دستگاه دروغ سنج چگونه اختراع شد؟ - مهسان بلاگ

به گزارش خبرنگار ، بشر همیشه به دنبال یافتن راهی برای تشخیص دروغ بوده است؛ به این منظور، در طول قرن ها، راهکار های مختلفی برای این موضوع ابداع و به کار گرفته شده است که بسیاری از آن ها، آمیخته با خرافات یا شکنجه بوده اند البته در این میان، روش هایی نیز بر پایه اصول علمی و فیزیولوژیکی بدن ابداع شده است.

یکی از اختراعات مهم قرن بیستم، دستگاه دروغ سنج یا پلی گراف است که علی رغم گذشت قریب به یک قرن از اختراع آن، همچنان مباحث و چالش های مربوط به استفاده از آن، وجود دارد. عده ای این دستگاه را در رده مهم ترین اختراعات این قرن می دانند و عده زیادی از جمله بعضی از حقوق دانان و اخلاقیون، استفاده از آن را کار درستی ندانسته و در برابر آن موضع می گیرند.

حقوق دانان، استفاده از دستگاه دروغ سنج در جریان رسیدگی به پرونده های جنایی را در تضاد با اصل حق سکوت متهمین می دانند؛ از طرف دیگر، مباحث زیادی درباره قابلیت اعتماد و دقت نتایج حاصله از این دستگاه وجود داشته است که استناد به نتایج آن را در محاکم قضایی، قابل قبول نمی دانند چرا که موارد متعددی وجود داشته که مجرمین عظیم در تاریخ، پیروز به فریب دستگاه شده اند.

چندین قاتل زنجیره ای و چندین کارمند سرویس های اطلاعاتی آمریکا که جاسوس شوروی بوده اند، توانستند این دستگاه و به تعبیر بهتر کسی که نتایج حاصله از پلی گراف را تحلیل می کرد، فریب دهند اما امروزه با توجه به توسعه فناوری های مربوطه و به کارگیری الگوریتم های کامپیوتری و همچنین هوش مصنوعی برای تحلیل نتایج، تا اندازه ای بر قابلیت اعتماد آزمون های آن اضافه کرده شده است.

در کشور های متعددی از جمله آمریکا، کانادا و بلژیک، نتایج حاصله از این دستگاه، برای صحت سنجی اظهارات متهمین و گاهی به عنوان مستندات قضایی، به طور رسمی استفاده می شود و سرنوشت بسیاری از متهمین به این دستگاه رقم خورده و در چند کشور، از جمله هند، در بعضی پرونده ها به این دستگاه مراجعه شده است؛ طبق قانون بسیاری از کشورها، کارفرمایان و سازمان ها برای استخدام نیرو های خود، حق استفاده از این دستگاه را دارند.

طبق آمار، سالانه بیش از 70 هزار متقاضی شغل در آمریکا، از طریق این دستگاه صحت سنجی می شوند. در بعضی کشورها، یکی از روش های کمکی برای شرکت های بیمه به منظور آنالیز پرونده های سرقت، آزمون فرد مدعی با استفاده از دستگاه دروغ سنج است. در نقاط مرزی و یا موقعیت های حساسی که بیم اتفاقات تروریستی وجود دارد نیز، دروغ سنج مورد استفاده نهاده شده و به واسطه چنین کاربردهایی، یک صنعت میلیارد دلاری ایجاد نموده است.

جالب است که دستگاه دروغ سنج، وارد صنعت سرگرمی و تلویزیون نیز شد؛ در سال 2008 میلادی، با معرفی مسابقه ای به نام لحظه حقیقت The Moment of Truth که موضوع آن سؤال از شرکت نمایندگان و صحت سنجی پاسخ ها با استفاده از پلی گراف بود، دوباره بحث ها و احساسات زیادی درباره استفاده از این دستگاه، به ویژه به شکلی که در آن مسابقه استفاده می شد را برانگیخت. در مسابقه لحظه حقیقت که جایزه کلان 500 هزار دلاری نیز برای آن در نظر گرفته شده و خیل عظیمی از مخاطبین تلویزیونی را جذب نموده بود، از شرکت نمایندگان در برابر خانواده و دوستانشان، از خصوصی ترین زوایای زندگی، سوالاتی پرسیده می شد.

در صورتی که دستگاه پاسخ شرکت نماینده را درست تشخیص می داد، وی به مرحله بعدی و سؤال سخت تر راه می یافت و به جایزه عظیم مسابقه نزدیک تر می شد. وسوسه جایزه، در کنار بیم از دستگاه دروغ سنج، باعث می شد که شرکت نمایندگان نگون بخت، حتی به قیمت از دست دادن خانواده، دوستان و آبروی خود، تا آن جا که می توانستند به سؤالات مذکور پاسخ درست داده و لحظه حقیقت را به دومین برنامه پربیننده آن سال تبدیل نمایند.

