بعضی نهاد های دولتی و حاکمیتی، اعتقاد جدی به انجام پژوهش ندارند خبرنگاران - مهسان بلاگ

ابراهیم عبدی پور، رئیس دانشگاه حضرت معصومه (س) و از پژوهشگران رشته حقوق و عضو هیئت علمی دانشگاه قم، در مصاحبه با خبرنگار دانشگاه خبرنگاران، در مورد صندلی پژوهش در کشور گفت: پژوهش از آن دسته مقولاتی است که به نظر می رسد خیلی از ابعاد آن هنوز در جامعه ما یا شناخته نشده یا درست مورد توجه قرار نگرفته است. به هر صورت آن چه مسلم است این است که پژوهش در کشور ما، صندلی مطلوب خود را ندارد؛ به ویژه از منظر لزوم سرمایه گذاری، تقویت منابع اقتصادی و حمایت از نیروی انسانی.

عبدی پور اظهار کرد: در برخی کشور های توسعه یافته به عنوان مثال، 5 یا 10 درصد فراوری ناخالص ملی صرف مقوله تحقیقات و پژوهش می گردد، ولی متاسفانه در کشور ما درصد بسیار کمی از منابع اقتصادی چه در بخش دولتی و یا بخش خصوصی صرف پژوهش می گردد که آن هم در برخی موارد جهت گیری های درست و شایسته ای ندارد. به هر حال، باید آسیب شناسی در امر پژوهش در کشور ما انجام گردد تا بدین وسیله، مسائل احصا شده و راه حل هایی برای حل آن ها در نظر گرفته گردد.

رئیس دانشگاه حضرت معصومه (س) در مورد مهم ترین مسائل فراروی پژوهش و پژوهشگران در مقطع کنونی گفت: مهم ترین مشکل پژوهش در جامعه ما این است که یک فرد پژوهشگر با تحقیق و پژوهش، زندگی اش تأمین نمی گردد و حال آن که باید فراغ بالی داشته باشد که روی کار علمی و پژوهشی تمرکز کند. پژوهش سه مرحله دارد؛ مرحله اول، طراحی تحقیق و پژوهش است. مرحله دوم، جمع آوری اطلاعات و داده ها و مرحله سوم، اندیشه ورزی روی آن ها است که در هر سه مرحله، فرد باید فارغ البال و بدون دغدغه و درسایه آرامش، روی اطلاعات اندیشه ورزی و کار کند تا محصول تلاشش بتواند پاسخ مناسب به سوالات و مجهولات جامعه باشد.

وی اضافه نمود: از این حیث متأسفانه خیلی از پژوهشگران کشور ما آن طور که باید و شاید فراغ بال ندارند. برخی پژوهشگران، دانشجویان، اساتید و اعضای هیئت علمی هستند که در کنار کار پژوهش، مشغولیت ها و دغدغه مندی های دیگری هم دارند، به طوری که گاه پژوهش برای آن ها جنبه فرعی پیدا می نماید. یک استاد اگر چند ساعت هم تدریس دارد، باید عمده وقتش صرف تحقیق و پژوهش گردد و این که فرصت های مطالعاتی مناسبی داشته باشد تا بتواند بر غنای دانشی خود بیفزاید.

عبدی پور توضیح داد: برعکس جا هایی که یک تیم پژوهشی با فراغ بال و حمایت های مادی و معنوی لازم روی یک موضوع کار نموده اند، معمولاً نتیجه و محصول کارشان خوب و اثربخش بوده است. این که چرا بخش مهمی از پژوهشگران ما فراغ بال ندارند، مسائل معیشتی و درآمد در این قضیه، حرف اول را می زند. به پژوهشگر حق الزحمه مناسب و کافی داده نمی گردد که وقت خود را به طور کامل صرف فعالیت های پژوهشی و علمی نماید.

عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه (س) گفت: در برخی کشورها، ماه ها و بلکه سال ها یک پژوهشگر یا تیم پژوهشی روی یک موضوع کار می نمایند، اما در کشور ما عمدتاً پژوهشگران به جهت آن که حمایت چندانی نمی شوند، کار های دیگری دارند که شاید پژوهش در حاشیه دیگر کار ها و فعالیت هایشان قرار بگیرد. مساله مهم دیگر، لزوم همکاری با تیم های پژوهشی است. با توجه به این که بخشی از فرآیند پژوهش ناظر به جمع آوری اطلاعات و داده ها است، متأسفانه در بسیاری از موارد، نه در بخش دولتی و نه خصوصی با پژوهشگر همکاری لازم صورت نمی گیرد. موارد بسیاری داشته ایم که فرد در مقطع ارشد یا دکتری لازم بوده که برای کار پژوهشی به فلان سازمان، نهاد یا مؤسسه برود، اما متأسفانه آن طور که باید و شاید با او همکاری نشده است.

وی ادامه داد: حتی گاهی ضروری است که به شکل میدانی، اطلاعاتی دریافت کند، اما فرد را اصلاً به مجموعه های مورد نظر راه نداده اند، چه برسد به این که با او همکاری داشته باشند. در این بین، خود پژوهشگر، شاید بر اساس حدس و گمان، یک سری مطالب را به شکل ناقص جمع آوری نموده که معلوم است که کار او بر این اساس، کیفیت لازم را هم ندارد، در حالی که اگر با او همکاری می شد، می توانست به منابع اصلی و دست اول دست یابد و به خوبی کارش را پیش ببرد.

عبدی پور در این باره که در عرصه عمل از طرح های پژوهشی استفاده نمی گردد، گفت: بعد از همه مسائل و مسائلی که اشاره کردم، محقق و پژوهشگر به نتایجی می رسد که ممکن است در آن راه حل ها و توصیه هایی هم باشد؛ اما معمولاً این ها مورد استفاده مطلوب قرار نمی گیرد. در نهایت محصول پژوهشی در آن سازمان، شکل دکوری به خود می گیرد و مثلاً به یکی از اشیای زینتی در اتاق رئیس یا معاون تبدیل می گردد.

این عضو هیئت علمی ادامه داد: البته پژوهشگران و اساتید ما قبل از هر چیز باید به سمت احتیاج های جامعه و حل مسائل و مسائل حرکت نموده و رویکردشان کاربردی باشد. هرچند ضروری است که بخشی از پژوهش ها بنیادین و نظری باشد، اما به هر صورت عمده آن ها باید کاربردی و ناظر به احتیاج های جامعه و کشور باشد. از این رو معتقدم که مساله محوری باید در دستور کار باشد.