خبرنگاران واعظی: روسیه شریک پایدار و مؤثر ایران است - مهسان بلاگ

روزنامه ایران چهارشنبه 19 شهریور گفت وگویی را با محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهوری، انجام داده است که در ادامه متن آن را می خوانیم: جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه با عبور از فراز و نشیب های روابط در اعصار گذشته و در سال های اخیر، روابط دیرینه و تاریخی خود را در عرصه های مختلف در چارچوبی متقابلاً سودمند تحکیم بخشیده و تعاملات را در ابعاد منطقه ای و بین المللی گسترش داده اند، به گونه ای که بسیاری از تحلیل گران مناسبات آنها را نزدیک یا شبه راهبردی توصیف می نمایند. علاوه بر واقعیت همسایگی که ضرورت ها و الزاماتی را در مقابل دو کشور قرار می دهد، تهران و مسکو وزن ژئوپلیتیک و قدرت تأثیرگذار یک دیگر در معادلات منطقه ای را درک کرده و در جهت همکاری های راهبردی قرار گرفته اند. سیاست های تهاجمی و یک جانبه ایالات متحده برای سیطره سیاسی، مالی، نظامی و ارزشی بر مناطق، منابع و کشورهای مستقل، عرصه های جدیدی از مشارکت و همکاری در ابعاد دوجانبه، منطقه ای و بین المللی در مقابل دو کشور گگردده و برای یکه تازی امریکا در غرب آسیا خطوط قرمز جدیدی ترسیم شده است.

ما توانسته ایم از طریق ائتلاف سازی با کشورهای مختلف، قطب جدید همکاری ایجاد کنیم و با تقویت تعاملات از طریق سازمان های منطقه ای مانند اکو، شانگهای و اتحادیه اوراسیا، با زیاده خواهی و سیاست فشار و تهدید و تحریم قدرت های فرا منطقه ای، ظرفیت هایمان را تجمیع کنیم. این واقعیت نیز وجود دارد که میزان کارآمدی، پایداری و سودمندی این مناسبات از سوی نخبگان، تحلیلگران و افکار عمومی مورد کنکاش و نقادی قرار گرفته است. برخی از نقادان در گذشته تاریخ مانده و الزامات کنشگری فعال و مؤثر در نظام سیال و پیچیده بین المللی را نادیده گرفته اند و برخی دیگر، الزامات نهادینه شدن این روابط را برجسته ساخته اند. در رابطه با ساختار و کیفیت روابط ایران و روسیه و هم چنین آینده این مناسبات، با محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری به گفت وگو نشستیم، واعظی که هفته گذشته در پاسخ به اعلام آمادگی روس ها برای میانجیگری میان ایران و امریکا، اعلام کرده بود که ایران بنای مذاکره ندارد، از اهمیت راهبردی روابط تهران ـ مسکو و چشم انداز همکاری های دو کشور سخن گفته است.

نگاه اجمالی به تاریخ روابط دو کشور ایران و روسیه گویای آن است که این مناسبات به تدریج از استحکام و پایداری بیشتری برخوردار شده است، تحلیل شما از ابعاد این روابط در دوره معاصر چیست؟

روابط دو کشور در دوره معاصر را می توان در سه سطح بین المللی، منطقه ای و دوجانبه تحلیل و بررسی کرد.

اول، سطح بین المللی روابط معطوف به همکاری های دو کشور برای صلح و امنیت بین المللی، حمایت از یکدیگر در مجامع بین المللی، تقویت چند جانبه گرایی و حقوق بین الملل بوده است.

دوم، در سطح منطقه ای، همکاری ها طیف نسبتاً گسترده ای را شامل می گردد. همکاری های دو کشور در خاورمیانه و خلیج فارس، قفقاز و آسیای مرکزی، افغانستان، سوریه، ونزوئلا، مبارزه با تروریسم و افراط گرایی، مقابله با تجزیه طلبی، حل و فصل بحران های منطقه ای، حمل و نقل، ترانزیت، کریدور شمال ـ جنوب، دریای خزر و مشارکت در سازمان های منطقه ای مانند شانگهای و اتحادیه اوراسیا و غیره از جمله همکاری های دو کشور در سطح منطقه ای است.

سومین سطح از همکاری ها، سطح دوجانبه است. این سطح از روابط بسیار متنوع و گسترده است. این سطح از روابط را می توان در بخش های سیاسی، نظامی، امنیتی، مالی، تجاری، علمی و فناوری و فرهنگی تقسیم کرد.

نگاه مختصر به روابط دو کشور نشان می دهد که این روابط از ویژگی های زیر برخوردار است:

1- روابط بسیار متنوع و چند بعدی شده و به تمام بخش ها تسری یافته است.

2- تماس ها بسیار گسترده است و همه حوزه های رسمی و غیردولتی را در بر می گیرد.

3- دو طرف به روابط نگاه دراز مدت دارند.

5- به دلیل تنوع حاکم بر روابط این همکاری ها بخوبی قابل مدیریت است.

6- نوعی از واقع نگری کارکردی در نگاه به روابط از سوی طرفین ایجاد شده است.

لذا این طیف متنوع از همکاری ها، نه تنها دو کشور را وارد مرحله جدید کرده است بلکه به روابط ایران و روسیه موقعیت راهبردی داده و در همه سطوح در حال گسترش است. ویژگی برجسته روابط در دوران معاصر بر این محور تمرکز دارد که هر دو کشور در عین حفظ استقلال کامل، در جهت همپوشانی بیش تر و تکمیل یک دیگر قرار گرفته اند.

با توجه به تحولات ژئوپلیتیکی جهان و بازی قدرت ها، ارزیابی جناب عالی از تحولات روابط دو کشور با توجه به شرایط کنونی چیست؟

ژئوپلیتیک یکی از مؤلفه های مشخص نماینده و گریز ناپذیر در تنظیم روابط خارجی است و همجواری جغرافیایی، بعد ویژه ای در قالب سیاست همسایگی بر روی مناسبات دو کشور می گشاید. مرز و دریای مشترک موجب پیوستگی های متقابل مالی، تعاملات فرهنگی و ارتباطات ملت ها می گردد و منافع و مخاطرات سیاسی، مالی و امنیتی همسایگان را به هم پیوند می زند. عالی ترین سطح تعاملات زمانی است که دوکشور همسایه در مقابل یک دشمن زیاده طلب قرار می گیرند و تصمیم می گیرند ظرفیت ها و توانمندی هایشان را برای دفاع از حقوق حاکمیتی خود، تجمیع نمایند. همواره گرایش به همگرایی و تعمیق مناسبات در طرفین وجود داشته است، گویا دو طرف برخورداری از مناسبات نزدیک محبت آمیز را ضروری و اجتناب ناپذیر تلقی می کرده اند. لذا علاوه بر اصالت روابط کهن همسایگی، این رخدادهای سیاسی موجب شده است که ایران و روسیه در جبهه متحدی قرار گرفته و از دست اندازی قدرت های سلطه گر بر مقدرات و منابع منطقه جلوگیری نمایند.

درحال حاضر دوکشور از مناسبات متعارف عبور کرده وگام های مؤثر برای طراحی و پایه ریزی شراکت در عرصه های مختلف برداشته اند و حتی در مواردی از جمله مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و تحکیم صلح و ثبات در منطقه غرب آسیا همکاری های اثربخشی داشته اند. دوران تاخت و تاز غربی ها در منطقه ما به سرانجام رسیده و امروز آنها ناگزیرند منافع و ملاحظات ایران و روسیه را در سیاست های منطقه ای خود منظور نمایند. جامعه بین المللی در دوران گذار و معماری نظم پساغربی است و در این شرایط، قدرت های مستقل منطقه ای مانند ایران و روسیه حرف های جدیدی برای گفتن و شیوه مطلوب مدیریت جهان دارند. تا زمانی که تهدیدات و مخاطرات فراروی کشورها و ملت های ما مشترک و منافع همکاری هایمان سودمندی متقابل داشته باشد، این روابط مستحکم و پایدار خواهد ماند. چشم انداز روابط و همکاری های گسترده و متنوع ایران و روسیه روشن و مشخص نماینده است.

