نقشه کرونا چرا قرمز شد؟ - مهسان بلاگ

دنیای اقتصاد در ادامه نوشت: آنالیز ها نشان می دهد سفر های تهاجمی در نوروز و از کنترل خارج شدن شرایط مرتبط با فاصله گذاری اجتماعی باعث شتاب انتقال کرونا بین خانوار ها و شهفرایندان شد. اکنون خطرناک تر از آنچه در عید 1400 رخ داد، می تواند در تعطیلات مناسبتی ماه های آینده رخ دهد. برای مهار موج چهارم و پیشگیری از موج پنجم، اما یک نسخه کارساز وجود دارد؛ هفته کاری 5روزه.

تقویم روز های کاری حداقل 100 کشور بر هفته کاری 5روزه پایدار است و حتی در 5 کشور، هفته کاری 4روزه استارت خورده است. اصلاح تقویم کاری، تعادل نسبی بین کار و فراغت در هفته ایجاد می نماید و به توزیع زمانی گردش های سطح شهر و مسافرت ها منجر می شود.

تغییر معنادار آمار های مبتلا و بستری بیماران کرونایی در روز های اخیر و تحلیل این اتفاق، باعث ردیابی راستا شکل گیری موج چهارم کرونا در کشور شد. جمعیت مبتلایان روزانه به کووید-19 در فاصله سرانجام اسفند 99 تا نیمه فروردین 1400 تقریبا 3 برابر شد و در همین فاصله مرگ کرونایی در کشور حدود 400 درصد افزایش پیدا کرد.

این شرایط فوق حاد که به معنای شکل گیری موج چهارم کرونا در ابتدای سال جدید بود، یک پرسش مهم در دولت، ستاد مقابله با کرونا و همچنین بین شهفرایندان به وجود آورد مبنی بر اینکه چه اتفاقی باعث خیز شدید آمار های ابتلا، بستری و مرگ کرونایی در کشور طی روز های گذشته از سال فروردین 1400 شد؟ طی روز های گذشته مقامات حوزه بهداشت و درمان، سفر های گسترده در تعطیلات عید را عامل تشدید شیوع دوباره کووید-19 اعلام کردند.

اما در مقابل، رئیس جمهوری نظر دیگری دارد و بحران فعلی را نتیجه ورود ویروس انگلیسی عنوان می نماید. پینگ پنگ اظهارنظرات در ستاد کرونا درباره عامل موج چهارم کرونا همچنان ادامه دارد، اما تغییرات معنادار دو آمار کرونایی، پشت صحنه چهارمین موج مرگ کرونایی را تا حدودی روشن می نماید. در دو سه روز اخیر آمار مبتلا و بستری نسبت به روز های قبل تر، اندکی کاهش پیدا نموده است.

این تغییر راستا در آمار ها می تواند علامتی از وجود رابطه معنادار بین سفر های تهاجمی عید و آلوده شدن حجم قابل توجهی از خانوار ها در طول مسافرت های متراکم باشد. چراکه اگر عامل خیز کرونا، ویروس انگلیسی باشد، دلیلی برای کاهش ابتلا طی دو سه روز اخیر وجود ندارد. البته بخشی از این کاهش ممکن است ناشی از تعطیلی کسب وکار ها در هفته گذشته و اعمال مجدد شرایط سخت برای رفت وآمد ها و هر نوع فعالیت در شهر ها باشد.

اما هر دو عامل- مسافرت های متراکم به لحاظ حجم بالای سفر در زمان محدود تعطیلات که باعث صعود آمار کرونا شد و همچنین محدودیت های جدید که باعث کاهش خفیف آمار شد- بیانگر شرایط غیرطبیعی در سیاست گذاری مرتبط با تاب آور کردن کشور در برابر ویروس مرگ بار است. آن هم در شرایطی که چشم انداز روشن و مشخصی برای واکسیناسیون گسترده و اثرگذار در ایران فعلا وجود ندارد و مدام وعده های مبهم و بعضا ضدونقیضی درباره زمان نهایی شروع سراسری واکسیناسیون اعلام می شود.

