لطفاً به کم خونی لطف نفرمایید! - مهسان بلاگ

لطفاً به کم خونی لطف نفرمایید!

نویسنده: محمود حیدری

کم خونی (آنمی)، یک بیماری شایع است که تقریباً سی درصد جمعیت دنیا را شامل می گردد. این شرایط خصوصاً در خانم های جوان شیوع دارد (بیشتر به علت از دست دادن خون در زمان عادات ماهیانه.) به علاوه این حالت در جمعیت هایی که دچار فقر غذایی هستند، در جاهایی که بیماری های مزمنی مانند ایدز شایع است یا نواحی که آب آنها با سرب یا مس آلوده شده. بیشتر از دیگر منطقه ها دیده می گردد. بنابراین چون کم خونی خیلی شایع است، اغلب به شما توصیه می گردد که آهن مصرف کنید تا کم خون نشوید. ولی باید بدانید که کمبود آهن یکی از چندین علت کم خونی است. ادامه ی مطلب را بخوانید تا به حقایق مختلف در خصوص کم خونی پی ببرید.

با کم خونی بیشتر آشنا شویم

لغت کم خونی به این معنی است که تعداد گلبول های قرمزخون کاهش یافته است. این تعریف در نگاه اول ساده به نظر می رسد، اما لازم است که کاهش هم معنی گردد.

حداقل دو راه برای تعریف کاهش در گلبول های قرمز وجود دارد:

1- کمتر از تعداد لازم برای پیشبرد طبیعی بدن

2- کمتر از بیشتر مردم سالم.

البته اغلب گزارش ها براساس تعریف دوم شکل می گیرند. یعنی مقادیر طبیعی آزمایشگاهی با میزان گیری تعداد گلبول های قرمز درصدها و حتی هزاران فرد سالم و محدوده ی طبیعی شمارش گلبول های قرمز بر اساس 95 درصد این جمعیت مشخص می گردد. پنج درصد به جامانده که مقادیر بالاتر و پایین تر از این محدوده را تشکیل می دهند، غیرطبیعی فرض می شوند. اهمیت گلبول های قرمز در آن است که اکسیژن را در خون حمل می نمایند. چندین روش برای ارزیابی و گزارش کم خونی وجود دارد که معمول ترین آن حجم و غلظت هموگلوبین (مولکول حمل نماینده اکسیژن در گلبول قرمز) است.

در یک خانم بزرگسال، حجم طبیعی گلبول های قرمز خون که در اصطلاح هماتوکریت نامیده می گردد تقریباً بین 36 تا 48 درصد متغیر است. این اندازه در مردها کمی بیشتر است (40 تا 52 درصد) به خاطر داشته باشید که اگر هموگلوبین یا هماتوکریت شما اندکی پایین است، می تواند به این علت باشد که شما جزو آن دسته از افراد سالمی هستید که زیر محدوده ی طبیعی قرار گرفته اید. همان طور که قبلاً هم گفتیم محدوده ی طبیعی از روی نتایج آزمایش های 95 درصد از افراد سالم مشخص می گردد (که مقادیر مرجع هم نامیده می شوند) و پنج درصد در این محدوده محاسبه نمی شوند، با اینکه آنها هم می توانند سالم باشند.

وقتی هیچ علامتی وجود ندارد

بیشتر افرادی که کم خونی خفیف دارند، ممکن است خبر نداشته باشند، چون آنها هیچ علامتی ندارند، گفته می گردد که خستگی اغلب از کم خونی ناشی می گردد. ولی تا کم خونی واضح نباشد، علایم آشکار نمی شوند. همچنین خستگی، علامت شایعی است که می توان آن را در افراد سالم هم مشاهده کرد. حتی وقتی خستگی با کم خونی خفیف دیده می گردد، بعد از رفع شدن کم خونی، علایم به ندرت بهبود می یابند. البته استثناهایی هم وجود دارند. برای مثال حتی در کم خونی میانه تا شدید ممکن است علایم آن قدر آهسته بروز نمایند که اصلاً احساس نشوند. در مطالعه یی که روی کم خونی اجرا شده است، معلوم شده که افراد مبتلا به سرطان، سکته ی قلبی و آنهایی که به دیالیز احتیاجمندند، در صورتی که کم خونی خود را درمان نمایند، احساس بهتری پیدا خواهند کرد. حتی وقتی کم خونی آنها خفیف باشد و علایم واضحی در آنها وجود نداشته باشد. اگر خستگی مفرط دارید، خصوصاً وقتی علت دیگری (مانند کمبود خواب) وجود ندارد، با پزشک خود مشورت کنید و بدانید که کم خونی علت های مختلفی دارد که درمان باید پس از یافتن علت آن شروع گردد.

علایم کم خونی

وقتی کم خونی واضح باشد، می تواند با خستگی، سردرد، تپش قلب، تنگی نفس و درد قفسه ی سینه همراه باشد و در افرادی که زمینه بیماری قلبی دارند موجب سکته قلبی گردد.

علایم در طی فعالیت تشدید می شوند، زیرا بدن احتیاج به اکسیژن رسانی بیشتری پیدا می نماید. اگر کم خونی شدید باشد علایم در هنگام استراحت هم ایجاد می شوند و شامل سختی تنفس، گیجی و بی حالی است. اگر کم خونی به علت خونریزی ناگهانی ایجاد شده باشد، فقط کمبود گلبول قرمز نداریم، بلکه پلاسما (بخش مایع خون) هم کاهش یافته است که باعث کاهش فشارخون و سرگیجه یا حتی شوک و مرگ می گردد. هرچند هیچ کدام از این علایم و شرایط ها وقتی که کم خونی خفیف است دیده نمی شوند. اینکه چگونه آنمی را واضح یا خفیف دسته بندی کنیم به نحوی قراردادی است، اما بیشتر متخصصان موافقند که سطح هماتوکریت 32 تا 35 معمولاً باعث بروز علایم نمی گردد، کمتر از 28 می تواند باعث بروز علایم گردد و بین 28 تا 32 بروز علایم متغیر است، یعنی برخی ها دچار علایم می شوند و برخی دیگر نه.

اگر کم خونی شما میانه یا شدید باشد، نه تنها علایم کم خونی مانند خستگی دیده می شوند، بلکه علایم وابسته به بیماری کم خونی شده هم قابل مشاهده است. برای مثال کم خونی در بین افرادی که به بیماری های مزمن التهابی مانند التهاب مفاصل (همراه با درد و سفتی مفاصل) یا بیماری کرون (همراه با اسهال و درد شکم) مبتلا هستند، شایع است.

کم خونی یک بیماری نیست

کم خونی در واقع یک بیماری نیست، بلکه یک نتیجه ی آزمایش است. در شرایط طبیعی، مغز استخوان بیش از اندازه لازم گلبول قرمز می سازد تا اکسیژن را به اعضای حیاتی بدن حمل نمایند. این گلبول ها حدوداً چهار ماه در گردش خون دوام می آورند و پس از آن از بین می فرایند و از گردش خون حذف می شوند.

کم خونی علل مختلفی دارد، ولی دو علت عمده ی آن عبارتند از:

1-اختلال در فراوری گلبول قرمز، یعنی وقتی مغز استخوان تعداد کمی گلبول می سازد. مثال های این دسته عبارتند از کمبود آهن، ویتامین B12 و فولات (زیرا هر یک از مواد برای ساخت گلبول قرمز لازم است.)

2- اختلال در تخریب گلبول های قرمز، یعنی وقتی گلبول های قرمز سریع تر از آنکه ساخته شوند از بین می فرایند، انواع مختلف کم خونی های که باعث لیز گلبول های قرمز می شوند از این دسته اند.

منبع:نشریه 7 روز زندگی، شماره 95.

karnikan.ir: مجله کارنیکان: وبلاگ خبری و تحلیلی

kashia.ir: کاشیا | مجله گردشگری و مسافرتی

منبع: راسخون