خبرنگاران پارادوکس کرونا و طبیعت در کهن آیین سیزده بدر - مهسان بلاگ

به گزارش خبرنگاران، سیزده بدر از جشن های نوروزی ایران است و 13 فروردین که در تقویم رسمی کشور به نام طبیعت نامگذاری شده ، از تعطیلات رسمی محسوب می شود.

ایرانیان باستان در شروع سال نو پس از دوازده روز جشن دریافت و شادی کردن به یاد دوازده ماه سال، سیزدهم نوروز را که روزی فرخنده است به باغ و صحرا می رفتند و شادی می کردند و به این ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به سرانجام می رساندند؛ می توان گفت معقول ترین موردی که درباره سیزده بدر گفته می شود همین رسم هاست.

درباره عدد 13 و روز سیزدهم و اینکه آیا این عدد و روز در ایران و فرهنگ ایرانی نحس است یا نه مطالبی مطرح شده است.

باید به این موضوع توجه داشت که در فرهنگ ایرانی، هیچ یک از روزهای سال نحس، بدیمن یا شوم شمرده نشده، بلکه هر یک از روزهای هفته و ماه، نام هایی زیبا و در ارتباط با یکی از مظاهر طبیعت و جهان هستی نامگذاری شده است.

از سویی، روز سیزدهم هر ماه خورشیدی در گاهشماری ایرانی نیز تیر روز نام دارد و ایرانیان از روی خجستگی، این روز را برای نخستین جشن تیرگان سال انتخاب کرده اند.

برگزاری سیزده بدر به صورت محله ای

کارشناس تاریخ و رییس پیشین اداره میراث فرهنگی اردستان به خبرنگار خبرنگاران گفت: سیزده بدر از زمان ساسانیان در ایران رواج پیدا کرده و در دوران صفویه و به ویژه شاه عباس که خود به این آیین علاقه زیادی داشت بیشتر مورد توجه قرار گرفت.

محمدرضا صدوقی با بیان اینکه آیین سیزده بدر در اردستان ویژگی های خاصی دارد، اضافه نمود: نخست اینکه به صورت نیمروز و در بعدازظهر سیزدهم فروردین مردم از خانه های خود به دامن طبیعت پناه می برند و دوم اینکه، آیین به صورت محله ای و در چند نقطه شهر برگزار می شود در حالی که در دیگر شهرستان ها به صورت خانوادگی برگزار می شود.

وی ادامه داد: در این روز بازی های محلی و سنتی، توپ و گوک، شوو، و تخم مرغ جنگی توسط مردان اجرا می شود و مردم اعتقاد دارند با بازی تخم مرغ جنگی اختلاف ها برطرف شده و صلح و دوستی در بین اهالی محل برقرار می شود.

کارشناس تاریخ درباره نقش زنان در روز سیزده بدر گفت: زنان در این روز بخش تدارکات را بر عهده دارند و علاوه بر انجام کارهای روزمره تخم مرغ ها را رنگ کرده، گندم و شاهدانه را بو یا تفت داده و همراه با دیگر تنقلات در اختیار اعضای خانواده قرار می دهند.

صدوقی اضافه نمود: مردم و به ویژه جوانان در این روز با حضور در دشت و صحرا اقدام به گره زدن خوشه های گندم و جو کرده و زمزمه می کنند که سبزی و شادابی تو مال من، زردی و رنجوری من مال تو؛ همچنین در کنار این زمزمه از خداوند درخواست می کنند در این سال زمینه ازدواج پسران و دختران را فراهم کند.

بابلیان، ریشه بدشگونی عدد 13

نویسنده و پژوهشگر تاریخ اردستان گفت: ریشه بدشگونی عدد 13 به زمان بابلیان می رسد:

به سعد و نحس که این آید و آن دگر برود

گذشت مدتی و خاطرم گرانبارست

مهدی مشتاقی در گفت وگو با خبرنگاران اضافه نمود: سیزده بدر به عنوان نمادی از راندن دیو سرما از شهر و روستا در فرهنگ ایرانیان ایجاد و در اسطوره های کشورمان عمر جهان هستی 12 هزار سال تخمین زده شده است.

وی ادامه داد: انسان ها که وظیفه جنگ علیه اهریمن را بر عهده دارند با سپری شدن این 12 هزار سال و ظهور سوشیانس (ناجی موعود) خاتمه به پیروزی و ظفر می رسند.

نویسنده کتاب اردستان در گذر تاریخ گفت: عدد 12 از آن زمان یا پیش از آن نزد ایرانیان مقدس بوده و شاید آنان عدد 12 را از بروج 12گانه سال گرفته باشند، به این ترتیب در تقویم ایرانی نخستین 12 روز سال جشن زایش انسان ها، تمثیلی از 12 هزار سال زندگی و نبرد با اهریمن بوده ، روز 12 تمثیلی از هزاره سیزدهم و شروع رهایش از جهان مادی است.

وی اضافه نمود: بنا به نظر مهرداد بهار پژوهشگر و نویسنده برجسته کشورمان، نحسی سیزدهم عید نیز نشان فرو ریختن واپسین جهان و نظام آن عنوان می کند که در پی پیروزی نیکی بر بدی روزرهایش انسان از جهان مادی و بازگشت ارواح به جهان مینوی است.

مشتاقی گفت: در این روز بیشتر مردم به دامن طبیعت و برخی نیز به کنار زیارتگاه ها می فرایند و افرادی هم به روستاها، باغ ها و دشت رفته و چند خانواده دور هم جمع می شوند و به هر شکل روز را در خارج از منزل سپری کرده، بساط چایی و ناهار را تدارک می بینند و سایر مخلفات آش رشته از جمله گوشت، سیر، پیاز سرخ کرده، سرکه و رشته را که می توان در صحرا پخت به همراه رادیو ضبط، دایره، تنبک، قلیان و تنباکو بر می دارند.

این نویسنده و تاریخ نگار اضافه نمود: مردم در بیرون شهر یا محل، دسته دسته در کنار یکدیگر در کنار جوی آب یا سبزه و زیر درختان سبز بساط خود را پهن کرده، آتش روشن می کنند و دیگ غذا یا آش رشته را روی اجاق بار می گذارند و سماور را آتش و قلیان را چاق می کنند و دخترها و پسر بچه ها به بازی هایی مانند گرگم به هوا و توپ بازی که از معمول ترین بازیهاست مشغول می شوند.

وی با بیان اینکه پسران جوان هم بازی الک دو لک می کنند و برخی هم به بازی های برد و باختی می پردازند، اضافه نمود: بزرگسالان هم هر یک به گونه ای خود را سرگرم می کنند و یکی چایی می نوشد دیگری قلیان می کشد و گروهی شطرنج بازی می کنند.

مشتاقی اضافه نمود: ظهر، هر خانواده ای سفره ای می گسترد و ناهار را می خورند و مرد و زن تکی یا جمعی در گوشه و کنار دشت و صحرا به دست افشانی و پایکوبی می پردازند و برخی نیز به قدم زدن در میان کشتزارها و دشت می فرایند و علاوه بر عبور از کنار سبزه ها و با دست کشیدن و گاهی هم با گره زدن سبزه ها می گویند: سبزی و خرمی تو از من، زردی و رنجوری من از تو، تو هر ساله و من 100 ساله.

دختران دم بخت هم به طور معمول به گونه ای که دیگران کمتر متوجه شوند با دست کشیدن روی سبزه ها می گویند: سیزده بدر، سال دگر، خونه شوهر، بچه بغل؛ هیچگاه در این جریان روی سبزه های گندم دست نمی کشند و آنها را گره نمی زنند و فقط آیین را به وسیله سبزه های جو برگزار می کنند و بچه ها نیز به تخم مرغ جنگی می پردازند و بزرگترها هم مشغول بازی و سرگرمی می شوند از جمله سرگرمیشان پایکوبی و پایکوبی است، شعر و ترانه می خوانند تا اینکه روز را به خوشی وشادی سپری می کنند.

وی ادامه داد: خانواده ها سبزه ای را که از قبل سبز کرده اند گره زده و به نیت اینکه درد و بلا را نیز همراه آن گره زده اند داخل آب روان می اندازند و به باور ایرانیان باستان و افسانه های کهن، آفرینش با کیومرث شروع شده است.

ابوریحان بیرونی در الباقیه آورده: مشی و مشیانه پسر و دختر 2 قلوی کیومرث بودند که روز 13 فروردین با هم ازدواج کردند و آن 2 با گره زدن 2 شاخه پایه گل ازدواج خود را بنا نهادند.

پژوهشگر تاریخ گفت: از آن زمان تا سال ها هر زوج برای نکاح 2 شاخه را بهم گره می زد و این رسم در زمان هخامنشیان به اوج خود رسید و هنوز هم به شکل نمادین اجرامی شود و دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی نیت می کنند و علف گره می زنند؛ این رسم از زمان کیانیان به طور تقریبی متروک اما در زمان هخامنشیان دوباره شروع شد و تا به امروز باقی مانده است.

مشتاقی اضافه نمود: دخیل بستن به چوب مسجد، منبر، درب امامزاده ها، محجرها از این رسم بر جای مانده است و ریشه دینی ندارد.

فریدون جنیدی اسطوره شناس درباره سیزده بدر می گوید: ایرانیان باستان سبزه نوروزی را در روز تیشتر برای سپاس از ایزد تیشتر که آب را به جهانیان نثار می کند به آبهای روان نثار می کردند.

این تاریخ نگار گفت: اهالی محله ابالی اردستان هنگام عصر در پای سیم در پشت سلطان سیدحسین تجمع می کنند و این آیین همراه با پایکوبی و پایکوبی بود و هنگام بازگشت از سیزده بدر و سرانجام پایکوبی، هر شخص سنگ کوچک را به پشت سرخود پرتاب می کرد و آخرین سنگ را که می انداخت می گفت: نحسی روز سیزده تمام شد و سپس بر سر سفره علی(ع) واقع در جنب راست سلطان سید و حسین جمع می شدند و همه آجیل های نوروزی را پهن و مصرف می کردند.

وی اضافه نمود: یکی از محلات اردستان روز سیزده را همچون دیگر روزها در خانه می گذرانند و پس از چهاردهم فروردین ماه در اطراف امامزاده معروف به گنبد سبز به چهارده بدر می فرایند.

در برهه کنونی و با توجه به افزایش کرونایی ها و بستری شدگان بیماران کووید 19 در بیشتر مناطق کشور، رعایت جدی شیوه نامه های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی ضروری است.

مکان های عمومی بسیاری از مناطق کشور به خصوص پارک ها، بوستان ها و تفرجگاه ها در روز سیزدهم فروردین تعطیل و محدودیت تردد در این روز تشدید شده است تا بلکه از عادی انگاری و شیوع بیش از پیش کرونا جلوگیری شود.

شهرستان اردستان افزون بر 42 هزاد نفر در 118 کیلومتری شمال شرقی اصفهان واقع شده است.

تور روسیه: تور روسیه: تور سوچی، تور مسکو، تور سن پترزبورگ، تور تابستان نوروز، بهار روسیه