دنیا در محاصره قوهای سیاه! - مهسان بلاگ

عوامل مسوول برای پاسخگویی پیروز به این پاندمی عبارتند از: ظرفیت دولتی، اعتماد اجتماعی و ساختار مدیریتی. کشور هایی که این هر سه را داشتند- یک تشکیلات دولتی باصلاحیت، حکومتی که شهفرایندان به آن اعتماد داشته و به او گوش فرا دهند، و رهبران کارآمد- عملکرد چشمگیری داشتند و آسیب های وارده را تا حدودی محدود کردند. کشور های دارای دولت های کژکارکرد، جوامع قطبی شده یا نظام رهبری ضعیف عملکرد بدی داشتند، شهفرایندان و اقتصادشان را به حال خود رها کرده و در معرض آسیب پذیری قرار دادند.

هرچه بیشتر در خصوص کووید-19 دانسته شود، ظاهرا به نظر می رسد که بحران هم بیشتر ادامه خواهد یافت و تبعات آن تا سال ها احساس خواهد شد. این ویروس کمتر مرگبار است، اما ترس از آن خیلی زیاد است؛ با این حال، بسیار مسری و قابل انتقال است و اغلب هم بدون علامت انتقال می یابد. ابولا بسیار مرگبارتر بود و قربانیان تا پیش از آنکه بتوانند به جایی منتقل شوند به سرعت می مردند. کووید-19 برعکس است یعنی مردم آن را چنانکه باید جدی نمی گیرند- و البته چنین هم هست- و بنابراین به سرعت در تمام جهان پخش می شود و موجب تعداد بالای مرگ ومیر می شود.

نمی توان معین کرد که چه زمانی کشور ها بر این بیماری فائق خواهند آمد؛ با این حال، اقتصاد ها به آرامی و با احتیاط بازمی گردند و پیشرفت این بیماری با امواج بعدی ابتلا کند می شود. امید ها برای بهبود و پیروزی بسیار خوش بینانه به نظر می رسد. به احتمال زیاد، شرایط شکلی L گونه دارد که دم دراز آن به سوی غرب یا مجموعه ای از کشور های غربی خمیده است. اقتصاد جهانی به این زودی ها به دوران پیش از کرونا بازنمی شود.

از لحاظ مالی، تداوم بحران یعنی تخریب بیشتر در کسب وکار ها و ویرانی برای صنایعی مانند مراکز بزرگ خرید، زنجیره های خرده فروشی و مسافرت. سطح تمرکزگرایی بازار آزاد در اقتصاد ایالات متحده برای دهه ها پیوسته درحال افزایش بوده و این پاندمی این فرایند را بیشتر به پیش خواهد برد. فقط شرکت های بزرگ با جیب های بزرگ [کنایه از منابع بیشتر]قادر خواهند بود که از این توفان بگریزند و غول های فناوری بیشترین نفع را به دست خواهند آورد چراکه تعاملات دیجیتالی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. عواقب سیاسی می تواند حتی مهم تر هم باشد. مردمان را می توان برای مدتی به اقدامات قهرمانانه ایثار جمعی فراخواند، اما این همیشگی نیست. یک اپیدمی همه گیر طولانی در ترکیب با بیکاری ها و خسارت های شغلی بزرگ، رکود طولانی و بار بدهی بی سابقه به ناگزیر تنش هایی را موجب خواهد شد که به واکنش های سیاسی منفی خواهد انجامید، اما معلوم نیست که علیه چه کسی.

توزیع جهانی قدرت به سوی شرق تغییر جهت خواهد داد، زیرا شرق آسیا در مدیریت این شرایط بهتر از اروپا یا آمریکا عمل کرده است. اگرچه این پاندمی ابتدا در چین آغاز شد و منشأ آن در این کشور بود و پکن آن را لاپوشانی کرد و اجازه شیوع آن را داد، اما چین لااقل به لحاظ نسبی از این بحران سود خواهد برد. با وقوع آن، دولت های دیگر هم در ابتدا عملکرد ضعیفی داشتند و کوشیدند عواقب مرگبار و البته ملموس این پاندمی را از نگاه شهفرایندانشان پنهان سازند. لااقل، پکن توانسته کنترل شرایط را بار دیگر به دست گیرد و به چالش بعدی برسد که همان بازگرداندن سریع و پایدار اقتصاد به ریل های خود است.

