شگردهای فرار از اخبار تلخ - مهسان بلاگ

در شوک این خبر غرق شده ای که در پی آن، صحبت های پدر و مادر، حالت را دوباره دگرگون می نماید و هیچ گریزگاهی برای فرار از این حجم از قصاوت پیدا نمی کنی...

خبر قتل بابک خرمدین و درپی آن خواهر و داماد این خانواده، تنها خبر تکان دهنده این روزها نیست. هر روز با حجمی از اخبار مرگ و میر ناشی از کرونا، قتل های ناموسی، انتها دادن به زندگی به دلیل فشارهای مالی و اجتماعی روبه رو هستیم و همه اینها روان ما را خسته، عصبی و ناامید می نماید. اما شاید بتوان با راهکارهایی جلوی هجوم اخبار را بست. به همین دلیل با دکتر امیرحسین جلالی ندوشن، روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت وگو نموده ایم.

خبرها به سرعت برق و باد منتشر می گردد و گاهی به همان سرعت هم تکذیب! اما آنچه اتفاق می افتد، آسیب روانی بین انتشار و تایید یا تکذیب خبر است.

از سوی دیگر نمی توان مانع گردش اخبار در ذهن و اطراف شد و همین مسأله خطر آسیب روانی را چند برابر می نماید.

دکتر جلالی درباره تاثیر اخبار می گوید: در تلخی برخی اخبار تردیدی نیست. از سوی دیگر ذات خبر، کنجکاوی برانگیز است و طبیعتا واکنش ما به اخبار می تواند با نوعی رفتار هیجانی همراه باشد. نمی توان انتظار داشت جامعه نسبت به اخبار و به ویژه برخی از اخبار واکنش نشان نداده و کنجکاوی نکند.

او ادامه می دهد:ذهن ما ابهام گریز است؛ بنابراین اگر مسأله ای برخلاف باورهای ما به ذهن تحمیل گردد، ذهن و روان ما کوشش می نماید تا با فهم علت مسأله، حتی در قالب قبول خرافات یا پذیرش شایعات، از ابهام خارج گردد. همین موضوع دلیل اشتیاق به جست وجو در رسانه های مختلف و بازنشر اخبار- بدون توجه به درست یا نادرست بودن اخبار- می گردد.

بمانیم و بخوانیم یا بگریزیم

در زمانی نه چندان دور، اخبار به شکل محدود و از چند راستا معین یعنی روزنامه ها، رادیو و تلویزیون منتشر می شد. حالا اما کافی است در گوشه دوری از دنیا اتفاقی اتفاق افتاده باشد. خبر آن زودتر از برق و باد به گوش دنیا می رسد. برخی معتقدند آرامش، در بی خبری است و برخی دیگر عقیده دارند باید دید و خواند و دانست و دور ماندن از اخبار امکان پذیر نیست.

دکتر امیرحسین جلالی درباره خوانش و گردش اخبار می گوید: حجم و گستردگی اخبار-از هر نوعی که باشد-از منابع معتبر و غیرمعتبر چنان زندگی ما را دربرگرفته که گریز از آنها مشکل است. از سوی دیگر منابع خبری به قدری گسترده شده که گاهی تشخیص اعتبار و درستی خبر نیز آسان نیست. هجوم این اخبار، سلامت روان ما را تهدید می نماید.

او ادامه می دهد: به همین دلیل برخی از پژوهشگران عقیده دارند یکی از راهکارهای خوب، دور ماندن از اخبار است. اما واقعیت این است بدون خبر هم نمی توانیم زندگی کنیم. به این دلیل که جدا از اخبار، برخی از اطلاعات مفید و موردنیاز نیز به وسیله همین رسانه ها به ما منتقل می شوند. پس چه باید کرد؟

محدوده را محدود کنید

در دنیای مجازی، چند صفحه خبری را دنبال می کنید؟ وقتی خبری منتشر می گردد، آن را از چند رسانه پیگیری می کنید؟ چند صفحه از صفحه های شخصی روزنامه نگاران، هنرمندان، سیاستمداران، اقتصاددان ها و... را دنبال نموده و اخبار آنها را می خوانید؟ همه ما، خودخواسته، محدوده دریافت خبر را گسترده می کنیم. دکتر جلالی درباره کنترل مجاری دریافت خبر شرح می دهد: می توانیم اخبار را دنبال کنیم اما باید پیگیری اخبار را محدود کنید. برای این منظور باید تعداد صفحه های خبری ای را که دنبال می کنید، کاهش دهید. در فضای مجازی، در گروه های محدودی عضو باشید.