بیشتر بخوانید: واقعیت مجازی چیست و چطور اختراع شد؟

همان طوری که پیش تر اشاره شد، تا قبل از اختراع این دستگاه، بشر از روش های عجیبی برای تشخیص کلام دروغ از راست استفاده می کرد. مبارزه و قدرت فیزیکی، یکی از روش هایی بوده که در طول قرن ها جهت حل مناقشه میان دو فرد به کار می رفت. اعتقاد بر این بود که فرد دروغ گو، هیچ گاه در چنین مبارزه ای پیروز نخواهد شد. افرادی که به هر دلیلی از جمله کهولت سن و ناتوانی ، توانایی مبارزه را نداشتند، این حق را داشتند که یک قهرمان و فرد ورزیده را به نمایندگی از خود به مبارزه بفرستند. آزمون های سخت، از دیگر راه چاره هایی بود که به کرار در اساطیر به آن ها اشاره شده است و عقیده بر آن بود که اگر فرد راست بگوید، قطعاً معجزه ای اتفاق خواهد افتاد و او را نجات خواهد داد. روش های متعدد مبتنی بر شکنجه نیز، به وفور در روم باستان استفاده می شد. طبیعی است که حتی فرد راست گو نیز در برابر شکنجه نمی توانست مقاومت کند و خود را دروغ گو معرفی می کرد.

راه رفتن روی آتش، یکی از مواردی است که در تمدن های مختلف به عنوان آزمونی برای تشخیص راست گو از دروغ گو، وجود داشته است. در تمدن هند، التیام سریع سوختگی را حمل بر راست گویی فرد و چرک کردن زخم ها را حمل بر دروغ گویی او می دانستند اما در این میان، چینی ها از روشی انسانی تر و شاید علمی تر استفاده می کردند؛ از متهم خواسته می شد که در هنگام پاسخگویی به سؤالات، مشتی برنج خشک را در دهانش بجود. بعد از زمان معینی، از او خواسته می شد که آن ها را از دهان خود بیرون بریزد و سپس برنج ها آنالیز می شد.

اگر برنج ها به آسانی از دهان متهم بیرون ریخته می شد و خیس بود، حکم بر بی گناهی و راست گویی وی داشت و اگر برنج ها خشک بود و هنگام بیرون ریختن مقداری در دهان او گیر می کرد، حکم بر دروغ گویی وی صادر می شد. این نتیجه گیری، منطبق بر واکنش های فیزیولوژی بدن هنگام قرارگیری در موقعیت های پرتنش و استرس زا، همچون موقعیت یک فرد دروغ گو است که در آن، ترشح بزاق به شدت کاهش می یابد.

پلی گراف که در نزد عموم مردم با نام دستگاه دروغ سنج شناخته می شود، برخلاف نام فریبنده اش، فقط علائم فیزیولوژیکی افراد را سنجیده و داده های مربوط به آن را جهت تحلیل در اختیار افراد متخصص و یا الگوریتم های کامپیوتری قرار می دهد. این دستگاه، مبتنی بر این اصل که اکثریت مردم نمی توانند بدون احساس هیجان، نگرانی و تنش، دروغ بگویند و یا افراد دیگر را فریب دهند، کار می نماید. سیستم های فیزیولوژی عمده ای که پلی گراف ها بر روی آن ها متمرکزند، شامل ضربان قلب، فشارخون، نرخ تنفس و میزان تعرق است. معمولاً دروغ گویی و قرارگیری در شرایط فریب افراد دیگر، با افزایش ضربان قلب، فشارخون و تعرق همراه است همچنین فرد سریع تر و با حجم کم تر، نفس می کشد.

البته عوامل دیگر، از جمله بیماری، مصرف دخانیات، قرارگیری در موقعیت های استرس زا و در کل شرایط خاص بدن بعضی افراد، می تواند عامل ایجاد این علائم باشد. به همین خاطر، در فرایند استفاده از دستگاه پلی گراف، قبل از آزمون، مرحله ای تحت عنوان پیش آزمون برگزار شده که شامل چندین سؤال معمولی است. به واسطه این پیش آزمون، علائم فرد مورد نظر در شرایط معمول، معین می شود. سپس سؤالات اصلی پرسیده شده و با آنالیز تغییرات در موارد مذکور، گفته های وی صحت سنجی می شود. آنالیز تغییرات در علائم به موازات سؤالات مطرح شده و استدلال صحت اظهارات فرد، کاری بسیار سخت بوده و احتیاج به تخصص و تجربه بالایی دارد. این کار، تا قبل از توسعه الگوریتم های کامپیوتری و هوش مصنوعی، توسط فردی ماهر و آموزش دیده صورت می گرفت و جالب است که به این منظور، انجمن ها و کالج هایی برای تربیت چنین افرادی وجود داشته است.

