خبرنگاران استفاده از بازی های خانگی سنتی در دوران قرنطینه - مهسان بلاگ

شاید امروز و در روزهایی که کرونا و ترس از ابتلای بیماری دنیا را فراگرفته و افراد را بیش از پیش از اجتماعات بشری دور ساخته است، بیش از هر زمان دیگری نقش، قدر، اهمیت و کارکرد هنرها را دریافته ایم. هنرهایی که همیشه در زندگی بشر همچون صیقلی بر روح، جریان زندگی را معنا بخشیده و آرامشی به انسان ها داده است.

امروز دیگر نمی توان هنرها را صرفا جلوه ای از سرگرمی و شیوه ای برای اوقات فراغت درنظر گرفت بلکه باید آنان را به سان ابزاری نگریست که توان اثرگذاری و بهبود دارند. یکی از جلوه های کابرد هنر در راستای اثرگذاری، نمایش درمانی است.

نمایش درمانی یا دراماتراپی (به انگلیسی: Psychodrama) شاخه ای از هنر درمانی و به منزلۀ بهره گیری از جنبه های دراماتیک و زیبایی شناسانهٔ هنر نمایش، جهت تأثیرگذاری بر شخصیت افراد است که بـیـش از آنکه یک فعالیت فـردی باشـد بنا به ذات وجـودی نمایش، یک فعالیت گروهی اسـت.

نمایش درمانی شیوۀ کمتر شناخته شده ای از درمان به کمک نمایش است که در آن کوشش می گردد تا کیفیت زندگی و رفتار افراد در روبروه با شرایط چالش برانگیز افزایش یافته و افراد توان بیشتری از عملکرد مطلوب در زمان ها و شرایط نامطلوب را داشته باشند.

موضوعی که شاید این روزها و در روبروه با یک بحران بزرگ دنیای بیش از پیش حائز توجه و اهمیت باشد.

وقتی هنر منجی بشر می گردد

مجید امرایی، در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی خبرنگاران و در تاکید بر نقش و کارکرد هنر و به ویژه نمایش در زمان بحران، اعلام کرد: ما در حوزه هنردرمانی با دو مقولهٔ بازتوانی و توان بخشی روبرو هستیم؛ امروز و در شرایط کنونی که با بحران کرونا و قرنطینه خانگی روبرو شده ایم، شرایطی بر ما تحمیل شده است؛ شرایطی که حدود 20 میلیون دانش آموز در خانه مانده و والدین آن ها عمدتا در خانه های کوچک و فضای محدود 50 یا 70 متری مجبور به نگهداشتن و مراقبت از آنان در این فضا هستند. ضمن این که عدم آمادگی ما برای چنین موقعیت هایی مطرح است و این مسئله ای بود که ناگهان بر ما وارد شد؛ اما در حوزه هنر درمانی برای این قضایا فکر شده است.

کارگردان تئاتر، روزنامه نگار و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، اضافه نمود: در تعریف توانبخشی و روانشناختی و در حوزه بازتوانی به این افراد، افرادی که دچار مسئله پس از سانحه شده اند یا PTSD می گویند؛ مانند افرادی که دچار سیل و زلزله، صانحه یا آسیب اجتماعی ناگهانی شده اند.

یکی از موضوعاتی که هم جامعۀ روانشناسی و هم جامعۀ بهداشت و درمان و هم حوزۀ فرهنگ و هنر بایدبه آن توجه کند، مسائلی است که به زودی گریبانگیر جامعه ما خواهد شد و پس از این دچار مسائل روحی و روانی متعددی در مورد افسردگی، اضطراب، گوشه گیری، ترس های مرضی و حتی وسواس های فکری که برای شست و شوی مکرر و دوری از میکروب صورت می گیرد، خواهیم شد.هنرها اینجا برای بازتوانی به کار گرفته می شوند؛ یعنی برای آدم هایی که مسئله نداشته اند و امروز دچار مسئله شده اند. بر این اساس که بعد از این باید با این افراد کارهای گروهی انجام گردد؛ یعنی کارهایی گروهی که این افراد را مجدداً از نظر روحی و روانی به خط اول بازگرداند؛ موضوعاتی چون دراماتراپی، موسیقی درمانی، هنردرمانی و درمان هایی از این دست.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این کارها به منزلۀ ایجاد توانایی در افراد برای روبرو با چنین مواقعی است؛ یعنی نوعی از توانبخشی هستند که اگر در آینده بچه ها و نوجوانان دچار مسئله ای مانند بحران امروز شدند، چطور بتوانند با آن مقابله نمایند.

در حال حاضر که در قرنطینه خانگی هستیم در حوزه درمانی بازی های خانگی و هنرهایی که به عنوان هنرهای سنتی و خانواده محور مطرح بوده اند و کم کم گرد فراموشی به آنان نشسته بود (مانند دورهمی هایی که در گذشته خانواده ها داشتند و بازی های خانوادگی و جمعی که والدین با بچه ها در خانه انجام می دادند) باید دوباره گرده برداری شوند و از این به بعد حوزه فرهنگ و حوزه هنر، توجه ویژه تری به این نوع از بازی ها داشته باشد. بازی هایی که درجغرافیای خانه و در مکان اتاق می تواند جوابگو باشد؛ مانند کارت بازی یا بازی هایی چون نون ببر کباب بیار. یعنی بازیهایی که بتواند اوقات فراغت بچه ها را پر کند.

نمایش هایی که می توان در فضای خانه اجرا کرد

امرایی در تشریح نقشی که نمایش می تواند در بهبود کیفیت زندگی روزمره افراد ایفا نماید، توضیح داد: در حوزه هنردرمانی مبحثی تحت عنوان هویت بخشی به مکان نمایش داریم؛ یعنی هویت دادن به فضای آشپزخانه که چطور خانواده ها در زمانی که در خانه هستند، بچه ها را به کار بگیرند تا آنها هم بخشی از امور خانه را انجام بدهند. از نظم دادن به خانه و ابزار و ادوات آن تا به تماشانشستن بزرگترها با کوچکترها و باهم کارتون دیدن.

وی اضافه نمود: تنوع بخشی به زمان قرنطینه، عنصر به شدت مهمی است که باید به خانواده ها آموزش داده گردد. بازی های کوچک دو سه نفره مثلاً در اتاق خود بچه ها و استفاده از ابزاری که در خانه هست و می تواند یک بازی نمایشی برای کودک ایجاد کند.

می گردد هم مستقیم به بچه ها گفت که این کار را انجام دهید که مثلا با هم غذا درست کنیم اما روش غیرمستقیم این است که من روی چهارپایه می روم و از کودک درخواست کمک می کنم که ابزار را به من بدهد که در کمد قرار دهم. یعنی این ها بازی های نامحسوس هستند. می گردد درس های کتاب های مدرسه مثلاً درس های کتاب تاریخ را پدر و مادر به صورت قصه وار و با بازی کردن برای بچه ها بخوانند یا بازی هایی مانند اوریگامی و با کاغذ بازی کردن و بازی هایی که بخشی ابزاری است و بخشی فکری و خلق الساعه را با بچه ها و نوجوانان انجام دهند. بازی هایی که به کمک بزرگترها ساخته می گردد.

امرایی ادامه داد: بازی نمایشی یعنی عملکرد موردانتظار از شما را در قالب یک بازی پیاده می کنید و این بازی نیازی به پی.اس یا کارگردانی ندارد و صرفا فرد به صورت غیرمستقیم به همکاری گرفته می گردد. تکنیک هایی چون بازی کلمات، بازی با اشکال،نقش چندپاره،جابجایی نقش ها و تکنیک تجسم سازی ذهن،بازی با حروف، جمله بازی و کلمه بازی، بازی های قاعده ای و بازی های خلاقانه با موضوع درمانی نه صرفا سرگرمی و .... از جمله تکنیک هایی است که در محیط خانه پاسخ می دهد.

تنوع بخشی به فضای خانه، بهره گیری از فضا و معماری خانه و هویت بخشی به عناصر محیطی در خانه، تجسم بخشی به ابزار و ادوات خانه و برداشت های ذهنی از آنچه در محیط خانه هست و می توان ظرفیت هایی با هدف یافتن تعاریف جدید از آنچه در پیرامون ما است، برای آنان در نظر گرفت، ازجمله راه های دیگر در بازی های نمایشی است.

این متخصص تئاتردرمانی گفت: به نظر می رسد ما آموزش به پدر و مادرها برای اثرگذاری را رهاکرده و صرفاً تمام آموزش را به آموزش و پرورش سپرده ایم؛ خلایی که امروزه به شدت احساس می گردد. درنتیجه پدر ومادرها باید مجدا مسئولیت خودشان را به روز نمایند.

فرصت هایی که از دست رفت

امرایی یادآور شد: در مسئله کرونا ما تازه به این نتیجه رسیده ایم که چقدر ظرفیت های مغفول مانده در دنیای مجازی وجود داشت و ما به عنوان یک تهدید به آن نگاه کردیم که امروز به عنوان یک فرصت دیده شدند.

وی اضافه نمود: یعنی در واقع دنیای مجازی باعث شد که ما تنها نباشیم. هرکس اگر گوشی ای در دستش بود، آغاز کرد و با آن مشغول شد و با دوستانش ارتباط گرفت. این دنیای مجازی در کنار خبرهای فجیع لحظه به لحظه ای که می آمد، در عین حال فرصت هم بود؛ فرصتی که البته ما نتوانستیم خیلی از آن بهره ببریم.

این کارگردان تئاتر و روزنامه نگار با اشاره به این که در بحران کرونا بسکمک از ظرفیت های هنری در زمینه تئاتر، سینما،موسیقی و تجسمی مغفول ماند اعلام کرد: حوزه هنرهای تجسمی با نقاشی هایی که برای بچه ها می کشید و با طراحی هایی که برای جامعه ترسیم می کرد به آنها آموزش می داد که در روبروه با این موقعیت چه کار نمایند. حوزه موسیقی و حوزه های نمایشی هم همچنین می توانستند زمان هایی شاد را برای جامعه طراحی نمایند.

به نظر می رسد در این بازه زمانی دو ماه گذشته بخشی که توانست بسیار کمک نماینده و کمک رسان به جامعه گردد، بخش انیمیشین بود. حتی توصیه هایی که هنرمندان شاخص و چهره هایی که جامعه آنان را پذیرفته و دوستشان دارد، در فضای مجازی مؤثر بود چرا که شندین حرف از زبان آن ها، اقبال آن را برای جامعه پذیرفته تر می کرد.

به گفته وی، دراماتراپی دو ساحت دارد؛ نخست حضور مراجعان نیازمند به درمان در کارگاه ها و ساحت دوم فعالیت های حضوری، آموزش به والدین و مربیان است. از زمانی که فعالیت ها در پی شیوع کروناویروس به تعطیلی انجامیده، آموزش های والدین و مربیانی که پیشتر در حال آموزش دراماتراپی بودند، متوقف نشده و به وسیله فضای مجازی ادامه دارد. اکنون در این شرایط آن ها در منزل هستند و با پیگیری آموزش ها در فضای مجازی ضمن اینکه کار توانبخشی با فرزندان شان را پیش می برند، در اوقات فراغت به آگاهی های خود نیز می افزایند.

ما کشوری بحران خیز بوده ایم و دائماً در معرض بحران بوده و هستیم (زلزله و سیل و ...) در نتیجه باید هیئتی متشکل از وزارت بهداشت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری و شهرداری چنین موارد بحرانی را مدیریت نمایند.

هرخانواده یک گروه دراماتراپی

امرایی در پایان و در اشاره به اقدامات اجرا شده از سوی اتحادیه دنیای دراماتراپی در زمان بحران کرونا، تاکید نمود: اتحادیه دنیای دراماتراپی پس از دنیا گیر شدن معضل کرونا، بیانیه دنیای برای همه کشورها صادر کرد تا همه کشورها از تمام ظرفیت خود به منظور تنوع بخشی به زمان قرنطینه بچه ها و مخاطبان استفاده نمایند و صفحه دراماتراپی ایران Dramatherapyiran نیز این روزها شیوه کاری خود را در فضای مجازی منتشر می نماید.

وی اضافه نمود: با ابلاغ اتحادیه دنیای دراماتراپی WADTh به زودی در همه کشورهای عضو و وابسته، گروه ها و کارگاه های آموزشی ویژه والدین و با هدف بهره گیری از ظرفیت های آموزشی و پتانسیل نهفته در دل خانواده و با شعار هر خانواده یک گروه دراماتراپی، برگزار خواهد شد.

به زودی کتابچه های آموزشی دراماتراپی خانواده محور با همکاری انجمن دراماتراپی ایران و اتحادیه دنیای دراماتراپی منتشر خواهد شد و ویدئو کنفرانس های بین المللی با موضوع دراماتراپی و ظرفیت های دنیای مجازی برپا خواهد شد تا ظرفیت های دنیای مجازی در بخش توانبخشی و بازتوانی معرفی گردد.

وی توضیح داد: در همین دوره، محدود نمایندگی های انجمن دراماتراپی ایران در استان های خوزستان، گیلان، مازندران، اصفهان، آذربایجان غربی و ... به روش های جدیدی از توانبخشی و بازتوانی دست یافتند که بسیار با ارزش بود.

dorezamin.com: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه