نظریه روانکاوی فروید چیست؟ - مهسان بلاگ

روانکاوی همواره با نام فروید پدر علم روانشناسی گره خورده است. روانکاوی فروید اساس خیلی از شیوه های علمی رواندرمانی می باشد. با اینکه به نظریات فروید انتقاداتی نیز وارد شده است اما برای علاقمندان به حوزه روانشناسی آشنایی با نظریات فروید از اولویت زیادی برخوردار است.

فروید که بود؟

فروید در ششم ماه مهر 1856 در چکسلواکی به جهان آمد. پدرش یهودی و تاجر پشم بود و مادرش که 20 سال از پدر فروید کوچکتر بود زنی با محبت و حامی خانواده بود. از هشت فرزند خانواده فروید توانایی ذهنی بیشتری از خود نشان داد. وی پس از تحصیلات دبیرستانی، ابتدا به تحصیل در رشته پزشکی پرداخت و در سال 1882 پس از ازدواج با خانم مارتا برنیز به عنوان پزشک متخصص بالینی اعصاب مشغول به کار شد. فروید در اثر آشنایی با شخصی به نام بروئر به هیپنوتیزم علاقمند شد و از آن در درمان بیمارانش سود جست و در این باره پیشرفت های فراوان نمود و کتب بسیار در زمینه روانشناسی علمی و عملی نوشت. هنگامی که هیتلر در سال 1933 به قدرت رسید کتابهای فروید توسط حکومت نازی به آتش کشیده شد. فروید راجع به این اقدام چنین اظهار نظر کرد:چقدر داریم پیشرفت می کنیم ! اگر در قرن وسطی زندگی می کردیم خودم را می سوزاندند، امروز به سوزاندن کتاب هایم قناعت می نمایند.

درحالی که تا سال 1934 روانکاوای یهودی دوراندیش تر، آلمان نازی را ترک نموده بودند فروید اصرار داشت در وین بماند. با این حال به توصیه دوستانش به انگلستان سفر کرد و مورد استقبال گرم نهاده شد و این در حالی بود که به علت ابتلا به سرطان آخرین سالهای عمر خود را با رنج فراوان سپری می کرد. فروید در 23 سپتامبر 1939 بدرود حیات گفت. بعضی از آثار مهم وی عبارتند از : کتاب تعبیر رویاها که از مشهورترین آثار اوست. و نیز کتاب آسیب شناسی روانی زندگی روزانه و سه مقاله درباره نظریه جنسیت.

سطوح شخصیت در روانکاوی فروید

از نظر فروید شخصیت دارای سه سطح است:

نهاد که منظور از آن وجود غریزه ها و به طور کلی هر امر دیگری است که آدمی به ارث می برد.

من سطحی از شخصیت است که اکتسابی است و برخلاف نهاد که غریزی است و بر همین مبنا فقط در پی برآورده ساختن خواسته های غریزی همچون غذا یا میل جنسی می باشد، من از عقل پیروی می نماید. یعنی به این نکته توجه دارد که در هر موقعیتی نمی توان گرسنکی یا میل جنسی را ارضا نمود. در واقع نهاد مدام در جستجوی لذت و خوشی است ولی من بر اساس موازین اخلاقی و قیود اجتماعی عمل می نماید.

من برتر یا همان وجدان اخلاقی که هدفش رسیدن به کمال می باشد. به عنوان مثال وجود من برتر در انسان ها باعث می گردد که انسان گناهکار، خود را سرزنش نموده و مستحق تنبیه و مجازات بداند.

البته وجود سه سطح شخصیت به این معنی نیست که نهاد، من،من برتر سه پدیده جدا از یکدیگرند، بلکه شخصیت یک فرد بهنجار به صورت یک واحد کل عمل می نماید.

ناخودآگاه در نظریه روانکاوی فروید

شاید بتوان گفت مهم ترین نظریه ای که موجب شهرت عالم گیر فروید شده است توجه او به ناخودآگاه است. روان کاوی کلاسیک بر پایه این عقیده اصلی زیگموند فروید راسخ است که تعارض های ناخودآگاه میان بخش های مختلف روان (نهاد، من، من برتر) علت اصلی رفتار نابهنجار هستند.

به عقیده فروید زندگی روانی هر فرد از دو بخش تشکیل شده است. بخش هوشیاری و بخش ناهوشیاری اگر این امر را به یک کوه یخ تشبیه کنیم بخش هوشیاری مانند قسمت کوچکی است که سر از آب بیرون آورده و ما قادر به دیدن آن هستیم اما بخش بزرگ و نیرومند رفتار همان بخش ناهوشیار یا ناخودآگاه است که فرد غالبا از وجود و نیروی بزرگ آن بی اطلاع است. البته بخشی به نام نیمه هوشیار نیز وجود دارد که با اندکی کوشش می توان مطالبی که دراین بخش وجود دارد را به بخش هوشیار (یعنی آگاهی) کشاند. مثلا وقتی شخصی را که می شناسیم نامش را فراموش می کنیم با اندکی فشار آوردن به ذهن خود ناگهان اسم او را به خاطر می آوریم و این همان مفهموم شبه خودآکاهی است.

رشد انسان در نظریه روانکاوی فروید

یکی دیگر از نظریات فروید مراحل رشد در انسان است. به عقیده فروید شخصیت انسان در 5 سال اول زندگی پایه گذاری می گردد و در همین پنج سال اول زندگی، آدمی از چند مرحله مختلف می گذرد. فروید در این تقسیم بندی بیشتر به غریزه جنسی توجه دارد چرا که به نظر او مهمترین انگیزه رفتار انسان ها همین عامل است.

درمان در روانکاوی فروید

در روانکاوی درمان به وسیله حل کردن تعارضات ناخودآگاه صورت می گیرد. دست یابی به تعارض های ناخودآگاه کار ساده ای نیست. من، به یاری مکانیسم های دفاعی مانع از هشیاری نسبت به افکار ناخودآگاه می گردد. کسب بینش نسبت به ناهشیاری مستلزم فریب دادن خود و تضعیف حالت دفاعی آن است. تداعی آزاد، تفسیر، تحلیل رویا، مقاومت و انتقال، پنج روش اصلی روانکاوی فروید برای آگاهی یافتن به تعارض های ناخودآگاه هستند.

روانکاو صرفا تفسیری از آنچه بیمار اظهار داشته یا انجام داده است، ارائه می نماید. برای مثال، اگر بیمار با عصبانیت و از روی خشم از پدرش صحبت می نماید، روانکاو ممکن است نشانه های کنونی بیماری را نشانی از احساس های سرکوب شده شخص نسبت به پدرش بداند.

فروید رویا را شاهراهی که به ناخودآگاه ختم می گردد می دانست، چراکه درمیان خواب، من قادر به دفاع کردن از خویش دربرابر تعارض های ناخودآگاه که به صورت های گوناگونی در خواب نمود می یابند، نیست.

روانکاو با مشاهده گفته های بیمار به کاوش پیرامون نمونه های مقاومت، یعنی تمایل به بازداری از ابراز آزادانه مطلب ناخودآگاه آن ها می پردازد؛ مثلا اگر بیمار درمورد مصاحبه درباره یک موضوع مقاومت می نماید، در این صورت روانکاو سعی می نماید با دنبال کردن موضوع دلیل مقاومت را دریابد.

در حین روانکاوی، بیمار ممکن است احساس هایی را که در سال های گذشته زندگی خود به خصوص درمورد پدر، مادر یا سایر افراد بااهمیت تجربه نموده است، در روابط خود با درمانگر، انعکاس دهد. این پدیده انتقال نام گرفته است. روانکاو این واکنش های هیجانی را واقعی نمی پندارد و آن ها را از زاویه تعارض های حل نشده دوران کودکی یا روابط قبلی بیمار می نگرد و مورد تفسیر قرار می دهد.

نقد و تحلیل روانکاوی فروید

• با مطالعه و آنالیز در نظریات فروید به چند نکته می توان اشاره کرد. نخست این که تاکید بیش از حد فروید روی پنج سال اول زندگی در تشکیل شخصیت دیدی افراطی است. اگر بنا است که شخصیت بهنجار یا نابهنجار فرد، تنها در سنین کودکی پایه ریزی، گردد، اصولا تربیت و مساله آمورش بی معنی خواهد بود.
• همچنین فروید برای غریزه جنسی اهمیت زیاد از حدی قایل شده و به تاثیر محیط اجتماعی و اصول اخلاقی کمتر توجه می نماید.
• دیدگاه فروید در مورد تفاوت های زنان و مردان و دیدگاه بیش از حد زیستی او او درباره ماهیت شخصیت زنان نیز مورد انتقاد نهاده شده است.
• انتقادهای دیگری از سوی بعضی صاحب نظران به مفاهیم خودآگاهی، شبه خودآگاهی و ناخودآگاهی فروید وارد شده است.

با این حال باید توجه کرد انتقادهایی که از نظرات فروید شده است نمی توانند ازاهمیت این نظرات و تاثیر بزرگی که روی روانشناسی و علوم مختلف دیگر داشته اند، بکاهند. به هر حال نظام فکری فروید نشانگر نبوغی بس بزرگ است و مفاهیم بسیار پیچیده و دشواری را که در خود گنجانده که از حوصله این مقاله خارج است.

مجله رویای کره ای: مجله رویای کره ای | مجله گردشگری شرق آسیا

مرد کوچک: مرد کوچک | مجله سبک زندگی و کسب و کار