با توجه به نقش روسیه در توسعه فناوری نیروگاه های هسته ای ایران، برخی معتقدند، این همکاری ممکن است موجب بی اعتمادی برخی کشورهای همسایه به ایران گردد، در این باره چه نظری دارید؟

ما خودمان مدافع و مشوق شفافیت حدبیشتری و نظارت بین المللی بر فعالیت های هسته ای هستیم و حتی فراتر از تعهداتمان با سازوکارهای بین المللی همکاری کرده ایم. همکاری های هسته ای ایران و روسیه هم در بستری شفاف، قانونمند و تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی صورت می گیرد و طبیعتاً روسیه نیز بدون هماهنگی و رعایت مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران همکاری نمی کند. اگر مشابه همین شفافیت در فعالیت های هسته ای جدید برخی از همسایگان ما باشد، قطعاً موجب تقویت اعتماد میان کشورهایمان خواهد شد.

به نظر شما همکاری ایران و روسیه و توافق دو کشور برای تحکیم مناسبات در شرایط کنونی، چه پیامی برای امریکا دارد؟ و تا چه اندازه می تواند در بی اثر کردن تحریم ها مفید واقع گردد؟

همکاری های دو کشور همسایه ایران و روسیه در یک بستر تاریخی شکل گرفته است. نگاه جمهوری اسلامی ایران به روسیه و اراده ما برای تعمیق و توسعه مناسبات ریشه در ویژگی های ذاتی دو کشور و عناصری مثل اشتراکات و منافع دو طرف دارد و بر پایه اصولی مثل استقلال، احترام متقابل به حقوق همدیگر و عدم مداخله بنا شده و در ماهیت خود بر اساس ملاحظات در قبال کشورهای ثالث تنظیم نشده است، اما بدون تردید سیاست تهدید، تحریم و فشار ایالات متحده بر دو کشور ایران و روسیه در تقویت مناسبات نقش مهمی داشته است. بسیاری از مسؤلین و بخش های تجاری و مالی روسیه به خصوص در صنایع نفت و گاز و بخش های مالی و اعتباری آنها همانند ایران در معرض تحریم های ظالمانه و غیرقانونی امریکا قرار دارند. لذا ایران و روسیه با پیوند زدن حوزه های مکمل تجاری، مالی، مالی و فناوری اثبات کرده اند که تحریم ها در جهانی وابستگی متقابل ره به جایی نمی برد. امریکایی ها هم متوجه شده اند که سیاست فشار و تحریم علیه ایران و روسیه نه تنها به هیچ یک از اهداف خود نرسیده، بلکه باعث اتحاد و انسجام کشورهای هدف مجازات های غیرقانونی شده است. امروزه جامعه امریکا به شدت دوقطبی شده و شهفرایندان امریکا نیز عملکرد سیاست خارجی دولتمردان خود را زیر سؤال می برند. مهم ترین ابزار بی اثر کردن تحریم ها، همبستگی ملی و تکیه بر توان داخلی است، در عین حال، ائتلاف سازی با کشورهای همسو، راهکاری برای ارتقای تاب آوری ملی است و این پیام را به تحریم نمایندگان می رساند که جبهه جهانی ضد تحریم هر روز مستحکم تر و رژیم تحریم ناکارآمدتر و بی اعتبارتر می گردد. دوران سیطره بلامنازع امریکا بر جهان رو به افول و پارادایم قدرت در حال تغییر و پارادایم سیطره امریکا بر مناسبات جهانی رنگ باخته است. ضمن آنکه کنش دو کشور بر اساس اهداف و منافع خودشان، همسایگی و مشترکات موجب شده در حوزه های زیادی شاهد همپوشانی این اهداف و منافع باشیم.

روسیه در قبال برجام با حسن نیت رفتار کرده و در کنار ایران بوده است. روسیه در شورای امنیت نیز از مواضع ایران دفاع کرد و به نفع ایران رأی داد. به نظر شما آیا این رفتار روسیه تداوم خواهد داشت؟

برجام، ورای رفتار خصمانه ای که هیأت حاکمه امریکا در قبال آن اتخاذ کرد، یکی از دستاوردهای مهم رژیم عدم اشاعه هسته ای از جهت مذاکره و چندجانبه است که چندین کشور از جمله روسیه در مهندسی آن نقش آفریدند. در واقع حمایت از برجام در سطح بین المللی، حمایت از چندجانبه گرایی، صلح و امنیت و مسئولیت بین المللی است. در واقع روسیه و کشورهای اروپایی با حمایت از برجام از اعتبار شورای امنیت و سازمان ملل و توافقات مشروع بین المللی حمایت کرده اند و البته کنشگری ایران و روابط خوب ایران و روسیه در این رهگذر قابل چشمپوشی نیست.

در شرایط امروز اهمیت حضور فعال و اثرگذار ایران در منطقه و صحنه بین المللی را چطور ارزیابی می کنید و روسیه در تقویت این حضور، چه نقشی می تواند داشته باشد؟

جمهوری اسلامی ایران و روسیه در محیطی ژئوپلیتیکی قرار گرفته اند که یا از بحران های کهنه و مزمن رنج می برند یا تحت تأثیر دخالت های خارجی دچار بحران و بی ثباتی شده اند، بدیهی است دو کشور نمی توانند در قبال پیامدهای بی ثباتی در افغانستان، عراق، سوریه، حضور بیگانگان در دریای خزر، گسترش تروریسم در منطقه و دخالت کشورهای فرامنطقه ای در این محیط بی تفاوت بمانند. زیرا خواه ناخواه از پیامدهای پرهزینه این رویدادها متأثرخواهند شد. تجربه نشان داده است همکاری و هم افزایی ظرفیت ها و نقش دو کشور در این عرصه ها آثار و نتایج مثبتی برای طرفین و کل منطقه خواهد داشت.

موفقیت ایران و روسیه و دیگر متحدین بین المللی مان حاوی ارسال این پیام قوی به جهان است که دوران جهان غربی به سرانجام رسیده و معادلات جهان با ظهور روسیه نوین، اوجگیری قدرت بزرگی همچون چین، ظهور قدرت های منطقه ای نظیر ایران، برزیل، هند، مالزی و ترکیه به تدریج تغییر یافته و بدون بازگشت است. در آرایش جدید نیروهای سیاسی جهان، ایران، روسیه و چین در یک بلوک ضد هژمون فعال قرار گرفته اند و هر سه کشور در معرض سیاست های رقابتی، تقابلی و مهار امریکا قرار دارند. در مجموع معتقدم نقش و ظرفیت های تأثیرگذاری ایران و روسیه در سطح منطقه تا حد زیادی مکمل یکدیگر است و باعث هم افزایی می گردد. فرایند تحولات بین المللی، سیاست های همگرای دوکشور را تقویت کرده و روسیه نشان داده است که می تواند شریکی پایدار و مؤثر باشد.

آیا استراتژی های جدید روسیه در منطقه خاورمیانه را می توان در راستای تقویت حضور ایران در این منطقه ارزیابی کرد؟

ایران و روسیه کشورهای مستقل با منافع و اهداف جداگانه هستند که این منافع و اهداف در حوزه های مختلف همسو و منطبق است. روسیه عضو ثابت شورای امنیت و بسیاری از نهادها و مؤسسات تأثیرگذار بین المللی و کشوری دارای ظرفیت های بزرگ نظامی و مالی و واجد پرستیژ بین المللی است. جمهوری اسلامی ایران نیز بازیگری مهم و قدرتمند در سطح منطقه است که از مزیت های راهبردی متعددی برخوردار است.

ما ضمن تقویت منافع مشترک مان، تعریف جدیدی از جایگاه اوراسیا و خاورمیانه در ساخت قدرت بین المللی ارائه کرده و تعاملات درون منطقه ای را تشدید کرده ایم. ما در قالب اتحادیه مالی اوراسیا، سازمان شانگهای و بانک توسعه زیرساخت های آسیایی در کنار دیگر بازیگران منطقه، تسهیلات فراوانی برای همکاری های متقابل ایجاد کرده ایم. از رهگذر این تعاملات، نوعی همبستگی و اعتمادسازی در روابط ایران و روسیه ایجاد شده که قبلاً سابقه نداشته است. همکاری ها در حوزه دفاعی، همکاری در بازار جهانی انرژی، همکاری های دو کشور برای سرانجام دادن به تروریسم و دخالت نیروهای خارجی در سوریه، همکاری های منطقه ای در آسیای مرکزی و قفقاز، همسویی مواضع در فرآیند صلح سازی و استقرار ثبات در افغانستان و عراق و دیدگاه مشترک دو کشور در مورد اصلاح سازوکارهای جهانی از جمله همکاری های نوین ایران و روسیه است.

روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بعد از فروپاشی شوروی سابق با کشور روسیه وارد مرحله جدیدی شد و این رابطه طی سال های گذشته در بیشتر زمینه ها از رشد خوبی برخوردار بوده است. برنامه دولت برای تقویت روابط فرهنگی با کشور روسیه در حال حاضرچیست؟

مقوله علم و فرهنگ از مقولات مورد توجه در مناسبات با همسایگان از جمله با فدراسیون روسیه است. امروزه در الگوهای تنظیم روابط با کشورها یک اصل پذیرفته شده وجود دارد که پایدارترین روابط بین کشورها آن است که بر بستر تعاملات فرهنگی و همکاری های مردم با مردم باشد. دو کشور ایران و روسیه از فرهنگ غنی و اشتراکات تاریخی متعدد برخوردارند در عرصه علمی نیز فدراسیون روسیه از کشورهای پیشرفته است و به همین علت توسعه همکاری های علمی از اولویت های همکاری با روسیه است که خوشبختانه گام های مؤثری در این زمینه برداشته شده است و آخرین نمونه آن، انتقال تجارب علمی در زمینه های صنعتی، نظامی، هسته ای و ویروس کرونا است. لذا در حوزه فرهنگی نیز همسو با سایر حوزه ها، همکاری های خوبی شکل گرفته و در همه حوزه های علمی، دانشگاهی و تقویت ارتباطات مردمی، ارتباطات خوبی بین دو کشور برقرار شده است.

رویکرد جمهوری اسلامی ایران درخصوص توجه به کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر چه بوده است؟

کنوانسیون شرایط حقوقی دریای خزر به عنوان یک سند جامع، چارچوبی است که بر اساس آن، حقوق وتعهدات کشورهای ساحلی مشخص می گردد. بر پایه این اصول کلی، کشورهای ساحلی با امضای موافقتنامه های تخصصی، به جزئیات همکاری ها خواهند پرداخت. ما معتقدیم امضای کنوانسیون شرایط حقوقی دریای خزر اقدامی بسیار مهم و حائز اهمیت است که برداشته شد و به مذاکرات چندین ساله در این خصوص سرانجام بخشید. البته امضای این کنوانسیون به معنی سرانجام همه مذکرات و اقدامات در دریای خزر نیست و در واقع نقطه عطف و شروعینی برای اجرای تفاهمات و نظارت بر اجرا و شروع مذاکرات برای امضای موافقتنامه های جدید به شمار می رود.

بر این باوریم که امضای کنوانسیون شرایط حقوقی دریای خزر نشان داد منطق همکاری و چندجانبه گرایی ابزار کارآمدی برای دستیابی به منافع جمعی است. امضای این کنوانسیون فرصت و فصل جدیدی را در روابط و همکاری میان جمهوری اسلامی ایران با کشورهای ساحلی دریای خزر از جمله روسیه فراهم آورده که می تواند زمینه ساز همکاری های گسترده در عرصه های مختلف باشد.

با توجه به شکست تلاش های ایالات متحده در تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، برای همکاری نظامی میان ایران و روسیه چه چشم اندازی متصور هستید؟ آیا ایران برنامه ای برای خرید سلاح از روسیه دارد؟

راهبرد جمهوری اسلامی ایران در حوزه اقلام دفاعی متکی بر بومی سازی و خودکفایی بر پایه دانش و مهارت داخلی است و در این چارچوب به دستاوردهای نمایانی نایل شده ایم. روسیه از گذشته شریک اصلی جمهوری اسلامی ایران در زمینه تأمین اقلام دفاعی بوده است و طبیعی است با رفع تحریم تسلیحاتی، همکاری های ایران با روسیه و با سایر همپیمانان در این زمینه از جمله انتقال فناوری می تواند بیش از گذشته توسعه یابد و این نوع همکاری ها در آینده نیز استمرار خواهد یافت.

anti6.ir: آخرین خبر | اخبار و مقالات روز دنیا را اینجا بخوانید

aradbld.ir: مجله آراد | مجله تفریحی، سرگرمی و مسافرتی