معنی عرس به احتمال زیاد دستکاری شده است
به گزارش مهسان بلاگ، به گزارش خبرنگاران بیست وهفتم آذرماه مصادف با 17 دسامبر، سالروز مگر مولانا جلال الدن بلخی، عارف بی نظیر و بی بدیل ایران است که شناخته شده ترین آثار عرفانی را در میان مردم دارد. غروب روز یکشنبه سال 672 هجری شاهد عروج مردی بود که مرگ را را رهایی از زندان تن می دانست و سال های سال است که مرقدش در قبه الخضرای شهر قونیه در ترکیه امروزی، محل زیارت و بازدید دوستدارانش است. هرساله هم زمان با سالروز درگذشت مولانا مراسمی با عنوان عرس مولانا در مزارش برگزار می گردد که شاید برای ایرانیان کمی نشناخته باشد. به همین دلیل گفت وگویی با ناصر مهدوی، نویسنده کتاب مولانا و حکایت رنج انسان ترتیب داده ایم تا بیشتر با این مراسم آشنا شویم.
مراسم عرس مولانا سال هاست که در قونیه برگزار می گردد، اما شاید کسی به معنی نام این مراسم دقتی ننموده باشد. واژه عرس در ارتباط با این مراسم به چه معنایی است؟
عرس مولانا یا عروج مولانا مراسمی است که بعد از مرگ مولانا شکل گرفته است. یعنی پیروان مولانا و شخصیت هایی که دلباخته او بودند این مراسم را ایجاد کردند.
در معنای واژه عرس تردیدهایی وجود دارد. بعضی دیدگاه ها می گوید این واژه به معنای داماد است و در زمینه عرفان، یعنی کسی که به واسطه مرگ در حال اوج دریافت است و قرار است به لقاءالله برسد. اما به نظر من معنی این واژه تا حد زیادی دستکاری شده است و احتمالا به معنی عروج است.
آیا گزارشی از چگونگی تشکیل این مراسم در اسناد تاریخی وجود دارد؟
به گزارش سپهسالار مولانا در بستر بیماری افتاد و طبیبان از علاج او ناتوان بودند. سپهسالار می گوید این بیماری همان پختگی و بی قراری بسیاری بود که مولانا در اثر آموزش های شمس و دوری از نیستان به آن گرفتار شده بود و می توان گفت امکان حضور در این دنیا و گرفتاری های این دنیا محدود مادی برای او وجود نداشت. مولانا در غروب روز یکشنبه سال 672 رخت از این دنیا خاکی بربست. بعد از آن است که شاهد برگزاری مراسم عرس مولانا هستیم. البته این مراسم بلافاصله بعد از مرگ مولانا ایجاد نشد و چند سالی میان مرگ مولانا و اولین مراسم عرس مولانا فاصله است.
این مراسم را چطور برگزار می نمایند؟ آیا ایرانیان هم به شرکت در این مراسم توجه نشان داده اند؟
در این روز اعضای فرقه مولویه در مرقد مولانا، قبه الخضرا، جمع می شدند و به اجرای این مراسم می پرداختند که هنوز هم ادامه دارد. البته امروزه این مراسم با تشریفات متعددی برگزار می گردد. متاسفانه اجرای این تشریفات باعث می گردد این مراسم از شکل اصیل و معنوی خود خارج گردد و به حلقه بسته وابستگی به ظاهر گرفتار گردد.
به معنای دقیق کلمه فرقه های مولویه در ایران وجود ندارد، اما دوستداران مولانا در این روز که مصادف با 27 آذر ماه است، می توانند به شهر قونیه سفر نمایند و در این مراسم شرکت نمایند. می توان گفت اجرای این مراسم از دست فرقه مولویه تا حدی خارج شده و یک مراسم همگانی است. در این مراسم سماع انجام می گردد و موسیقی و تصنیف خوانی نیز جریان دارد.