همان طوری که مشاهده می شود، توسعه دستگاه دروغ سنج، با توسعه ابزار های پایش علائم فیزیولوژیکی انسان، رابطه تنگاتنگی داشته است و همانند بسیاری از اختراعات، اختراع آن در گذر زمان و به واسطه نظریات و کوشش های افراد متعددی، در حوزه های مختلف پزشکی، روانشناسی، جرم شناسی و حتی ادبیات اجرا شده است!

شاید بتوان اولین فرد تأثیرگذار در اختراع پلی گراف و کسی که پیشنهاد استفاده از علائم فیزیولوژیکی جهت تشخص درستی گفته ها را داد، رمان نویسی انگلیسی با نام دانیل دفو Daniel Defoe دانست؛ او در سال 1730، در نوشتاری با عنوان راهکاری مؤثر برای پیشگیری فوری از دزدی در خیابان و سرکوب تمام ناهنجاری های شب هنگام، بیان داشت که آنالیز ضربان قلب فرد مظنون، می تواند راهی عملی، مؤثر و انسانی، برای راستی آزمایی سخنان وی باشد. در حقیقت، وی اولین پیشنهاد استفاده از علم پزشکی در جرم شناسی را ارائه داد.

در سال 1846، پزشک آلمانی به نام کارل فردریک لودویگ Carl Friedrich Wilhelm Ludwig، دستگاهی را اختراع کرد که به طور هم زمان، تغییرات فشارخون و تنفس فرد را ثبت می کرد. در نتیجه اختراع این دستگاه که کیموگراف kymographion نام داشت، وی به همبستگی تنفس و سیستم گردش خون پی برد. در این دستگاه، متغیر های فیزیولوژیکی به صورت شماتیک و با استفاده از سوزنی که روی درام دواری که کاغذی بر روی آن قرار داشت، ثبت می شد.

به واسطه تحقیقات فیزیولوژیستی ایتالیایی، به نام آنجلو موسو Angelo Mosso، علم به مدد جویندگان حقیقت آمد. موسو در سال 1878، با استفاده از دستگاه پلتیسموگراف، به مطالعه احساسات و ترس ها، در مواجهه با سؤالات حول موضوعات متعدد پرداخت و در مطالعاتش، تأثیر آن ها را بر فعالیت های تنفسی و قلبی افراد، مورد آنالیز قرار داد؛ او الگو های گردش خون و تنفس را مطالعه کرد و نشان داد که چگونه در برابر تحریکات معینی، تغییر می نمایند در واقع، موسو اولین محققی بود که نشان داد الگوی تنفسی فرد، تحت شرایط و تحریکات خاص، تغییر نموده و به واسطه آن، فشارخون و ضربان قلب نیز متأثر می شود.

عده ای جیمز مکنزی را اولین سازنده پلی گراف می دانند. مکنزی جراح قلب ساکن لندن بود و در سال 1892، دستگاهی مشابه با پلی گراف را برای معاینات پزشکی و ثبت عملکرد قلب، توسعه داد اما هیچ گاه هدف او از توسعه دستگاه مذکور، عملکرد آن به عنوان دروغ سنج نبود.

اولین استفاده از ابزار های علمی برای سنجش پاسخ های فیزیولوژیکی و تشخیص دروغ، توسط پزشک، روانشناس و جرم شناس ایتالیایی، با نام سزار لومبروسو Cesare Lombroso و با اصلاح و تغییر دستگاه های موجود صورت گرفت. او در طول فرایند بازپرسی پلیس، از این دستگاه برای سنجش تغییرات فشارخون و ضربان فرد متهم استفاده کرد.

در سال 1914، روان شناسی ایتالیایی به نام ویتریو بنوسی Vittorio Benussi، اساس یکی دیگر از المان های دستگاه پلی گراف را توسعه داد. وی روشی ارائه نمود که بر اساس آن، نسبت زمان دم به بازدم، به عنوان شاخصی برای تشخیص دروغ، مورد استفاده نهاده شد؛ ویتریو با استفاده از دستگاه پنوموگراف که الگوی تنفس فرد را ثبت می نماید، آزمایشات گسترده ای برای مطالعه علائم تنفسی در زمان دروغ دریافت، انجام داد و به این نتیجه رسید که دروغ گفتن، باعث تغییراتی در احساسات و شرایط بدن فرد شده و نتایج آن، با استفاده از تغییرات در الگو های تنفسی، قابل کشف است.

اولین دستگاه پلی گراف کارا، در سال 1921 توسط جان لارسون John Augustus Larson ساخته شد. لارسون، کارمند نیمه وقت پلیس بود و به طور هم زمان، در مقطع دکتری نیز به تحصیل فیزیولوژی مشغول بود. ایده ساخت این دستگاه، در جریان بازپرسی ها در اداره پلیس به ذهن وی خطور کرد؛ او بعد از مطالعه کار های دکتر ویلیام مارتسون، وکیل و روانشناسی که بر پایه عدد اول فشارخون فرد، دستگاه دروغ سنجی را توسعه داده بود، به این پیروزیت دست یافت.

دستگاه و روش مارتسون، بسیار ساده بود و با استفاده از فشارسنج معمولی و گوشی پزشکی، فشار و ضربان قلب بیمار را بعد از هر سؤال ثبت می کرد. ثبت علائم به صورت گسسته، مشکل اساسی دستگاه مارستون بود اما جان لارسون، تغییراتی اساسی در دستگاه وی داد و بسیاری از مورخین، اولین دستگاه دروغ سنج را متعلق به وی می دانند.

لارسون همیشه تأکید داشت که چگونگی بازپرسی و ترتیب سؤالات، در دقت و اعتبار نتایج حاصله از پلی گراف، اهمیت بالایی داشته و باید سؤالات مهمی که احتمال فریب و دروغ در رابطه با آن ها وجود دارد، در میان سؤالات معمولی پراکنده شود تا در تحلیل نتایج، بتوان استدلال درستی در رابطه با تغییرات الگو ها داشت. دستگاه وی، به طور گسترده و پیروزیت آمیزی در ادارات پلیس مورد استفاده نهاده شد ولی لارسون هیچ گاه درخواست پتنتی برای این دستگاه ثبت نکرد. همین موضوع، شانس ثبت پتنت و بهره مندی از منافع ناشی از آن را، به دستیارش لئونارد کیلر Leonarde Keeler داد.

کیلر در رشته روان شناسی تحصیل نموده بود و تجربه فراوانی در زمینه جرم شناسی داشت، او مدت مدیدی را زیر نظر لارسون، در اداره پلیس برکلی مشغول به کار بود و به واسطه قرار دریافت در جریان توسعه و استفاده از دستگاه پلی گراف در بازپرسی ها، تجربه دست اولی در رابطه با آن داشت. از طرفی، با کاستی های این دستگاه نیز به خوبی آشنا بود. وی سیستم ثبت اطلاعات تنفسی و قلبی در این دستگاه را بهبود داد و سیستم قلم جوهری را جایگزین کاغذ دوده ای در آن کرد؛ موضوعی که زمان آماده سازی دستگاه و همچنین نگهداری نتایج را آسان تر می کرد.

کیلر به توسعه دستگاه خود ادامه داد و در سال 1936، سومین زیرسیستم یعنی سایکوگالوانومتر را نیز به پلی گراف اضافه کرد. این سیستم، تغییرات مقاومت الکتریکی پوست فردی که مورد آزمون قرار می گیرد را اندازه گیری می کرد. یکی دیگر از علائم فیزیولوژیکی که هنگام قرارگیری در موقعیت های استرس زا، همچون فریب و دروغ گویی بروز می نماید، تغییر در میزان تعرق بدن است که به واسطه آن، میزان رسانایی و به تعبیر دیگر، مقاومت الکتریکی پوست فرد تغییر می نماید و این موضوع، اساس عملکرد دستگاه سایکوگالوانومتر است.

پلی گراف کیلر، به عنوان نمونه اولیه پلی گراف های امروزی شناخته می شود و بدان جهت، او را به عنوان پدر پلی گرافی مدرن می شناسند؛ علاوه برساخت این دستگاه، کیلر در توسعه بسیاری از تکنیک های آزمایشات دروغ سنجی نقش داشت و برخلاف استاد خود، یعنی لارسون که به حفاظت از دستاورد خود اعتقادی نداشت، به فکر پیروزیت اقتصادی و تجاری بود و به همین دلیل، در سال 1925 میلادی، درخواست ثبت اختراع خود را به دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا ارائه کرد، در سال 1931 گواهی ثبت اختراعی به شماره US1788434، به وی اعطا شد؛ به طوری که تنها تا سال 1935، خود کیلر اظهارات بیش از 2000 متهم را با استفاده از آن صحت سنجی کرد.

او که به دنبال گسترش بازار و افزایش محبوبیت این دستگاه بود، اولین مدرسه پلی گرافی جهان را تأسیس کرد که متخصصین زیادی را در حوزه دروغ سنجی یا پلی گرافی، جهت تحلیل داده ها و استنباط بر اساس آن ها، تربیت کرد و از سال 1962، از پتانسیل های تحلیلی رایانه ها در پلی گرافی استفاده شد که به میزان قابل توجهی، بر دقت نتایج حاصله اضافه کرد و خطا های انسانی در رابطه با آن را کاهش داد.

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را از ما بخواهید.