اعتبار را بسنجید

بسیار پیش آمده که خبری حتی روی خروجی بسیاری از خبرگزاری های معتبر قرار گرفته و بعد از چند دقیقه تا چند ساعت، خبر اول تکذیب شده یا تغییراتی در اصل و ماهیت خبر ایجاد گردد. بنابراین توانایی سنجش بسیار مهم است. این روانپزشک درباره آنالیز صحت و سقم اخبار می گوید: اخبار را فقط باید در منابع خبری معتبر دنبال کرد. برای این منظور باید سوادرسانه ای را نیز افزایش دهید. به این معنی که بتوانید تحلیل و درک درستی از اخبار منتشر شده داشته باشید. به این ترتیب می توانید اخبار درست و نادرست را از هم تشخیص دهید.

تغذیه مناسب مهم است

شاید گاهی خودخواسته شیطنت کنید و سراغ مصرف خوراکی یا نوشیدنی های مضر بروید؛ اما همه ما کوشش می کنیم با تغذیه صحیح، سلامت بدنمان را به خطر نیندازیم. درباره روان هم باید به همین نکته توجه کنید. این استاد دانشگاه می گوید: همان طور که جسم را با سالم ترین خوراکی ها تغذیه می کنید، باید درباره خوراک روان نیز حساس باشید. درحال حاضر، سواد رسانه ای و سواد استفاده از فضای مجازی، بخش جدانشدنی از سبک زندگی ما باید باشد. او اضافه می نماید: بنابراین سعی نکنید هر خبری را از هر منبعی دریافت نموده و از همه مهم تر آن را بپذیرید و باور کنید. باید تحلیل و درک درست از اخبار را بیاموزید. از سوی دیگر، تا وقتی از درستی خبر مطمئن نیستید، آن را منتشر نکنید.

به اندازه لطیف باشید

می گویند خنداندن ایرانی ها سخت است. به این دلیل که ما آدم های اهل شوخی و طنزپردازی هستیم. روان شناسان عقیده دارند شوخی و طنز، راهکارهایی برای تخلیه روان است. از آن طرف منتقدانی هم وجود دارند که می گویند نباید با هر موضوعی شوخی کرد.

به این دلیل که قبح مسأله ریخته شده و تکرار آن اتفاق برای مردم جامعه آسان می گردد. دکتر جلالی دراین باره شرح می دهد: ازمنظر سلامت روان، طنز می تواند واکنشی عادی در برابر مسائل و ناملایمات بوده و نشانه ظرفیت انطباقی و سازگارانه در جامعه ما باشد. ما آموخته ایم با طنز و شوخی، بخشی از بار روانی مسائل و تعارض ها را از خود دور کنیم. این استاد دانشگاه ادامه می دهد: اما نباید فراموش کنیم در رویدادهای خاص و به ویژه رویدادهای تلخ، استفاده بیش از اندازه از شوخی به ویژه وقتی توجه ما را از اصلی موضوع منحرف می نماید و به حواس پرتی نسبت به اصل ماجرا دچار شویم، مورد تایید نیست. بنابراین هرنوعی شوخی ای الزاما راهکاری برای تخلیه هیجانی نیست و ممکن است ما را از اصل مسائل دور کند.

همدلی مسأله دیگری است که دکتر جلالی درباره آن شرح می دهد: استفاده از هیچ مکانیسم سازنده ای نباید ما را از همدلی با مسأله و افراد آسیب دیده دور کند. زندگی در جامعه ای که همدلی در آن وجود ندارد، تلخ و پر از خشونت می گردد. بنابراین شوخی با مسائل می تواند برای آسیب دیدگان آن اتفاق یا افرادی که تجربه ای مشابه داشته اند، مایه درد و رنج شده و همدلی ما را نسبت به قربانیان کاهش دهد.

عکس موثرتر است

حافظه شما به چه شکلی خاطره ها را یادآوری می نماید؟ برای مثال با دیدن تصویر، شنیدن موسیقی، بوییدن عطر و... یاد خاطره ای می افتید یا مثلا مطالعه متنی درباره یک خاطره؟ یادآوری خاطره ها در هر فردی به شکلی است. اما نکته ای که همه ما روی آن هم نظر هستیم؛ یادآوری و ماندگاری خاطره ها به وسیله دریافت عکس یا نگاه کردن به آن است. بنابراین تصویر برای تاثیر و ضبط اتفاقات، وسیله موثرتری است. دکتر جلالی درباره تفاوت تاثیر مطالعه خبر یا دیدن تصاویر و ویدئوهای منتشر شده از آن می گوید: علاوه بر متن اخبار، تصاویر و ویدئوهای آن اتفاق یا خبر خوشایند یا ناخوشایند- در فضای مجازی وجود دارد. تصویر، تاثیر منفی بیشتری روی روان ما دارد. بنابراین بهتر است هیچ عکس یا ویدئویی را پیش از اطلاع از محتوای آن، ندیده و آن را هم منتشر نکنید.

مهتاب خسروشاهی - سلامت / روزنامه خبرنگاران

دور زمین: دور زمین: سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده!