سایه هایپرمارکت بر سر فردوسی - مهسان بلاگ

همین موضوع به خبر داغ این روزهای میراث فرهنگی کشورمان تبدیل شده و دوستداران میراث فرهنگی در رشت برایش پویش راه انداخته اند؛ پویشی که دو مخاطب دارد: علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشورمان و ارسلان زارع استاندار گیلان. حالا چندروزی است که هشتگ هتل فردوسی را تخریب نکنید، یکی از هشتگ های پرتکرار فضای مجازی است و خیلی ها دلشان می خواهد این بنای تاریخی حفظ گردد.

تاریخچه یک هتل قدیمی

هتل فردوسی رشت در محدوده تاریخی و محور گردشگری پیاده راه شهرداری و بازار شهر رشت قرار گرفته است و از اندک بناهای باقی مانده ای است که به عنوان بخشی از هویت فرهنگی این شهر هم شناخته می گردد. این بنا در اواخر دوره پهلوی اول و مقارن با جنگ جهانی احداث شده و از نظر الگوی معماری شبیه بناهای اواخر دوره قاجار است. نمای خارجی عمارت، نمایی موسوم به سنگ عمارت دارد که آغاز دوره تحول معماری گیلان از بومی به اروپایی را نشان می دهد.

این هتل، با معماری موسوم به ساباط از معدود بناهای تاریخی بافت تاریخی رشت است که در سال 1391 به شماره 30720 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید تا از گزند تخریب و تعرض در امان باشد، اما حالا با اعلام حکم دیوان عدالت اداری و بعد از شکایت مالکان، از فهرست آثار ملی میراثی کشور خارج شده و در معرض تخریب قرار گرفته است؛ آن هم درحالی که این بنا در سال 1384 نخستین ساختمان شورای شهر رشت هم بوده است.

نگرانی میراث دوستان رشت و استان گیلان هم از همین جا آغاز شده است، برای شهروندان این استان شمالی ، هتل فردوسی یکی از المان های مهم بخش شهرداری بوده و از نظر معماری و تاریخی آنقدر اهمیت داشته که به عنوان قسمتی از میراث فرهنگی کشورمان انتخاب گردد. میراثی که حالا سرنوشتی دیگر در انتظارش است. خطری که البته به جز ساختمان این بنا، ساختمان دو کاروانسرا در قسمت پشتی آن را هم تهدید می نماید.

رای بر خروج ، ولی ساخت نه!

حقیقت داشته باشد یا نه، خبر ها از ساخت یک هایپرمارکت 20 هزار متری به جای این بنای ارزشمند تاریخی حکایت می نمایند؛ گرچه ولی جهانی معاون میراث فرهنگی گیلان تخریب این بنا را تکذیب می نماید اما تایید می نماید این بنا حکم خروج از دیوان گرفته است.

جهانی به ما می گوید: مالکان هتل فردوسی در سال 1397 یک مرتبه به دیوان شکایت کردند و در آن موقع دادگاه رای به نفع میراث صادر کرد. بعد درحالی که به نظر می رسید آنها از پیگیری درخواست شان منصرف شده اند، اعلام کردند درخواست بازسازی بنا را دارند. ما هم طبق ضوابط میراث و با توجه به این که این بنا در حریم میدان شهرداری رشت و در داخل بافت تاریخی قرار گرفته است، ضوابط را اعلام کردیم. اما متوجه شدیم در سال 98 مجدد برای خروج آن از ثبت ملی درخواست داده اند. در این مدت پیگیری های حقوقی ما در تهران و وزارتخانه هم انجام شد، اما متاسفانه شعبه شماره 2 دیوان عدالت اداری رای بر خروج این بنای تاریخی از فهرست آثار ملی داد و در حقیقت رای به نفع مالکان صادر شد.

معاون میراث استان گیلان در ادامه تاکید می نماید: با این که دیوان حکم بر ابطال ثبت ملی این بنا صادر نموده است اما هیچ گونه مجوزی برای تخریب این بنا صادر نشده است و برای تخریب آن ، میراث فرهنگی و شهرداری مجوز نخواهند داد. چراکه بنا از سه جهت ضوابط تاریخی را دارد، هم در بافت تاریخی است هم در میدان شهرداری رشت است و خودش یک اثر تاریخی است.

جهانی در شرح بیشتر می گوید: طبق این ضوابط مالک فقط می تواند تا دوطبقه بسازد درحالی که برای هایپرمارکت 5 طبقه را در نظر گرفته است و ما چنین مجوزی به او نمی دهیم در نتیجه اصلا برایش به صرفه نیست، هنوز هم هیچ مکاتبه ای مبنی بر این که مجوز ساخت یا تخریب داشته باشد از سوی میراث فرهنگی برای این بنا صادر نشده است.

عکاسی از یک بنای در حال مرگ

خروج از ثبت ملی و در نهایت تخریب، اتفاق جدیدی در شهر رشت نیست. اولین بنایی که چنین تجربه ای را در این شهر از سر گذارند، سرای میخچی بود؛ بنایی مربوط به دوره پهلوی که در خیابان شریعتی رشت، روبه روی مسجد حاج مجتهد قرار داشت و در تاریخ 7 اسفند 1386 با شماره 21556 در فهرست آثار ملی کشورمان ثبت شده بود اما با شکایت مالکان از فهرست آثار ملی خارج و بخشی از آن توسط مالک برای ایجاد بنای تجاری تخریب شد.

با این که با مداخله میراث فرهنگی جلوی تخریب باقی آن گرفته شد، اما حالا آن قسمت تخریب شده طبق شنیده ها، به پارکینگی تبدیل شده که قرار است بعد از تخریب هتل فردوسی، اجماع شده و به یک هایپرمارکت عظیم تبدیل گردد؛ چراکه این بناها به هم متصل هستند و حالا خطر بالای سرآنها سایه نموده است.

افسانه چهره سا، فعال فرهنگی و مولف کتاب عکس به رنگ رشت، به عنوان یکی از دغدغه مندان این شهر به ما می گوید در رشت دیگر تعداد بناهای تاریخی به جا مانده در بافت تاریخی انگشت شمار شده است.

او ادامه می دهد : ما درقسمت پشتی هتل فردوسی رشت، کاروانسرای میخچی را داشتیم که دوسال پیش مشابه همین اتفاق را از سر گذراند و ا لان به عنوان پارکینگ استفاده می گردد. با اعلام رای خروج هتل فردوسی هم معین شده همه این فعالیت ها حساب شده بوده و قرار است با تخریب آنها ، یک فضای عظیم برای هدفی مالی در اختیار مالکان قرار بگیرد.

او که به عنوان یکی از مشارکت نمایندگان پویش جلوگیری از تخریب هتل فردوسی از راه اندازی تور عکاسی در روزهای اخیر برای عکاسی از این بنا خبر می دهد و می گوید: خواستیم به این ترتیب نظر افکار عمومی را برای حفاظت این بنا جلب کنیم، بنا از نظر معماری منحصر به فرد و کاملا سالم است و قاعدتا وقتی کسی با دوربین به آن نگاه می نماید به این موضوع پی می برد و می خواستیم تصاویر این بنا را از دید مردم عادی با علم بر این که ممکن است در آینده تخریب گردد ثبت کنیم تا جلوی تخریب آن گرفته گردد، ما مگر چند بنای مهم دیگر از این دست در رشت داریم؟!

همراهی مسؤولان استانی برای خروج آثار از ثبت ملی

برای شهرود امیر انتخابی، مدیرکل سابق میراث فرهنگی استان گیلان، انتشار خبر خروج بنای تاریخی هتل فردوسی رشت از فهرست آثار ملی خبر عجیبی نیست. او به ما از فعالیت هایی می گوید که در دوره مدیریت او هم برای دریافت این حکم خروج انجام می شده.

امیرانتخابی می گوید: من در میراث فرهنگی استان گیلان هم که بودم ، به خاطر سستی یا همراهی بعضی مسؤولان استانی با مالکان آثار تاریخی هجمه زیادی برای خروج این آثار از فهرست آثار ملی وجود داشت، خاطرم هست در بازدیدی که از رشت داشتم، رایزنی های زیادی به وسیله استانداری و معاونان استاندار انجام شد تا اداره کل میراث را متقاعد نمایند به این موضوع کاری نداشته باشد و واکنشی هم نشان ندهد.

او درباره اهمیت این اتفاق می گوید : این بنا عضوی از یک مجموعه تاریخی است، اینجا ما هم هتل فردوسی را داریم هم سرای میخچی و هم خانه ثبت شده چینیچیان را داریم. یعنی سه بنای ارزشمند تاریخی در مجاورت هم. در آن موقع هم مالک شان به وسیله استانداری دعوت شده بود تا بنده را متقاعد کند کاری به این موضوع نداشته باشم که با توجه به اهمیت موضوع ما فعالان میراث فرهنگی استان را آگاه کردیم و در آن برهه جلوی این اتفاق گرفته شد. اما متاسفانه این افراد به صورت زیگزاگی عمل می نمایند و از جهت دیگری وارد می شوند و برنامه ریزی می نماید و وقتی تشخیص می دهند فضا مناسب تر است و مسؤولان بیشتری با آنها همراه هستند کارشان را پیش می برند.

مدیرکل سابق میراث فرهنگی استان گیلان در ادامه با انتقاد از ارجاع پرونده های این چنینی به دیوان عدالت اداری می گوید: دیوان عدالت اداری یک دیوان تخصصی نیست، یک حالت عمومی دارد و به پرونده ها از نگاه عموم رسیدگی می نماید ، درنتیجه ما شاهد چنین احکامی هستیم.

او پیشنهاد می دهد برای جلوگیری از صدور احکام مشابه، قوانین میراث فرهنگی تغییر کند و میراث فرهنگی مطالبه گرتر گردد: وقتی طبق قوانین میراث فرهنگی ، ثبت ملی یک اثر منوط به رضایت مالک است، چنین اتفاقی هم می افتد که اگر مالک راضی نباشد می تواند این اثر را از فهرست آثار ملی بیرون بیاورد و در نهایت یک بنای قدیمی تخریب گردد، درحالی که اگر میراث تاریخی برای ما ارزشمند است باید قانون و الزامات متفاوتی برایش در نظر بگیریم.

مینا مولایی - ایران / روزنامه خبرنگاران

asemaneto.ir: آسمان تو: خرید بلیط پرواز، تور های لحظه آخری مسافرتی

asiaro.ir: تور آسیایی ارزان | تور ترکیبی آسیایی | تور ترکیبی جنوب شرق آسیا