بحران کرونا، سنگ محک روابط عمومی ها - مهسان بلاگ

سید حسین پایدار اردکانی در آستانه 27 اردیبهشت ماه روز دنیای ارتباطات و روابط عمومی در یادداشتی با عنوان نقش آفرینی و صندلی روابط عمومی در ارتباط با کووید 19 با پاسخ به این سئوال که بحران چیست و آیا همه گیری کرونا بحران تلقی می گردد یا خیر؟ نوشت: به تغییر ناگهانی شدیدتر از حالت عادی و غافلگیری تهدید آمیز در حوزه های طبیعی و غیرطبیعی، بحران گفته می گردد و کووید 19 تمامی این معیارها و مشخصات را دارد، به ناگهان حوزه سلامت را دستخوش تغییر کرد و حتی سبک زندگی و ترددها و کارکردهای روزمره مردم را نیز دچار دگرگونی کرد.

قطعاً این تغییر، شدیدتر از حالت عادی است و به طور تهدید آمیز همه دنیا را غافلگیر کرده و هزینه های هنگفت جانی و اقتصادی را به کشورها تحمیل کرده و همچنان نیز به قوت خود باقی است. پس اکنون می توان بیماری کووید 19 یا آنچه موسوم به کرونا شده را یک بحران نامید و بر طبق همین اصل باید نقش روابط عمومی ها در متن بحران ها را به طور اعم و در مواجهه با بحران کووید 19 را به طور خاص آنالیز کرد.

یکی از ویژگی های مهم بحران ها، غافلگیری و تا حدود زیادی غیر قابل پیش بینی بودن آنهاست، روابط عمومی ها می توانند با گزاری مانورها و دوره های آموزشی و مهیا کردن چک لیست های لازم و تمرین نقش آفرینی در هنگام بروز بحران، همچنین انجام کار علمی و نگرش دقیق به تغییر و تحولات محیطی، زمینه های بروز بحران و عوامل شکل گیری آن را شناسایی نمایند و ضمن ارائه هشدارهای لازم، به پیشگیری از وقوع بعضی بحران ها یاری نمایند. چنین اقداماتی می تواند به عنوان اقدامات روابط عمومی پیش از وقوع بحران تلقی گردد.

البته عمده نقش و کارکرد روابط عمومی ها در هنگام بروز بحران و زمان پس از بحران است، شاید اولین کار موثری که روابط عمومی ها در هنگام وقوع یک بحران انجام می دهند، ایجاد نظم سازمانی و راهنمایی فضای سازمان به سمت تمرکز بر مدیریت بحران، فضاسازی روحیه بخش و ارتقاء انسجام درون سازمانی یا در مقیاس وسیع تر، اجتماعی است. یک روابط عمومی بالنده می تواند با گردآوری اطلاعات محیطی و تجزیه و تحلیل درست آن، نقش موثری در تصمیم سازی در ارتباط با مدیران در راستا مدیریت بحران ایفاء کند.

پس از وقوع بحران نیز روابط عمومی می تواند در جهت عادی سازی شرایط و مدیریت افکار عمومی و اطمینان بخشی به جامعه و فرونشاندن التهابات کاذب نقش موثری ایفا کرده و افکار عمومی را به سمت آرامش و امنیت خاطر و تمرکز بر بازسازی روحی و روانی خویش راهنمایی کند.

بحران، عرصه سنجش جدی و اساسی توانمندی، کارآیی و اثربخشی یک روابط عمومی است و گرنه در شرایط عادی نمی توان به میزان آمادگی واحدها به ویژه روابط عمومی پی برد و در ارتباط با آن قضاوت درستی کرد.

از جمله وظایف مهم و اساسی روابط عمومی ها در متن بحران ها، اطلاع رسانی سریع، دقیق و صحیح است، این وظیفه را می توان در کنار انجام کارهای پژوهشی، فراوری و تحلیل محتوای موثر، افکارسنجی، مردم داری و مردم مداری، تبلیغات و برقراری پل های ارتباطی موثر با جامعه هدف، جزو مهمترین و اصلی ترین وظایف روابط عمومی برشمرد.

فراوری و توزیع اخبار باید توسط روابط عمومی و بر اساس اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت مدیریت بحران برنامه ریزی گردد تا اثرگذاری لازم بر مخاطبین صورت گیرد و این گونه روابط عمومی، نقش اساسی خود را در مدیریت بحران ایفاء کند.

آنچه نگاشتم به اختصار به نقش و کارکرد روابط عمومی در مدیریت بحران به طور عام اشاره می نماید، اما اکنون ببینیم که در مواجهه روابط عمومی ها با بحرانی به نام همه گیری کووید 19، یک روابط عمومی موثر، بالنده، پویا، خلاق، شهفرایند مدار، آینده نگر، هوشمند، بروز و خردگرا، چگونه رفتار خواهد نمود؟

کووید 19 یک بحران اجتماعی است و ارتباط به یک فرد یا گروه یا سازمان خاص ندارد، این ویروس، همگان را در معرض تهدید قرار داده و حوزه تاثیر خود را در دنیا گسترش داده است که در وانفسای چنین بحران فراگیری، روابط عمومی ها نیز باید به همین میزان، گسترده، هوشمند و جامع نگر عمل نمایند.

