تارجوْنی توْتستّی، جوْوانّی - مهسان بلاگ

نویسنده: Francesco Rodolico

مترجم: زهره ضرابی

[jovānni tarjoni totsetti]

Giovanni Targioni Tozzetti

(ت. فلوْرانس، ایتالیا، 20 شهریور 11/1091 سپتامبر 1712؛ و فلوْرانس، 17 دی 1161/ 7 ژانویه 1783)، تاریخ طبیعی.

بندتّوْ، پدر تارجوْنی، طبیب، و مادرش، چچیلیا، دختر جروْلاموْ توْتستّیِ حقوقدان بود. او نام خانوادگی مادر را به نام خانوادگی پدر، تارجوْنی، اضافه کرد. تارجوْنی توْتستّی در 1113 درجه پزشکی اش را از پیسا گرفت؛ و بقیه عمر را در فلوْرانس به طبابت پرداخت، و در آنجا، ضمن سایر کارها، مایه کوبی آبله را ترویج کرد. در 1162 به ریاست کتابخانه مالیابکی منصوب شد، سمتی که لازمه اش لیست کردن هزارها کتاب و نسخه خطی بود. تارجوْنی توْتستّی علاقه شدیدی به تاریخ طبیعی داشت. پدرش، که خود پژوهنده ای پرشور در رشته گیاه شناسی بود، به این علاقه پی برد و آن را تحسین کرد، و در 1110، با سپردن پسر به پیئر آنتوْنیوْ میکلیِ گیاه شناس، این علاقه را تقویت کرد. تارجوْنی توْتستّی به مدت شش سال چون سایه ای همراه میکلی بود، و علاقه این در آموزاندن با لذت ان در آموختن همسری می کرد. پس از آنکه میکلی در 1116 درگذشت، تارجوْنی توْتستّی برای احراز مقام ریاست باغ گیاه شناسی فلوْرانس و تدریس گیاه شناسی مناسب تشخیص داده شد.

سفری علمی، که در سال 1111 با میکلی از فلوْرانس به کوْرتوْنا انجام داد، موجب شد که رسالت راستین تارجوْنی بیشتر موکّد و مویّد گردد، که آن نقش طبیعیدان سیّار و سیّاح بود. سفرهائی طولانی که بین سالهای 1121 و 1124 صورت پذیرفت به وی امکان داد که پدیده های طبیعی و آثار تاریخی کهن را در بخشهای مهمی از توسکانی مشاهده کند. حاصلی که از خرمن علوم طبیعی برداشته شد براستی چشمگیر بود، و سه قلمرو طبیعت را دربرمی گرفت.

تارجوْنی توْتستّی، در مطالعاتش در زمینه روابط بین آب نگاری معمولی و عوارض زمین، مشاهدات ترکیبی گسترده ای انجام داد، و این کار را با ریزترین مشاهدات تحلیلی شروع کرد. برخی از دانشمندان طراز اول زمان او عقیده داشتند که عمل فرساینده جریانهای آب، اگرچه در طول زمان افزایش می یابد، برای تبیین پیدایش درّه های پهن و تنگه های عمیق بکلی ناکافی است. تارجوْنی توْتستّی، با موضعگیری قاطع علیه مشهورترین همه آنان، یعنی بوفوْن، که لازمه تشریح این پدیده ها را تأکید بر تأثیر جریانهای دریایی قبل از بوجود آمدن زمین می دانست، معتقد بود که تمام درّه ها و تنگه هایی که او مشاهده نموده است نتیجه فرسایش ناشی از جریانهای آب بوده اند. او بعلاوه متوجه اندازه بزرگ موادی که در طول زمان در اثر خود آبها تغییر نموده بودند گشت. تارجوْنی توْتستّی، براساس این مشاهدات، برای اولین بار در طول تاریخ علم، پیروز شد که طرح تکامل ریخت شناختی برخی از چشم اندازها، از قبیل تپه های مقابل آپنین توسکانی را، که از طریق رسوبهای دریایی دوره پلیوْسن ساخته شده بودند، ترسیم کند. وی می گفت که با عقب رفتن به زمانهای خیلی دور، که برای ما ناشناخته اند، به نظر می رسد که آن تپه ها در نتیجه فرسایش ناشی از جریانهای آب بر روی سکوئی دریایی که پس از عقب نشینی دریا ظاهر شده است، شکل یافته اند. او حرکت این سکو را با مربوط ساختن آن به صفحه ای بازسازی کرد که قله های تپه های فعلی را به یکدیگر می پیوندد. می گفت که این تپه ها در آینده هم در اثر فرسایش خرد و نابود خواهند شد.

از بین رفتن دریاچه های اوایل دوره پلئیستوْسن، که ما امروزه در آنها حوضه های خاص بین کوههای آپنین را مشاهده می کنیم، هم موجب برانگیختن علاقه تارجوْنی توْتستّی شد. او در والدارنوْی علیا وجود یک دریاچه بزرگ قدیمی را ثابت کرد؛ آنگاه ناپدید شدن آسیا در نتیجه پرشدگی مجدد کامل آبرفتی حوضه را مورد مطالعه قرار داد. پایان، در خصوص فرسایش پسرونده ای که آبها در رسوبهای دریاچه ای موجب می شوند به پژوهش پرداخت. بعلاوه با وضوح فراوان منشأ تنگه های موجود در دره عریض آرنوْ را با توجه به وجود توده های بسیار سخت سنگهائی که در زیر رسوبهای دریاچه ای فاقد استحکام دفن شده بودند توضیح داد. در زیر همین رسوبهاست که می توان استخوانهای فیلها و سایر پستانداران بزرگ را بوفور یافت. تارجوْنی توْتستّی نشان داد که این سنگواره ها، چنان که دانشمندان زمان معتقد بودند، بقایای فیلهائی نیستند که ارتش هانیبال را در جنگ دوم پونیک [=کارتاژی] همراهی می کردند، بلکه جزئی از زیای توسکانی قبل از ظهور آدمی در منطقه می باشند.

تارجوْنی توْتستّی در سراسر عمر امید داشت که بتواند توصیفی کلی از توسکانی از دو دیدگاه ترکیبی عمومی و تحلیلیِ منطقه ای بنویسد. این کار هرگز به انجام نرسید؛ ولی Prodramoی او، که در 1134 بچاپ رسید، بسیار جالب توجه است، زیرا با دقتی بسیار جزئیات طرح کار او را بدست می دهد- طرحی که از نظر تازگی مفاهیم خیره کننده است. این توصیف کلی می توانست امروزه هم بسیار نزدیک به همان شکل طرح گردد: آنالیز پستی و بلندی زمین، آب نگاری، آب و هوا، گیاهان، جانوران، و بالاخره نشانه های ظهور انسان. درک عمیق تارجوْنی توْتستّی از روابط میان طبیعت و انسان به موضوعهای متنوعی بسط یافت از قبیل تغییراتی که انسان در جهت رودها یا در دهانه های آنها پدید آورده است؛ تغییرات باتلاقهای مالاریاخیز (مسأله بسیار مهم مالی و اجتماعی در توسکانی قرن هجدهم)؛ موقعیت مراکز جمعیت در رابطه با عوارض زمین یا با آب؛ ساختمان راهها یا بندرها؛ و بهره گیری بهتر انسان از کلیه منابع طبیعی. خلاصه آن که او انسان را شکل دهنده کار او خستگی ناپذیر سطح زمین می دانست: بی فایده نخواهد بود اگر توسکانی را آن گونه که براستی قبل از اسکان آدمی در آن بوده است مورد توجه قرار دهیم تا تغییرات بزرگی را که بتدریج از راه صنعت و سپس از راه بی توجهی انسان بوجود آمده است درک کنیم. امروزه تارجوْنی توْتستّی به اسم یکی از پیشگامان جغرافیای انسانیِ نوین شناخته شده است.

تارجوْنی توْتستّی نمی توانست زمان بیشتری را وقف تحقیقات علمی کند، زیرا کاملاً درگیر و وظایفش به اسم پزشک و کتابدار بود. او خود احساس می کرد که محکوم به تلف کردن عمر خویش در مطالعاتی است که با تمایلاتش مغایرت دارند. ولی نتایجی که او بدست آورد، اگرچه محدود بود، مجوّزی است که او به اسم فعالترین طبیعیدان ایتالیایی، بعد از لاتساروْ اسپالانتسانی، شناخته گردد. شور علمی او به نسل بعدی انتقال یافت: پسرش اوْتّاویانوْ، برادرزاده اش آنتوْنیوْ، و نوه برادرش آدوْلفوْ، دکترها و طبیعیدانان صاحب نامی شدند.

کتابشناسی

یکم. کارهای اصلی.

نوشته های تارجوْنی توْتستّی عبارتند از Relazione d`alcuni viaggi fatti in diverse parti della Toscana, per6,osservare le produziono naturali,e gli antichi moumenti di essa جلد (فلوْرانس، 1751-1754؛ چاپ دوم، 12 جلد، 1768-1779)؛ Prodromo della corografia e della topografia fisica della toscana (فلوْرانس، 1754)، و دو اثر که برای تاریخ علم با ارزشند، که او یکی از اولین کسانی بود که آن را توسعه داد: Notizie sugli aggrandimenti delle scienze fisiche accaduti in Toscana nel corso di anni LX del secolo XVII (فلوْرانس، 1870)، و Notizie della vita e delle opera di Pier`Antonio Micheli (فلوْرانس، 1858). برخی از مطالب جالبتر او در گلچینی از ف. روْدوْلیکوْ با اسم La Toscana des critta dai naturalisti del settecento (فلوْرانس، 1945) اغلب صفحات، مندرجند.

دوم. خواندنیهای فرعی..

اطلاعات زندگینامگی و کتابشناختی در NLet، 14 (1783)، ستون 97، موجود است. درباره کارتارجوْنی توْتستّی، ←آثار پایین (که براساس تاریخ تنظیم شده اند):Giovanni Targioni Tozzetti e la illustrazione geografica della Toscana، از ا.مارینلّی، در RGI، 11 (1904)، 1-12، 136-145، 226-236؛ La geografia umana nei ‘Viaggi di Giovanni Targioni Tozzetti، از ر.کوْنکاری، همان، 41 (1934)، 28-41؛ و La collezione mineralogical di Giovanni Targiono Tozzetti، از ف. روْدوْلیکوْ در Catalogo del Museo di storia della scienze (فلورانس، 1954)، 274-280؛ و Lo studio fisico della citta di Firenze impostato da Giovanni Targiono Tozzetti nel 1754، از همو، در RGI، 64 (1967)، 110-113 توضیح مفصلی از سفرهایش، همراه با نقشه های جهت سفر، در L`esplorazione naturalistica dell` Appennino، از ف.روْدوْلیکوْ (فلوْرانس، 1963)، 133-137، 152-160، 366-369، مندرج است.

منبع مقاله :

گیلیپسی، چارلز کولستون، (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه احمد آرام...[ و دیگران]، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول

منبع: راسخون