در چنین شرایطی، ضروری است یک نسخه اساسی و کارساز برای پیشگیری از موج پنجم براساس امکانات و شرایط موجود و البته تجربه های اخیر و پیروز دولت ها در این حوزه، طراحی شود و به فوریت به اجرا گذاشته شود.

آنالیز ها در این باره حاکی است: با توجه به ریشه شکل گیری موج چهارم کرونا- سفر های تهاجمی در تعطیلات عید- مناسب ترین سیاست در شرایط فعلی، اصلاح تقویم کاری هفته و تغییر آن براساس الگوی هفته کاری در حداقل 100 کشور دنیا است. در این راستا، هفته کاری 5 روزه می تواند آخرهفته دوروزه برای خانوار ها در سراسر کشور به وجود بیاورد به طوری که از این طریق، اولا تعادل نسبی بین کار و فراغت در طول هفته برقرار می شود و دوم اینکه توزیع زمانی گردش و تفریح درون شهری و سفر های بین شهری صورت می گیرد.

اگر زمان مناسب برای اوقات فراغت و تفریح در طول هفته برای خانوار های سراسر کشور فراهم شود، در تعطیلات مناسبتی، هجوم مسافر و انجام رفتار های تشدیدنماینده ابتلا به کرونا در سطح کشور صورت نمی گیرد و در عین حال بدون آنکه نیازی به اعمال محدودیت ها و ممنوعیت های مقطعی برای رفت و آمد در سطح شهر باشد، سبک زندگی مردم چه برای شهرگردی و چه برای هر نوع فعالیت مرتبط با گذران اوقات فراغت از جمله سفر های ایمن، به شکل سازگار با عصر کرونا، تغییر و تطبیق پیدا می نماید.

این مهم، به وسیله تنظیم تقویم تعطیلات و مناسب سازی هفته کاری با شرایط کرونا، محقق می شود. تقویم رسمی هفته کاری و تعطیلات در کشور، اشکال بزرگی در مقایسه با غالب کشور ها دارد و آن کمبود مجموع تعطیلات سالانه شامل آخرهفته ها و تعطیلات مناسبتی است.

در بیش از 100کشور دنیا، مجموع روز های تعطیل در سال، بیش از 110 روز است و مثلا در چین، مالزی، انگلیس و آمریکا به ترتیب 126 روز، 120 روز، 114 روز و 114 روز است، اما این عدد در تقویم رسمی ایران حدود 78 روز است. علت این تفاوت، به تعطیلی آخرهفته برمی شود که در کشور های دنیا، 2 روز، اما در ایران یک روز است. مطالعات متعدد نشان داده است، هفته کاری 5 روزه باعث افزایش راندمان کاری ناشی از افزایش نشاط و انرژی نیروی کار در روز های تعطیل هفته می شود و در سمت مقابل، هزینه کارفرما ها کاهش پیدا می نماید.

همچنین آخرهفته دو روزه باعث می شود سفر های منظم و پایدار، اما به شکل غیرتهاجمی در کشور شکل بگیرد و به رونق بازار خدمات جهانگردی و سفر و یاری به رشد اقتصادی منجر می شود. نیمه سال گذشته که کل دنیا با قرنطینه و ممنوعیت سفر و گردش روبرو شد، دسته ای از کشور ها برای نجات بازار سفر های ایمن و یاری به بهبود روحیه افسرده شهفرایندانشان در دوره سخت کرونا، اقدام به بازتنظیم تقویم کاری هفته کردند و هفته کاری 4 روزه را به شکل آزمایشی به اجرا درآوردند.

افزایش تعطیلی آخرهفته از دو روز به سه روز به شکل محدود یا گسترده در کشور هایی همچون اسپانیا، انگلیس، مکزیک، کاستاریکا، نیوزیلند، فنلاند و اخیرا در ژاپن باعث شده هم اوقات فراغت مناسب برای گردش و تفریح ایمن فراهم شود و هم اینکه کسب وکار ها بتوانند بخشی از هزینه های رکود کرونایی را به وسیله افزایش راندمان نیروی کار و کاهش هزینه های مربوط به حضور بیشتر نیروی کار در محل کار، جبران نمایند.