به نظر می آید آنچه در اجرای این مراسم اهمیت دارد، مفهوم مرگ در نظر اهل این فرقه و دوستداران مولانا است. مرگ در نظر مولانا و دوستدارانش چه معنایی دارد؟
برای شرکت در این مراسم اول باید با مفهوم مرگ در دیدگاه مولانا و فرقه مولویه آشنا بود. از نظر آنان انسان با مرگ از این دنیا پرواز می نماید. درست است که امکان زندگانی دنیوی را از دست می دهد، اما امکان زندگانی آن دنیای می یابد و تجربه های تازه ای به دست می آورد. علاوه بر آموزه های اسلامی، عین این مفهوم در عرفان های دیگر نیز وجود دارد.
مرگ از نظر مولانا نه تنها باعث فنا نمی گردد، بلکه لقائی دلنشنین است. مرگ تجربه ای شیرین است، اگر انسان به مادیات دلبستگی نداشته باشد. از نظر او مرگ رستن از زندان تن است و چنین مرگی را باید جشن گرفت.
کمی به کتاب مولانا و حکایت رنج انسان بپردازیم. چه شد که تصمیم گرفتید به آنالیز چنین موضوعی در آثار مولانا بپردازید؟
هرچه بیشتر با مولانا انس می گرفتم، متوجه می شدم که مولانا علاوه بر تدریس مفاهیم عرفانی در آثارش، نقش حکیم را نیز ایفا می نماید. او انسانی است که به شناختی عالی از انسان و لایه های وجودی اش رسیده است. و نیازهای روحی انسان را به درستی دریافته است. آنچه مولانا در آثارش به انسان می آموزد، گستره زیادی دارد. امید داشتن، چگونه زیستن، آرامش داشتن، نگاه به مرگ، نگاه به غم و... از جمله این آموزه هاست.
یکی از این آموزه ها که در مکتب اندیشمندانی مانند شوپنهاور هم به آن اشاره شده است، این است که چرا انسان رنج می کشد؟ چرا انسان دچار احساس ناخورسندی است؟ گله، بیقراری، نبود حال خوب و نقصانی که دلیلش را نمی دانیم از جمله حالات روحی است که انسان آن را تجربه می نماید و مولانا در نوشته هایش به آن می پردازد.
در این کتاب رنج را از نظر مولانا به چند بخش تقسیم نموده اید. لطفا کمی درباره این تقسیم بندی برای ما بگویید.
مولانا در چهار بخش رنج را آنالیز نموده است. او معتقد است یکی از دلایل این احساس رنج این است که ذهن انسان نمی تواند از تمام قوای خودش استفاده کند. متفکران غربی در روانشناسی شناختی به این مسئله اشاره می نمایند که بخشی از استرس های آدمی به علت فشار ذهن بر انسان است. مولانا پیش از آنان به این مفاهیم در مثنوی اشاره نموده و گفته است:
جمله خلقان سخره اندیشه اند
زین سبب خسته دل و غم پیشه اند
دومین دلیل این احساس غم این است که وقتی انسان توانش را برای امور مادی و دلبستگی های مردنی خرج می نماید، دچار احساس غم و فقدان می گردد.سومین دلیل رنج وابستگی است. آنجایی که تایید دیگران مهم تر از تایید وجدان است، انسان دچار غم و اندوه می گردد. مولانا می گوید دور شدن افراطی از خود و وابستگی به نظر دیگران روح انسان را دچار رنجی خاتمه ناپذیر می نماید.
بحران های اجتماعی نیز دلیل چهارم رنج و غم از نظر مولانا است. از نظر او نظام ناسالم اجتماعی و نابرابری ها زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد و انسان را دچار رنجی عمیق می نماید.
در این کتاب به رنج سبز نیز اشاره کردیم و به آن رنج سبز می گوییم. رنج سبز آنجایی است که انسان نقص خود را پیدا می نماید و در راه از بین بردن آن قدم برمی دارد.
من سعی کردم که در این کتاب به ابیات متعددی در رابطه با انواع رنج اشاره کنم و این مسئله را دقیق تبیین کنم تا خواننده بتواند برداشت مناسبی از متن کتاب داشته باشد.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایرانمجله صادق ویلا: مجله صادق ویلا | آموزش چاپ و طراحی گرافیکی، موشن گرافیک
اخبار ورزشی: اخبار ورزشی، مجله خبری و تحلیلی ورزش ایران و جهان