از جمله اقدامات خاصی که روابط عمومی ها در گستره بحران کرونا می توانند انجام دهند، حفظ ارتباط میان مدیران و پرسنل سازمان ها از یک سو و میان مسئولین و مردم از سوی دیگر در عین حفاظت از سلامت آنها و با بهره گیری از توان فراگیری شبکه های اجتماعی و فضای مجازی است.

روابط عمومی ها باید این اطمینان را در جامعه ایجاد نمایند که مسئولان و تصمیم گیران، به واقع، صداقت خود و سلامت جامعه را با هیچ چیز دیگری عوض نخواهند کرد و این امر را در ارائه اخبار و فراوری و توزیع محتوا به جامعه نشان دهند. مردم هرگز مسئولان و سازمان ها و نهادهایی که در بحرانی چون کووید 19 در کنار آنها ایستاده و صداقت را فدای مسائل دیگر نکرده اند، فراموش نخواهند کرد و بدیهی است که نقش روابط عمومی های این سازمان ها و نهادها در ایجاد این فرایند اعتمادساز، نقشی ارزنده و غیر قابل انکار است.

اطلاع رسانی درست و موثر، اعتماد آفرینی جمعی و برقراری پل های ارتباطی سهل و دائمی میان مردم و مسئولین، ایجاد زمینه ارتباط مستقیم و امن مردم و مسئولان جهت برطرف دغدغه های مختلف مردم، تشویق مدیران و تصمیم گیران برای صحبت و برقراری هر چه بیشتر ارتباط با مردم و شنیدن صدای آنها و بازتاب درست و به موقع اقدامات و تصمیمات تأثیرگذار مدیران بر زندگی مردم و همچنین تجزیه و تحلیل افکار عمومی، مدیریت رسانه ها و شبکه های اجتماعی، شناسایی و کنترل شایعات و برقراری ارتباط موثر با تاثیرگذاران جامعه در راستای مدیریت چنین بحرانی، از جمله کارکردهای روابط عمومی در مقوله مدیریت بحران کووید 19 است.

آنچه می خواهم در آخرین بخش این یادداشت بر آن تأکید کنم، دو نکته اساسی است: اول آن که کرونا با همه هزینه های تاسف بار جانی و اقتصادی که بر ما تحمیل کرد، درسهای بزرگی به ما آموخت و یکی از اساسی ترین وظایف روابط عمومی ها گردآوری، تجزیه و تحلیل و مستندسازی و ثبت این وقایع و درس ها و تجربیات برای آیندگان و شکل دهی آنها در قالب های قابل دسترسی و ماندگار برای همه کسانی است که روزگاری در آینده قصد آنالیز تحولات و ماجراهای مرتبط با این بیماری در این دوره خاص تاریخی را دارند.

در این راستا روابط عمومی ها نباید تنها به گزارشات رسمی نهادهای حاکمیتی و دولتی اکتفا نمایند بلکه باید از متن مردم، مطلعین محلی، تاثیرگذاران اجتماعی و اقشار مختلف نیز با همکاری رسانه های مستقل و صادق، کسب اطلاع کرده و مشاهدات و تجربیات و نقد و نظرهای آنان را نیز تا حد امکان جمع آوری، تحلیل و مستند سازی نمایند تا هم خوراک فکری مناسب و موثری برای تصمیم گیران سازمان و شهر و جامعه فراهم کرده و هم یک بانک اطلاعاتی جامع برای بهره گیری آیندگان مهیا نمایند.

نکته دوم، نقش روابط عمومی ها در دوران موسوم به پسا کرونا است، روابط عمومی ها باید بکوشند تا جنبه های مثبت کووید 19 بر فرایند زندگی مردم را پررنگ کرده و آن را استمرار بخشند. همبستگی اجتماعی، هم نوع دوستی، ترویج روحیه ایثارگری اجتماعی و عبرت های تاریخی کووید 19 باید در جامعه استمرار یابد و این یکی از وظایف و کارکردهای موثر و اولویت دار روابط عمومی ها در ارتباط با این بیماری مهلک و ناگهانی است.

بدیهی است که حوزه عمل و اثر هنر هشتم آنقدر گسترده و وسیع است که می توان پیرامون آن و در ارتباط با بحران کووید 19 فراوان نوشت اما به اختصار به همین چند نکته بسنده می گردد و امیدوارم تمام فعالین و دست اندرکاران عرصه وسیع روابط عمومی، ضمن بهره مندی خود و خانواده های ارجمند شان از تندرستی و شادکامی، بکوشند تا در این روزهای سخت، لبخند را بر لبان خسته مردم بنشانند و آرامش و آگاهی را به دلها و جانهایشان هدیه دهند، گرچه با دلی خونین، لبی خندان دارند.

دور زمین: دور زمین: سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده!