نگاهی به اِشکال های گفتاری و نوشتاری امروز - مهسان بلاگ

بدین منظور بر آن شدیم تا بعضی اشکال های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می گردد، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه ها، اصطلاح ها، عبارت ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.

رسمُ الخطّ همزه

همزه و شکل های گوناگون آن در زبان عربی، رسم الخط و قوانین ویژه ای دارد که برای رفع ابهام و اِشکال در نگارش واژه های مهموز، باید بدان مراجعه کرد. چندمثال می نویسیم.

سؤال (نه سئوال)، مَسأله (نه مسئله)، مسؤول (نه مسئول)، رؤوف (نه رئوف) و...

برای بسیاری از واژه های مهموز درکتاب های درسی، دو شکل نگارشی نزدیک به هم ارائه شده که نوشتن هر دو را درست می دانند؛ مانند: مَسأله و مسئله، ولی هر واژه مهموزی در عربی، رسمُ الخط ویژه ای دارد.

گفتنی است که براساس قوانین زبان فارسی، همزه ی(ء) بعضی واژه ها مهموز، برای سهولت تلفظ، در فارسی به (ی) بدل می گردد. مانند: جوایز (به جای جوائز)، مسایل (به جای مسائل)، قایل (به جای قائل)، زاید (به جای زائد) و... . این سخن بدان معنا نیست که درهمه واژه ها همزه (ء) را به (ی) تبدیل کنیم. درواژه ای که همزه (ء) جزء حروف اصلی است، نباید تغییر یابد. در دهه های اخیر در بعضی ازمجلّه ها، روزنامه ها یا نوشته ها واژه های (رئیس) و (ارائه) را به اشتباه، به صورت (رییس) و (ارایه) می نویسند. (رئیس) از ریشه (رأس) است و (ارائه) از ریشه (رأی) بنابراین، همزه، جزء حروف اصلی است و باید در کتابت نوشته گردد: رئیس و ارائه.

نکته مهم دیگر درباره واژه هایی است که فارسی اند و به اشتباه، با همزه (ء) نوشته می شوند. مانند: شرایین (نه شرائین، جمع شریان)، جدایی (نه جدائی)، دانایی (نه دانائی)، رسوایی (نه رسوائی)، آیینه (نه آئینه)، آیین (نه آئین) و همه افعال فارسی مانند: می گوییم(نه می گوئیم)، بفرمایید (نه بفرمائید)، می جویید (نه می جوئید) و نظایر آن؛ نتیجه این که در استفاده از همزه (ء) و (ی) باید با مطالعه و دقّت عمل کرد و نباید جابه جا به کاربرد.

رفع نقایص / تکمیل نقایص / رفع نواقص

نقایص جمع نقیصه است؛ یعنی عیب، کمبود، کوتاهی و نارسایی و... . گاهی در بعضی ادارات گفته می گردد: برای تکمیل نقایص پرونده به .... مراجعه کنید. تکمیل نقایص یعنی عیب ها را کامل کردن. درحالی که منظور، رفع نقص است نه تکمیل نقص. با این شرح به جای تکمیل نقایص، باید گفت: رفع نقایص یا رفع کردن نقایص و کمبودها. بهتراست به جای نقایص از (نواقص) استفاده گردد.

نواقص جمع ناقصه و ناقص است. یعنی ناتمام و ناکامل. در این صورت تکمیل نواقص می تواند معنای درستی داشته باشد. تکمیل نواقص، یعنی تکمیل کردن ناتمام ها و ناقص ها.

به طور کُلّی اُدبا پیشنهاد می نمایند که به جای تکمیل نقایص و تکمیل نواقص، بهتراست از (رفع و رفع کردن) استفاده کنیم و بگوییم: برای رفع نواقص پرونده یا برای رفع کردن نواقص، به ... راجعه کنید.

رُمان / رُمّان

رُمان، به ضمّ (ر) و بدون تشدید (م)، واژهٔ فرانسوی است: (roman) به معنی داستان بلند. مردم عموماً آن را با تشدید (م) می خوانند: (رُمّان)؛ درصورتی که (رُمّان) در عربی به معنی (انار) است. با این شرح باید بنویسیم و بخوانیم: رُمانِ بینوایان؛ نه رُمّان بینوایان.

حرف (ز)

زباناً

همان گونه که در بارهٔ واژه های شبیه زباناً ذکر شد، این واژه ها، غیر عربی اند و بدین سبب نباید با تنوین نصب عربی (اً) نوشته شوند. پس زباناً درست نیست و به جای آن باید گفت: زبانی، با زبان، شفاهی. مثال: زباناً به او فهماند (نادرست)؛ زبانی یا، با زبان، به او فهماند (درست)

زُغال / ذُغال

املای درست این واژه با (ز) است؛ زُغال، نه ذُغال.

زُکام / ذُکام

زُکام، که نوعی سرماخوردگی است با (ز) نوشته می گردد؛ زُکام، نه ذُکام.

زُوّار / زَوّار

زُوّار در عربی، جمع مُکسّر (زائر) است. یعنی زائران. مردم معمولاً به اشتباه، به فتح (ز) تلفظ می نمایند: زَوّار. درحالی که زَوّار، صیغهٔ مبالغهٔ (زائر) است یعنی بسیار زیارت نماینده. می گویند: زوّار مشهد در این روزها زیاد شده؛ که بهتراست بگویند: زُوّارِ مشهد زیاد شده است. شکل درست آن در فارسی، زائران است.

canadaro.ir: تور کانادا | مجله گردشگری و مسافرتی تور کانادا

chinaro.ir: تور چین ارزان قیمت، تور پکن، هانگزو، شانگهای، تور نوروز چین همگی را در این وبسایت بیابید.