در عوض، ایالات متحده واکنش ناشیانه و بدی داشت و شاهد است که پرستیژش به طرز چشمگیری سقوط کرده است. این کشور دارای ظرفیت دولتی بالقوه بزرگی است و سابقه موثری در خصوص بحران های اپیدمیولوژیک قبلی داشته، اما جامعه معاصر به شدت قطبی شده و رهبر ناکارآمد آن مانع واکنش موثر دولت شده است. رئیس جمهور به جای دامن زدن به وحدت و یگانگی، شکاف را دامن زده است، توزیع یاری ها را سیاسی کرده است، مسوولیت اتخاذ تصمیمات کلیدی را به دوش ایالت ها گذاشت؛ درحالی که برای حمایت از بهداشت عمومی اعتراض علیه آن ها را تشویق می کرد و به نهاد های بین المللی تاخت به جای اینکه حامی و ضامن فعالیت های آن ها باشد.

جهانیان می توانند به مشاهده تلویزیون هم بپردازند و به این ترتیب، جهان- در کمال تعجب- در کنار چین ایستاده و به راحتی می تواند دست به قیاس بزند. طی سال های آینده، این پاندمی می تواند منجر به افول نسبی ایالات متحده، فرسایش دائمی نظم بین المللی لیبرال و احیای فاشیسم در سراسر جهان شود. این پاندمی همچنین می تواند موجب تجدید حیات لیبرال دموکراسی شود؛ سیستمی که بار ها اسباب بدگمانی شده و قدرت قابل ملاحظه ای از انعطاف پذیری و بازسازی را از خود نشان داده است. عناصری از هر دو رویکرد در جا های مختلف رخ خواهد نمود. متاسفانه، تا زمانی که فرایند های فعلی تغییر چشمگیری نکند، پیش بینی عمومی هم همچنان تیره و تار است.

ظهور فاشیسم؟

تصور عواقب بدبینانه آسان است. ملی گرایی، فاشیسم، بیگانه هراسی و حمله به نظم جهانی لیبرال سال هاست فرایندی افزایشی دارد و این فرایند فقط با پاندمی کرونا تسریع خواهد شد. دولت ها در مجارستان و فیلیپین از این بحران برای ارائه قدرت اضطراری به خود بهره برده اند و همین باعث شده آن ها از دموکراسی دورتر و دورتر شوند. بسیاری از کشور های دیگر، از جمله چین، السالوادور و اوگاندا هم اقدامات مشابهی انجام داده اند. ایجاد مانع در برابر تحرک مردمان در تمام نقاط جهان رخ کرده از جمله در قلب اروپا؛ کشور ها به جای اینکه همکاری سازنده ای برای منافع مشترک خود داشته باشند سر به درون برده و رویاروی یکدیگر قرار گرفته اند و رقبای خود را مسوول ناکامی های خودشان مطرح کرده اند. ظهور ملی گرایی احتمال درگیری بین المللی را افزایش می دهد.

رهبران ممکن است نزاع با خارجی ها را ابزار مناسبی برای پرت کردن حواس مردمانشان از تحولات سیاسی داخلی بنگرند یا ممکن است با ضعف و دغدغه مخالفانشان وسوسه شوند یا از این پاندمی برای بی ثبات سازی اهداف موردنظر بهره برداری کرده یا حقایق جدیدی خلق نمایند. با این وجود، با توجه به نیروی همیشه ثبات بخش تسلیحات هسته ای و چالش های مشترکی که پیشاروی بازیگران مهم جهانی وجود دارد، اما آشفتگی و تلاطم داخلی محتمل تر از آشفتگی و تلاطم خارجی است.