در کشور ما، از آنجا که هفته کاری هنوز 6روزه است، ضروری است نسل قبلی تعطیلات آخر هفته که همان ویکند 2 روزه یا هفته کاری 5 روزه است، به فوریت به عنوان راه پیشگیری از موج پنجم کرونا، به اجرا گذاشته شود. درحال حاضر، هر بار تعطیلی مناسبتی فرا می رسد، هجوم مسافرت در بازار جهانگردی داخلی شکل می گیرد و مطابق تجربه تلخ عید 1400 که باعث بروز موج چهارم کرونا شد، محتمل است موج های پنجم و بیشتر، خسارت های جبران ناپذیری به بار بیاورد. در این میان، بعد از هر موج کرونایی، مجموعه گسترده ای از کسب وکار ها به اجبار تعطیل می شوند و محدودیت های سخت گیرانه برای رفت و آمد در شهر ها برقرار می شود که تازه، طبق گفته مقامات دولتی، حدبیشتر 60 درصد از این اقدامات موردی و سخت گیرانه، تحقق پیدا می نماید.

اما چنانچه هفته کاری 5 روزه در تقویم رسمی برقرار شود، رفت و آمدها، گردش و تفریح و از همه مهم تر، سفرها، در طول ماه توزیع می شود و همین کاهش تراکم حضور شهفرایندان در سطح شهر ها طی روز های تعطیل باعث افزایش رعایت فاصله گذاری اجتماعی و کاهش احتمال ابتلا به کرونا خواهد شد.

در این میان، هزینه های دولت از بابت تعطیلی های موردی کسب وکار ها نیز تعدیل خواهد شد.

اصلاح تقویم هفته کاری، در مقایسه با تعطیل کردن کسب وکارها، عملا برای دولت و بخش خصوصی هزینه ای در پی ندارد، اما در مقابل، چون باعث تقویت روحیه نشاط و سبک شدن ذهن نیروی کار در طول هفته می شود، به بهره وری در کار یاری می نماید.

درحال حاضر از آنجا که چشم انداز روشنی برای واکسیناسیون در مقیاس گسترده و اثربخش، در کوتاه مدت و حتی در میان مدت وجود ندارد، اصلاح هفته کاری به وسیله کاهش روز های کاری، فوریت مضاعف برای کشور تلقی می شود، چون در نبود واکسن، می تواند ایمنی نسبی از بابت متوقف شدن رفتار های پرخطر در تعطیلات مناسبتی و در یک روز تعطیلی آخر هفته ایجاد کند.

در انگلیس نتایج یک تحقیق اثبات نموده است هفته کاری 4 روزه به جای 5 روزه، هم به نفع دولت است، هم به نفع کارفرما و هم به نفع شهفرایندان. در آلمان، تجربه کار کوتاه که از سال 2008 پس از بحران اقتصادی پیاده شد، جواب داده است.

در ایران، هفته کاری 5 روزه، راه چاره سازگار با عصر کرونا است و باعث تعادل نسبی بین کار و فراغت می شود.

ویکند سه روزه ناجی اقتصاد های کرونازده

بسیاری از کشور های دنیا پس از همه گیری بحران کرونا به منظور جبران خسارت های وارده بر بازار جهانگردی با اجرای طرح ویکند سه روزه، جهانگردی داخلی خود را رونق دادند تا از این طریق ضمن نجات بازار توریسم با پخش شدن تعطیلات در تمام فصول سال به صورت برابر، از هجمه سفر ها در تعطیلات خاص جلوگیری نمایند و امکان سفر های کوتاه در بازه های زمانی مختلف را برای خانواده ها فراهم آورند.

این درحالی است که در ایران به دلیل محدود شدن تعطیلات به ایام نوروز، پراکنده بودن تعطیلات رسمی و تعطیلی یک روزه آخر هفته هجمه سفر ها تنها در تعطیلات مناسبتی محدود از جمله عید اتفاق می افتد و در باقی فصول به ویژه در پاییز و زمستان با کاهش سفر ها به دلیل کمی تعطیلات روبرو هستیم.

