پای سفره فرهنگ و تاریخ ترکمن در موزه مردم شناسی گمیشان - مهسان بلاگ

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی گلستان، موزه ها اماکنی هستند که آثار و شواهد به جای مانده از انسان و محیط زیست او را، در زمینه های متفاوتی همچون تاریخی، فرهنگی، طبیعی و... برای عموم به نمایش می گذارند.

استان گلستان دارای 9 موزه ازجمله موزه مردم شناسی گمیشان است که در خود گوشه ای از تاریخ و فرهنگ مردم منطقه را جای داده است.

گمیشان در شمال غربی استان گلستان و بافاصله حدود 50 کیلومتری گرگان (مرکز استان) واقع است، این شهرستان از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به شهرستان ترکمن، از شرق به شهرستان آق قلا و از غرب به دریای خزر محدود می گردد.

گمیشان یکی از شهرهای تاریخی استان است که خانه های تاریخی آن نظیر خانه خوزینی و ساختمان های گوکلانی در بافت تاریخی این شهر، به هدف خوبی برای گشت وگذار مسافران تبدیل شده است.

ساختمانی تاریخی که در میان بافت قدیمی این شهرستان نظر هر جهانگردی را به خود جلب می نماید و در دل آن گنجینه ای از آداب و سنن مردم این منطقه در معرض نمایش قرارگرفته است، موزه مردم شناسی گمیشان است که در حقیقت فرهنگ و تاریخ مردم گمیش تپه را روایت می نماید.

ساکنین گمیشان را بیشتر قوم شریف ترکمن تشکیل می دهند، این قوم دارای توانمندی خاصی در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی هستند، موزه مردم شناسی گنجینه ای شگرف از آثار صنایع دستی و فرهنگ قوم ترکمن است و می تواند در حفظ اصالت آداب و سنن این قوم و معرفی بیشتر آن مؤثر باشد.

موزه مردم شناسی گمیشان که علاوه بر توسعه فرهنگی منطقه و حفظ اصالت آن، سبب جذب بیشتر جهانگرد خواهد بود، از مصوبات دور دوم سفرهای استانی دولت نهم بوده که پس از طی عملیات بازسازی و تجهیز با کاربری موزه ای در بهمن ماه 1389 مورد بهره برداری نهاده شد.

ساختمان موزه

بنای این موزه 100 سال پیش توسط آنه بردی حاجی گوکلانی برای پسر بزرگش تاج بردی خان، در دوطبقه ساخته شد و تا سال 1382 نسل در نسل متعلق به خانواده گوکلانی بوده است. این بنا در سال 1382 پس از خریداری توسط شهرداری گمیشان به موزه مردم شناسی تبدیل شد و در اختیار اداره میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی شهرستان نهاده شد.

ساختمان موزه یا همان خانه گوکلانی که به عنوان یکی از آثار ارزشمند استان درگذشته کاربری مسکونی داشته، شامل یک بنای اصلی متعلق به دوره پهلوی اول در قسمت جنوبی و بنای الحاقی آن در قسمت شمالی است.

نوع سازه بنای اصلی که در دو طبقه احداث شده و برای استقرار آن، شمالی جنوبی است، از ستون و تیرهای چوبی و از جنس نژاد روسی و دیواره های بنا از مصالح آجری و با اندود سیمان سفید است. طبقه نخست آن به دلیل جلوگیری از نفوذ رطوبت زمین و همچنین ورود باد به شیوه خاصی، طبقه اصلی و بالا را محفوظ نگه داشته است و همچنین ساختمان الحاقی نیز در دو طبقه در سال های جدیدتر به ساختمان اصلی اضافه شده است.

محل زندگی اقوام ترکمن ساکن در منطقه سرشار است از صنایع دستی و تزئینات زیبا که با توجه به ویژگی های منحصربه فرد محصولات صنایع دستی منطقه و ترکیب عناصر بومی و منطقه ای در آن، نخستین بخش موزه به این موضوع اختصاص یافته است. فرش ترکمن، پشتی ساخت دست ترکمن، تزئینات دیوارها و نمایش یک خانواده ترکمن در محیط خانه در این اتاق قابل مشاهده است.

بخش بافندگی

یکی از زیباترین و متنوع ترین صنایع دستی قوم ترکمن محصولات بافندگی آن ها است، ازاین رو به دلیل بیان اهمیت و معرفی شایسته این هنر سنتی، یکی دیگر از بخش های موزه با بازسازی فضای کارگاهی، به نمایش هنرهایی چون قالی بافی، نمدمالی و گلیم بافی اختصاص یافته است.

بخش سوزن دوزی، ساخت زیورآلات سنتی و حصیربافی

در بخش دیگری از این موزه با بازسازی کارگاه صنایع دستی نمونه هایی از محصولات بومی این منطقه نظیر سوزن دوزی، زیورآلات سنتی و حصیربافی به نمایش درآمده است. در حقیقت این هنرها به عنوان مشاغل اصیل و بومی مردم منطقه گمیشان محسوب می شوند که رفته رفته رو به فراموشی هستند و بازدیدکنندگان از موزه مردم شناسی گمیشان، با این مشاغل سنتی و هنرهای بومی و ابزارهای موردنیاز آن آشنا می شوند.

بخش مشاغل بومی و آئین های سنتی

به دلیل شرایط جغرافیایی و منطقه ای و نزدیکی گمیشان به دریا و سواحل زیبای آن، بسیاری از مردم منطقه نیز از دیرباز به حرفه ماهیگیری اشتغال داشته و امورات زندگی خود را می گذراندند. اما با توجه به تغییر ساختار زندگی شهری، ضرورت معرفی مشاغل قدیمی همچون صید ماهی، سبب گشته است تا چهره و پوشش و بعضی از ابزارهای کاری آن ها در موزه مردم شناسی گمیشان بازسازی گردد.

یکی از بخش های مهم موزه مردم شناسی گمیشان کارگاه آموزش صنایع دستی قوم ترکمن است که به صورت مستمر دوره های آموزشی در رشته های مختلف همچون سوزن دوزی، قالی بافی و... در این بخش برگزار می گردد.

پس از پیروزی بر کرونا و مهیاشدن زمینه سفر و جهانگردی، موزه مردم شناسی گمیشان (شهرستان گمیشان-استان گلستان) همه روزه از ساعت 9 تا 19 در 6 ماهه اول سال و از ساعت 8 تا 17 در شش ماهه دوم سال آماده میزبانی از علاقه مندان خواهد بود.