کشور های فقیر با شهر های شلوغ و نظام های بهداشتی ضعیف عمومی آسیب سخت تری خواهند دید. نه فقط فاصله گذاری اجتماعی که بهداشت ساده مانند شستن دست ها هم می تواند در کشور هایی که بسیاری از شهفرایندانش دسترسی منظمی به آب تمیز و بهداشتی ندارند بی نهایت سخت باشد. دولت ها هم به جای بهتر کردن اوضاع، شرایط را بدتر کرده اند خواه با طرح های خود، خواه با دامن زدن به تنش های جمعی و تضعیف انسجام اجتماعی خواه با ناتوانی و بی کفایتی های معمول. برای مثال، هند با اعلام خاموشی ناگهانی در سراسر کشور بدون تامل در خصوص عواقب این قطعی برای ده ها میلیون از کارگران مهاجری که در شهر های بزرگ جمع شده اند آسیب پذیری خود را افزایش داد.

بسیاری با حرکت به سوی روستا های خود، این بیماری را در سراسر کشور منتشر کردند؛ وقتی دولت موضع خود را تغییر داد و آغاز به ایجاد محدودیت ها کرد، تعداد زیادی خود را در شهر ها بدون کار، سرپناه یا مراقبت محاصره شده و رها شده یافتند. جابه جایی ناشی از تغییرات آب و هوایی پیش تر به مثابه بحران خزنده ای دیده می شد که درحال در نوردیدن بخش جنوبی جهان است. این پاندمی تاثیرات خود را پیچیده تر و بیشتر خواهد نمود و بخش زیادی از جمعیت در کشور های درحال توسعه را به آستانه امرار معاش و مدد معاش نزدیک تر خواهد ساخت. این بحران امید صد ها میلیون نفر در کشور های فقیر را که ذی نفعان دو دهه رشد مالی پایدار بودند بر باد خواهد داد. خشم و اعتراض عمومی افزایش خواهد یافت و بر زمین کوفته شدن انتظارات روزافزون شهفرایندان، در نهایت یک دستورالعمل کلاسیک برای انقلاب است.

ناامیدان به دنبال مهاجرت برخواهند آمد، رهبران عوام فریب از شرایط پیش آمده برای تسخیر قدرت استفاده خواهند کرد، سیاستمداران فاسد از فرصت استفاده خواهند کرد تا هر آنچه می توانند را بربایند و بسیاری از دولت ها یا با آشوب روبرو می شوند یا فروخواهند پاشید. با این حال، موج جدیدی از مهاجرت از جنوب به شمال رخ خواهد داد، اما این بار همدردی کمتر و مقاومت بیشتری در برابر آن صورت خواهد گرفت چراکه مهاجران اکنون به شکل قابل فهم تری متهم می شوند به اینکه حاملان بیماری و آشوب هستند.

در نهایت، ظهور به اصطلاح قو های سیاه غیرقابل پیش بینی است، اما وقتی به دقت نگریسته شود احتمال آن برتری می گیرد [نظریه قوی سیاه، استعاره ای است که به اثرات شدید ناشی از بعضی رویداد های غیرقابل پیش بینی و نادر و همچنین تمایل انسان به یافتن توضیحاتی ساده و دم دستی، و گاهی غیرعقلانی و حتی خرافی برای این رویداد ها می پردازد. وجه تسمیه این پدیده ریشه در فرهنگ غرب دارد که قوی سفید را پرنده ای سفید و مظهر پاکی تصور می کردند و قوی سیاه را مظهر شیطان و نماد شر و جادوگری می پنداشتند]. پاندمی های گذشته نگرش های آخرالزمانی را تقویت کرده و فرقه ها، کیش ها و مذاهب جدید حول اضطراب های برخاسته از سختی ها و سختی های طولانی مدت برتری می گیرند.