در تعطیلات نوروز سال جاری نیز به دلیل نبود برنامه ریزی با توجه به بحران همه گیری کرونا همانند سال های گذشته با هجمه مسافران روبرو شدیم که عمده دلیل آن را می توان علاوه بر محدودیت سفر ها حتی تا چند روز سرانجامی سال 99، نبود تعطیلات منظم همچون تعطیلی چند روزه آخر هفته دانست. ضمن آنکه، قرنطینه یک سال گذشته و محدودیت های جهانگردی برای خانوار ها باعث شد در تعطیلات عید 1400، تراکم مسافرت ها (نسبت به عید 99)، چشمگیر شود و در نتیجه، به خاطر اثر منفی سفر های پرحجم بر موضوع رعایت فاصله گذاری اجتماعی، موج جدیدی از ابتلا به کرونا در کشور به وجود بیاید.

طرح تعطیلی آخر هفته دو روزه که از سال 98 در دولت و مجلس استارت خورد نه تنها تا به امروز بدون نتیجه باقی مانده، بلکه به فراموشی سپرده شده است. درحالی که اجرای این طرح به ویژه در زمان همه گیری امکان سفر های ایمن و کوتاه را برای خانواده ها فراهم می کرد و از هجمه سفر ها در ایام خاص همچون نوروز جلوگیری می کرد که اکنون به موج چهارم کرونا تبدیل نشود.

باتوجه به اینکه بحران کرونا بیشترین آسیب را به بخش جهانگردی وارد آورده و تعطیلی این بخش علاوه برفشار اقتصادی منجر به به مخاطره انداختن مشاغل بسیاری شده است، حذف سفر ها و محدودیت های تردد تاثیرات منفی گسترده ای در درازمدت خواهد گذاشت. از این رو برقراری سفر های ایمن و کوتاه تا حدودی می تواند به جبران خسارت های وارده بر این صنعت بپردازد که تصویب و اجرای ویکند دو روزه ضمن جلوگیری از هجمه سفر ها و پراکنده شدن سفر ها در تمامی فصول سال از جمله راه چاره های کاربردی و اثرگذار به شمار می رود.

درحالی که ما هنوز در چالش تعطیلی آخر هفته دو روزه به سر می بریم بسیاری از کشور های دنیا طرح ویکند سه روزه را به اجرا درآورده اند. پیش از همه گیری کرونا در سال 2019، شرکت های مایکروسافت (دفتر مستقر در ژاپن) و تعدادی شرکت زنجیره ای آمریکایی اقدام به اجرای برنامه هفته کاری چهار روزه نموده اند، اما پس از شیوع کرونا شرکت های دیگر این کشور ها از جمله یونی لور در نیوزیلند و شوپیفی کانادا نیز آزمایش های خود را برای این نوع کار هفتگی شروع کردند. در اسپانیا از سال 2019 طرح هفته کاری چهار روزه در مجلس این کشور درحال آنالیز است. در انگلیس نیز سال گذشته هفته کاری چهار روزه در کسب وکار ها به اجرا گذاشته شد.

باتوجه به اینکه همه گیری کرونا در دنیا منجر به تعطیلی نسبی جهانگردی بین المللی شد، بسیاری از کشور ها برای نجات بازار جهانگردی و درآمد های اقتصادی وابسته به این بخش تمرکز خود را روی تقویت بازار جهانگردی خود گذاشته و در کنار ایجاد کمپین های سفر برو تعطیلات آخر هفته خود را به سه روز رساندند.

شرکت های ژاپنی که طی دو سال اخیر به منظور کاهش ساعات کاری طرح تعطیلات آخر هفته سه روزه را در پیش گرفتند با شروع بحران کرونا و آسیب گسترده بر مشاغل و اقتصاد به ویژه در بخش جهانگردی، دولت ژاپن اکنون با اجرای عمومی در سراسر کشور، تحقق این طرح را تسریع کرد. زیرا هفته های کاری کمتر به کارکنان فرصت بیشتری برای در کنار خانواده بودن و گذران اوقات فراغت می دهد که در نتیجه این امر منجر به بازدهی بهتر و کیفیت بالاتر در عملکرد کارکنان خواهد شد.

شرکت مایکروسافت ژاپن و گروه اقتصادی میژو در دو سال گذشته اجرانماینده آزمایشی این طرح بودند که به آنالیز تاثیرات افزایش تعطیلات آخر هفته در فرایند کاری کارکنان پرداختند تا به بهبود شرایط کار و میزان اوقات فراغت کارکنان دست یابند. همه گیری کرونا و تاثیرات منفی آن بر مشاغل و اقتصاد منجر به عمومیت یافتن این طرح در کل کشور شد.

جهانگردی یک منبع مهم درآمدی در کشور ژاپن به شمار می رود که پس از شیوع کرونا با خسارت های سهمگینی روبرو شد و مشاغل بسیاری در معرض خطر نهاده شدند.

دولت ژاپن برای جبران خسارت ها و بازیابی بازار جهانگردی، با اجرای کمپین سفربرو، پرداخت یارانه سفر و اجرای ویکند 3روزه شهفرایندان ژاپنی را به سفر های داخلی تشویق می نماید که این امر مورد استقبال چشمگیری نهاده شده است به طوری که از 22 ژوئیه تا اواسط اکتبر حدود 40 میلیون نفر به سفر رفتند و بسیاری از مشاغل مرتبط با جهانگردی فعالیت های خود را مجددا شروع کردند. اگرچه اوج گیری های مجدد کرونا گاهی منجر به افزایش محدودیت ها و کاهش سفر ها شده، اما ویکند سه روزه به عنوان یک سیاست کلی و دائمی و روشی تاثیرگذار برای دوران پساکرونا به قوت خود باقی مانده است.

اسپانیا به عنوان دومین کشور جهانگردپذیر دنیا نیز طرح تعطیلات آخر هفته سه روزه را به عنوان یک جریان مهم برای پسا کرونا در دستور کار قرار داده است. بازار جهانگردی حدود 15 درصد از فراوری ناخالص داخلی اسپانیا را به خود اختصاص داده است که عمده درآمد این کشور از راه پذیرش جهانگرد تامین می شود.

بحران کرونا که منجر به تعطیلی بازار جهانگردی بین المللی این کشور شد سیاست کلی اسپانیا مانند بیشتر کشور ها به سوی تقویت جهانگردی داخلی تغییر یافت. از این رو برنامه هفته کاری چهار روزه مورد توجه سیاستمداران این کشور نهاده شد و درحال حاضر بعضی از شرکت های اسپانیایی در مرحله آزمایش ویکند سه روزه به منظور آنالیز افزایش کارآیی و اوقات فراغت کارکنان قرار دارند.

همچنین دولت فعلی انگلیس درصدد تصویب هفته کاری 4 روزه هستند که این امر می تواند منجر به ایجاد 45 تا 59 هزار شغل جدید در بخش جهانگردی طی یک سال شود. از این رو دولت برای بازگرداندن بخش جهانگردی کارفرمایان را به کوتاه تر کردن روز های کاری تشویق می نماید. فنلاند نیز از این طرح حمایت نموده و احتمال تصویب آن وجود دارد.

نیوزیلند که طی سالیان اخیر به یک مقصد مهم جهانگردی تبدیل شده و اقتصاد این کشور مبتنی بر درآمد های جهانگردی است و حدود 6 درصد از فراوری ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است؛ در پی انسداد سفر های بین المللی ناشی از ویروس کرونا، ایده تعطیلی آخر هفته سه روزه را تشویقی در جهت ارتقای جهانگردی داخلی و بازیابی این بخش پس از بحران کرونا در پیش گرفته است. اجرای این طرح می تواند منجر به افزایش و بهره وری جهانگردی داخلی و بهبود و تعادل کار و زندگی افراد شود. در نهایت آلمان نیز اجرای طرح هفته کاری 4روزه را روشی برای جبران فشار های اقتصادی در دوره کرونا معرفی می نماید.

تحقیقات دانشگاه اکستر انگلستان نشان می دهد طرح ویکند 3 روزه علاوه بر بازیابی جهانگردی داخلی منجر به کاهش بی سابقه انتشار گاز های گلخانه ای در سال 2020 نیز شده است. در واقع یک هفته کاری کوتاه تر نتیجه مثبتی در اقتصاد، کارآیی کارکنان و محیط زیست داشته است و هفته کاری سازگار با عصرکرونا محسوب می شود.

مسافرت رو: مسافرت رو: آگاهانه سفر کنیم تا بیشتر از سفر لذت ببریم