دقیق ترین تقویم دنیا؛ هدیه دانشمند ایرانی به دنیای علم - مهسان بلاگ

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرنگاران، تقویم هجری خورشیدی که معمولا به طور روزمره همراه مردم است به عنوان دقیق ترین تقویم مطرح شده در جهان شناخته می گردد که این تقویم از سوی حکیم عمر خیام نیشابوری دانشمند و ریاضی دان ایرانی تدوین شد.

به اعتقاد ستاره شناسان، تقویم هجری خورشیدی دقیق تر از تقویم میلادی است، زیرا که مشکل در دقت آن هر 3 هزار و 770 سال، یک روز است و تقویم میلادی هر3 هزار و 330 سال یک روز به مشکل می خورد.

ابوالفتح عمربن ابراهیم خیام نیشابوری که در سال 1044 میلادی در نیشابور به جهان آمد و در سال 1124 در گذشت، تنظیم نماینده تقویم رسمی ایران است.

وی در روز آدینه نهم رمضان سال 471 هجری قمری در حالیکه 32 سال بیشتر نداشت تقویم ایرانی را تکمیل کرد.

اختلالاتی که در زمان حیات خیام یعنی سده 5 هجری در گاهشماری ها وجود داشت، دولت سلجوقی را برآن داشت تا تقویم جدیدی با مبدأ هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه و براساس سال خورشیدی را تدارک ببیند.

پیش از ورود اسلام به ایران و به روزگار زمامداری ساسانیان (226 تا 652 میلادی) هر سال مرکب از 365 شبانه روز در 12 ماه بود.

از آنجا که سال مداری یا حقیقی 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 49 ثانیه است و سال عرفی ساسانیان، سرراست 365 روز بود، هر 4 سال یک بار، سال عرفی از سال حقیقی یک روز عقب می افتاد و نوروز با اول فروردین برابری نداشت.

همچنین هر 120 سال یک بار، سال عرفی یک ماه از سال حقیقی عقب می افتاد. منجمان ساسانی چاره کار را در این دیدند که با گذشت هر 120 سال، یک سال را به صورت چرخشی 13 ماهه حساب نمایند، یعنی بعد از 120 سال اول، دو ماه فروردین و بعد از 120 سال دوم، دو ماه اردیبهشت داشته باشند و به همین ترتیب تا ماه اسفند پیش بروند.

این رویه تا خاتمه دوره ساسانی رواج داشت، اما پس از اسلام به فراموشی سپرده شد و انطباق سال عرفی با سال حقیقی به هم خورد.

در زمان سلطنت ملکشاه سلجوقی (465 تا 485 هجری قمری) و وزارت خواجه نظام الملک توسی، احتمالا به اشاره خواجه، تصمیم دریافتد که به نابسامانی در گاهشماری خاتمه دهند و از این رو حکیم عمر خیام نیشابوری مأمور شد با همراهی گروهی از منجمان برجسته، محاسبات جدیدی را ترتیب دهد.

در آن موقع، خیام هنوز از مرز 30 سالگی نگذشته بود ولی شهرت علمی درخور توجهی داشت و مورد احترام ملکشاه سلجوقی و خواجه نظام الملک بود و از همین رو اصلاح تقویم به او واگذار شد. تقویم جلالی که توسط خیام تنظیم شد توانست سال عرفی را با سال طبیعی تطبیق دهد.

در این گاهنامه نوروز درست در اول بهار یا به اصطلاح منجمان در نقطه اعتدال بهاری نهاده شد، بلکه تمام فصل های عرفی با فصل های حقیقی منطبق شدند.

این که امروزه در تقویم ایرانی یا همان جلالی، بهار و تابستان 93 روز است، فصل پاییز 90 روز دارد و زمستان 89 روز حساب می گردد، برای این است که اول هر فصل عرفی دقیقا برابر با شروع فصل حقیقی باشد. سالی که با تقویم جلالی محاسبه می گردد، برخلاف سال میلادی که در هر 10 هزار سال، نزدیک به 3 روز با سال حقیقی اختلاف پیدا می نماید، همیشه مطابق با سال حقیقی است و هیچ گاه از آن عقب نمی ماند، از همین رو، سال های کبیسه در تقویم جلالی ثابت نیستند و بر مبنای رصد سالانه معین می شوند.

به طور معمول هر چهار سال یک بار، سال را کبیسه می گیرند، اما پس از گذشت 28 یا 29 سال، کبیسه دریافت بعد از 5 سال اجرا می گردد؛ یعنی به جای آن که سال 32 را کبیسه حساب نمایند، سال 33 را کبیسه می گیرند.

hodablog.ir: هدا بلاگ | انجمن گفتگوی سیستم مدیریت محتوای هدا بلاگ