درحقیقت، فاشیسم را می توان یکی از این کیش ها دانست که از خشونت و جابه جاشدگی های فراوری شده به واسطه جنگ جهانی اول و تبعات پس از آن ظهور کرد. نظریه های توطئه سابقا در مناطقی مانند خاورمیانه شکوفا شدند جایی که مردمان عادی ناتوان بوده و احساس می کردند که فاقد نیروی فعال و کنشگری هستند. امروز، این نظریه ها در کشور های ثروتمند هم شیوع یافته و این تا حدی به لطف محیط رسانه ای مغشوشی است که اینترنت و رسانه های اجتماعی علت آن هستند و رنج و آلام پایدار احتمالا مواد غنی ای به عوام فریبان پوپولیست برای بهره داری از این شرایط را می دهد.

یا دموکراسی انعطاف پذیر؟

با این وجود، درست همان طور که رکود بزرگ نه تنها موجب شکل گیری فاشیسم شد بلکه زمینه احیا و نوسازی لیبرال دموکراسی را فراهم ساخت، بنابراین، این پاندمی هم عواقب مثبت و منفی ای خواهد داشت. این پاندمی موجب شوک های بیرونی بزرگ شده تا نظام های راکد از رکود و انفعال خود خارج شده و محیطی برای اصلاحات ساختاری بلندمدت خلق نمایند و این الگو احتمالا در بعضی نقاط بار دیگر تکرار شود. واقعیت های عملی پرداختن به این پاندمی به نفع تخصص گرایی و حرفه ای گرایی است؛ عوام فریبی و بی کفایتی ای که آشکارا در معرض دید هستند. این امر در نهایت باید یک کوشش گزینشی سودآوری را موجب شود به این معنا که به سیاستمداران و دولت هایی که عملکرد خوب دارند پاداش داده و آن ها که عملکرد بدی دارند مجازات شوند.

ژائر بولسونارو، رئیس جمهور برزیل، که در سال های اخیر موجب خنثی سازی و بی اعتباری نهاد های دموکراتیک کشورش شده سعی کرد سوار بر موج این بحران شده و اکنون درحال رقم زدن یک فاجعه بهداشتی است. ولادیمیر پوتین کوشید تا در وهله اول اهمیت این پاندمی را نادیده بگیرد یا به آن کم توجهی کند، اما سپس مدعی شد که روسیه این بیماری را تحت کنترل در آورده و وقتی کووید-19 در سراسر کشورش پخش شد لحنش هم تغییر کرد. مآغازیت پوتین پیش از این بیماری درحال افول بود و این بیماری این افول مآغازیت را تسریع کرد.

این بیماری در همه جا پرتوی بر نهاد های موجود افکند و ناکارآمدی ها و ضعف این نهاد ها را نشان داد. شکاف میان فقیر و غنی- یعنی هم مردم و هم کشورها- با این بحران عمیق تر شده و طی بن بست مالی تداوم یافته افزایش هم خواهد یافت. اما در کنار این مسائل، این بحران توانایی دولت ها برای ارائه راهکار را هم نشان داد؛ راهکاری که از منابع عمومی در این فرآیند استفاده می کرد. حسی دائمی از تن ها در کنار هم می تواند همبستگی اجتماعی را تقویت کرده و در آینده موجب توسعه حمایت های اجتماعی سخاوتمندانه شود، درست مانند آلام مشترک ملی جنگ جهانی اول و رکود بزرگ که موجب رشد دولت های رفاه در دهه های 20 و 30 شد. این ممکن است اَشکال افراطی نولیبرالیسم

- ایدئولوژی بازار آزاد که اقتصاددانان دانشگاه شیکاگو مانند گری بکر، میلتون فریدمن و جورج استیگلیتز از دانشگاه شیکاگو پیشگام آن هستند- را کنار بگذارد. طی دهه 80، مکتب شیکاگو توجیهی روشنگرانه برای سیاست های رونالد ریگان، رئیس جمهور وقت آمریکا، و مارگارت تاچر، نخست وزیر بریتانیا، ارائه داد که دولت های بزرگ و مداخله گر را مانعی برای رشد مالی و پیشرفت انسانی تلقی می کردند. در آن موقع، دلایل خوبی وجود داشت تا بسیاری از اَشکال مالکیت و مقررات دولتی قطع شود یا کاهش یابند. اما این استدلال ها در قاموس لیبرتارین ها سخت تر بیان شد و در [ذهن]نسلی از روشنفکران محافظه کار به ویژه در آمریکا، خصومت با کنش دولتی را تعبیه کرد.

با توجه به اهمیت اقدام قدرتمند دولتی برای کاهش سرعت همه گیری کرونا، بسیار سخت خواهد بود که همچون ریگان در اولین سخنرانی افتتاحیه اش استدلال کنیم که دولت راهکار مسائل ما نیست؛ دولت معضل ماست. هیچ کس نمی تواند این فرض را منطقی بیانگارد که بخش خصوصی و انسان محبت آمیز می تواند جایگزینی برای یک دولت صالح و باکفایت طی بحران ها و شرایط های اضطراری شود.

در ماه آوریل، جک دورسی، مدیر اجرایی توییتر، اعلام نمود که یک میلیون دلار برای مبارزه با کووید-19 یاری خواهد نمود؛ این کار یک اقدام فوق العاده خیرخواهانه بود. همان ماه، کنگره آمریکا 3/ 2 تریلیون دلار برای حفظ کسب وکار ها و افراد آسیب دیده از کرونا اختصاص داد. رویکرد ضدیت با دولت ممکن است در میان معترضان به قرنطینه وجود داشته باشد، اما نظرسنجی ها نشان می دهد که اکثریت بزرگی از آمریکایی ها به توصیه متخصصان پزشکی دولت در تعامل با این بحران اعتماد دارند. این می تواند حمایت از مداخلات دولت برای پرداختن به مسائل مهم اجتماعی دیگر را افزایش دهد. این بحران در نهایت ممکن است موجب تجدید همکاری های بین المللی شود.

درحالی که رهبران ملی دست به بازی کی بود کی بود زده اند، اما دانشمندان و مقام های بهداشتی دولتی در سراسر جهان شبکه ها و پیوند های خود را تعمیق بخشیده اند. اگر گسست همکاری بین المللی موجب فاجعه شود و به مثابه ناکامی مورد قضاوت قرار گیرد، عصر پس از آن می تواند شاهد تجدید تعهدات برای همکاری چندجانبه برای پیشبرد منافع مشترک باشد.

امید های خود را از دست ندهید

این بیماری همه گیر جهانی یک آزمون استرس سیاسی در سطح جهانی بوده است. کشور هایی که دولت های کارآمد، با ظرفیت و مآغاز داشتند عملکرد نسبتا بهتری خواهند داشت و ممکن است دست به اصلاحاتی بزنند که ممکن است آن ها را حتی قوی تر و انعطاف پذیرتر سازد و از این رو، عملکرد عالی شان را در آینده تسهیل سازند.

کشور های دارای توانمندی ضعیف دولتی یا رهبری ضعیف دچار مشکل خواهند شد، اگر نگوییم دچار فقر و بی ثباتی بلکه دچار رکود خواهند شد. مشکل این است که گروه دوم تعدادشان فراوان تر از اولی است. متاسفانه، آزمون استرس آنقدر سخت بوده که تعداد اندکی می توانند سربلند از آن بیرون آیند. برای مدیریت پیروزیت آمیز مراحل اولیه بحران، کشور ها نه فقط احتیاجمند دولت های دارای قابلیت و منابع مکفی بلکه احتیاجمند حجم بزرگی از اجماع اجتماعی و رهبران با کفایتی هستند که الهام بخش اعتمادند. این احتیاج از سوی کره جنوبی محقق شد که مدیریت این پاندمی را به بوروکراسی بهداشتی حرفه ای واگذار کرد.

همچنین مدیریت آنگلا مرکل هم در همین مقوله می گنجد. آنچه متداول تر بوده دولت هایی هستند که در این راستا به نحوی از انحا سست عمل کرده اند. از آنجا که مدیریت مابقی بحران هم سخت خواهد بود، این فرایند های ملی احتمالا ادامه خواهند یافت و خوشبینی گسترده تر را سخت خواهند ساخت. دلیل دیگر این بدبینی این است که سناریو های مثبت، بعضی گفتمان های عقلانی عمومی و یادگیری اجتماعی را می پذیرند.

با این حال، پیوند میان تخصص تکنوکراتیک و سیاست عمومی- آنگاه که فرادستان قدرت بیشتری را به دست می گیرند- امروز نسبت به گذشته ضعیف تر است. دموکراتیزه کردن اقتدار برخاسته از انقلاب دیجیتالی سلسله مراتب شناختی را در کنار سلسله مراتب های دیگر یکدست کرده و اکنون محرک تصمیم گیری سیاسی اغلب یاوه سرایی های تسلیحاتی است. این به ندرت یک محیط ایده آل برای خودآزمایی جمعی و سازنده است و بعضی سیاست ها بیش از آنکه بتوانند حلال مسائل باشند، همچنان غیرمنطقی باقی می مانند.

بزرگ ترین متغیر، ایالات متحده است. این بدشانسی آمریکا بود که در یکی از حساس ترین دوران تاریخ مدرنش، بی کفایت ترین و مرددترین رهبر در زمان اوج بحران در قدرت بوده است و شیوه حکمرانی این رهبر هم تحت فشار تغییر نکرد. او که دوران ریاست جمهوری اش را در نبرد با دولتی که رهبری آن را در دست دارد سپری کرد، نتوانست وقتی شرایط اقتضا کرد رهبری کارآمدی از خود نشان دهد. با قضاوت در خصوص اینکه فرصت های سیاسی او به بهترین شکلی صرف تقابل و درگیری شده تا وحدت ملی، ساکن کاخ سفید از این بحران برای نزاع و افزایش شکاف های اجتماعی استفاده کرد.

ضعف عملکرد آمریکا در دوران پاندمی چندین دلیل دارد، اما مهم ترین دلیل همانا رهبری ملی است که نتوانسته رهبری با کفایتی از خود نشان دهد. اگر رئیس جمهور برای دومین بار در ماه نوامبر برگزیده شود، فرصت احیای دموکراسی یا نظم لیبرال بین المللی کاهش پیدا خواهد نمود. با این حال، نتیجه انتخابات هر چه باشد، اما قطبی سازی عمیق ایالات متحده احتمالا باقی خواهد ماند. برگزاری انتخابات طی دوره پاندمی کرونا کار سختی خواهد بود و انگیزه ای برای بازندگان ناراضی جهت به چالش کشیدن مآغازیت او به دست خواهد داد.

حتی اگر دموکرات ها کاخ سفید و کل کنگره را در اختیار بگیرند، اما کشوری را به میراث خواهند برد که به زانو درآمده است. تقاضا برای کنشگری، کوه بدهی ها و مقاومت های سرسختانه را از سوی مخالفان بی پروا محقق خواهد ساخت. نهاد های ملی و بین المللی پس از سال ها سوء استفاده ضعیف خواهند ماند و بازسازی آن ها زمان زیادی خواهد برد (البته اگر اصلا امکان پذیر باشد).

اگرچه دوره فوریت و تراژیک این بحران سپری شده، اما جهان به سوی یک تقلای درازدامن و دلگیرنماینده حرکت خواهد نمود. جهان البته از این بحران خارج خواهد شد، اما بعضی بخش ها سریع تر از دیگران از این شرایط بیرون خواهند آمد. تشنجات و تکانه های خشونت آمیز جهانی بعید است و دموکراسی، کاپیتالیسم و ایالات متحده قبلا ثابت کرده اند که توانایی انطباق و سازگاری را دارند. اما آن ها باید بار دیگر خرگوش را از کلاه بیرون بکشند.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری