بهداشت توقفگاه ها - مهسان بلاگ

یکی از اماکن عمومی که سیره معصومان علیهم السلام بر بهداشت و پاکیزگی آنها تعلق گرفته و مسلمانان را هم به پاسداری از آن ترغیب نموده اند، توقفگاهها، اعم از کاروانسرا، خوابگاه ها و ایستگاههای بین راهی است. از این محل، در روایات معصومان علیهم السلام به عنوان ظل النزال؛ سایه فرود آمدگان یاد شده است. بدیهی است مکانی که مسافران در جهت راه برای رفع خستگی، استراحت یا صرف غذا و انجام نماز انتخاب می نمایند، باید پاکیزه و محیطی سالم و بهداشتی باشد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید: المتغوط فی ظل النزال ملعون؛ تخلیه نماینده در توقفگاه های مسافران ملعون است. آن حضرت مسلمانان را از انجام چنین اعمالی بر حذر می دارد، زیرا این محل مورد استفاده عموم است و جزء حقوق عموم و اماکن همگان به شمار میرود. در حدیثی دیگر، امام هفتم هم از آلوده کردن منازل النزال به طور کلی، اعم از اینکه سایه باشد یا حتى اطاق و سایه و حتی شکل خاصی و هیئت ظاهری برجسته ای نداشته باشد، منع فرموده است.

یکی از اماکن عمومی راه هاست که به صورت پیاده روی کوچه، خیابان و جاده شناخته می شود. پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم نه تنها به آلوده نکردن آنها تأکید نموده، بلکه سد معابر را نهی فرموده است و کسی را که بدین عمل دست زند تحت عنوان ساد الطریق المسلوک ملعون شمرده است. در روایتی آمده است که در زمان امام علی علیه السلام آب فرات بالا آمد، به طوری که مردم اطراف و سواحل، احساس خطر کردند. حضرت خود در صدد چاره جویی برآمد و ضمن بازدید از قسمت های فرات متوجه شد که بعضی جوانان، معابر را تنگ نموده و جاده ها را آلوده نموده اند. ایشان به شدت خشمگین شد و فورا به گشودن کوچه ها و خیابانها و بستن ناودانها که به کوچه ها آب می ریختند و تمیز نمودن آنها اقدام کرد و مردم را از این جهت سخت سرزنش نمود. علی بن حسین عللا از این موضوع تحت عنوان الطرق النافذه یاد نموده و از آلودن آن منع نموده است. و در همین راستاست که فقها، یکی از علائم و اقدامات امام زمان (عجل الله فرجه الشریف) را توسعه راه ها و خیابان ها و کوچه ها و رفع نمودن آلایندهای محیط، به خصوص در شوارع دانسته اند، از این رو آن حضرت، حتی مساجدی را که در جهت مسلمانان قرار گرفته و باعث سد معبر شده باشند، تخریب میکند و آلایندهای زیست محیطی، از قبیل ناودان های خانه ها، جوبهای فاضلاب و... را که باعث آلودگی می شود، دستور اصلاح می دهد.

سایه درختان که مورد استفاده قرار می گیرد و محل فرود آمدن میوه (مساقط الثمار) هم از موارد اماکن عمومی است که باید اصول زیست محیطی در آن رعایت شود. محل فرود افتادن در صورتی که از جاهایی نباشد که محل توقف مسافران و محل بهره مردم باشد هم باید مصون از هر گونه آلودگی و مواد غیر بهداشتی باشد، زیرا در روایات معصومان علیهم السلام علیهم السلام تصریح شده که هر جا محل فرو افتادن میوه است باید از آلودگی حفظ شده و نظافت داشته باشد. ذیل روایات مساقط الثمار، تخلیه هم ممنوع شده و امامان معصوم و با عناوین مختلف، لزوم رعایت اصول محیط زیست را در باره آن یاد آور شده اند.

معصومان علیهم السلام پس از دستور اکید بر نیالودن اماکن عمومی و یادآوری بسیاری از مصادیق آن، از بیان قاعده کلی هم خودداری ننموده اند. ایشان پس از ذکر مصادیق متعدد اماکن عمومی، به مواضع لعن اشاره کرده اند، چنان که امام علی علیه السلام بن حسین * فرموده است: از آلودن مواضع لعن خودداری کنید.

این واژه در واقع، قاعده ای کلی را بیان می نماید و آن اینکه هر جا و محلی که آلودن آن باعث نفرت مردم و نفرین آنان شود، برای مثال، موجب استشمام بوی متعفن یا تنفس هوای مسموم شود یا در استراحت، راه رفتن و توقف نمودن رنجشی در پی داشته باشد، مواضع لعن تلقی می شود که باید از آلودن و کثیف نمودن آن به هر شکل اجتناب شود. امام در ادامه در پاسخ راوی که مواضع لعن را متوجه نمی شود، به عنوان نمونه به جلوی در منازل اشاره میکند و همگان را از آلودن آنها بر حذر میدارد.

پیداست که احادیث معصومان علیهم السلام و با توجه به زمان و مکان صدور، شرایطی را مطرح می نماید که ایجاد آلودگی تنها نفرین و اذیت دیگران را ببار می آورد، در حالی که امروزه محیط زیست چنان شرایطی خطرناک و وخیم پیدا نموده که مستقیما هرگونه آلودگی، ضرر بزرگی برای بسیاری از انسانها خواهد داشت و انواع بیماری و حتی مرگ زودرس یا تدریجی را در پی دارد. در چنین حالتی، مبارزه با آلودگی و جلوگیری از آن، از باب دفع ضرر به دیگران، ضرورت پیدا می نماید و باید برابر همان احادیث با آلوده نمایندگان برخورد کرد.

منع از آلودگی هوا

با آنکه معضل دنیای کنونی به نام آلودگی هوا در عصر معصومان علیهم السلام علیهم السلام وجود نداشت، زیرا این مشکل بیش از همه ناشی از زندگی صنعتی عصر نو و وجود کارخانه ها، ماشین آلات و سایر وسایل دودزا می باشد، اما معصومان علیهم السلام گاهی به طور کلی و به عنوان قاعده ای فراگیر و فراز مانی، به طور تعیین و به شدت از آلودن هوا منع نموده اند. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در جایی بر اهمیت هوای پاک و باد تأکید نموده آن را یکی از عوامل فراوری و رشد درختان، اعم از باغی و جنگلی و کشتزارها دانسته است و مردم را از غفلت در این باره باز داشته و در جای دیگر از آلوده کردن هوا به شدت منع نموده است و آن را در ردیف ایجاد آلودگی در آب دانسته است که محیط زیست حیات جامعه انسانی را به خطر می اندازد. در مورد عدم آلودگی زمین و هوا می توان به دو مورد مهم اشاره کرد که در سیره و نگرش معصومان علیهم السلام صندلی ویژه ای دارد:

الف - دفن اموات: با همه پیشرفت علم و بهداشت در دنیا کنونی، هنوز میلیونها انسان در هند، جنوب شرق آسیا، اموات را سوزانده، سپس خاکستر آن را در رودخانه (گنگ و..) می ریزند. طبیعی است که این اقدام، انواع آلودگی را برای این منطقه ها و آب رودخانه های آن در پی دارد. در اسلام ضمن تأکید بر دفن اموات و وجوب آن، استحباب تعجیل در این باره مطرح شده و آن را از باب احترام به میت تلقی نموده است و حتی برای مقدار گود کردن زمین هم مقدار معینی در نظر گرفته شده و به خوبی مسائل زیست محیطی در آن لحاظ شده است. در فقه اسلامی تأکید شده است:

اگر میت، فوتش قطعی باشد، هیچ اختلافی در بین فقها و روایات ما وجود ندارد که باید در تجهیز و تدفین آن... قبل از آنکه دچار تغییر از جهت آلودگی شود، دفن شود.ا برای کسی که غسل میت را به عهده دارد، توصیه شده است که با دستکش و مانند آن به شست وشوی میت بپردازد. این مسئله هم حاکی از توجه اسلام به مسائل بهداشتی است.

ب - دفن حیوانات: در باب مربوط به حیوانات و محیط زیست خواهد آمد که سیره معصومان علیهم السلام و بر دفن حیوان، به خصوص حیوان خانگی راسخ بوده است. در باره منطقه ها ویژه، چون حرم هم در صورت ارتکاب صید یا ذبح صید توصیه شده است که از خوردن آن خودداری شود و به حال خود هم رها نشود، بلکه باید دفن شود که این خود تأکیدی بر رعایت اصول زیست محیطی است.

منبع: محیط زیست و بهداشت، عبد المجید ناصری داوودی، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، قم، 1391

georgiaro.ir: تور گرجستان ارزان قیمت | تور تفلیس، باتومی، تور لحظه آخری گرجستان

dorezamin.com: دور زمین: سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده!

منبع: راسخون