خرج زندگی در تیر 99
به گزارش مهسان بلاگ، خرج زندگی در تیر 99 براساس حداقل کالری موردنیاز برآورد شد. داده های مرکز آمار نشان می دهد خانوار های کشور در ماه گذشته تورم 4. 6 درصدی را تجربه کردند. همچنین دهک غیربرخوردار با ثبت تورم 23. 7 درصدی، بالاترین تورم را پشت سر گذاشته است. از این رو نگرانی هایی درخصوص معیشت خانوار ها شدت گرفته است.
دنیای اقتصاد در یک گزارش براساس داده های مرکز پژوهش های مجلس و مرکز آمار ایران، به تخمین هزینه زندگی در اولین ماه تابستان پرداخته است.
بر این اساس، خانوار های کشور برای تامین سبد مطلوب وزارت بهداشت حداقل باید بیش از یک میلیون و 800هزار تومان برای خوراکی ها هزینه نمایند. اما برای دهک های پایین و طبقات محروم تر این عدد پایین تر است و نمی توان سبد وزارت بهداشت را به عنوان کف زندگی در نظر گرفت. کالری مصرف شده در دهک سوم (مرز خط فقر) در حدود 1934 کالری در روز بوده است. اگر این عدد مبنا قرار بگیرد، هر خانوار برای تامین حداقل های زندگی احتیاج به حداقل یک میلیون و 150 هزار تومان خواهد داشت.
اگر هزینه خوراکی به کل هزینه ها تعمیم یابد، با توجه به اینکه سهم خوراکی ها 8/ 31 درصد از کل سبد مصرف دهک سوم است، هر خانوار کشور در ماه گذشته، حداقل احتیاج به 3 میلیون و 600 هزار تومان داشته تا بتواند حداقل های زندگی را تامین کند.
تورم در ماه گذشته به 4. 6 درصد رسید؛ با توجه به اینکه تورم خوراکی ها در ماه گذشته قابل توجه بوده، این خطر برای دهک های پایین هزینه ای وجود دارد که در تامین معاش حداقلی به چالش خورده باشند. دنیای اقتصاد در این گزارش تقریبی از کف هزینه زندگی در تیر ماه 99 بر اساس داده های رسمی ارائه می دهد.
خط فقر
برای به دست آوردن خط فقر، باید ابتدا تعریفی از فقیر داشت. اما با توجه به ماهیت چندبعدی فقر و فقیر، تعاریف گوناگونی هم برای آن در ادبیات مالی وجود دارد. فرضا آمار تیا سن در سال 1981 گفته که فقر را باید به صورت محرومیت از قابلیت های اساسی در نظر گرفت و نه صرفا پایین بودن درآمد ها که ضابطه متعارف شناسایی فقر است. البته محرومیت هم خود مفهوم نسبی است که می تواند در مکان ها و زمان های متفاوت، تعاریف مختلفی داشته باشد. از نظر سازمان همکاری و توسعه مالی (OECD)، فقر با استفاده از 15 شاخص شناسایی می گردد، از جمله امید به زندگی، نرخ مرگ و میر، درصد بچه هایی که دچار کم وزنی هستند، متوسط سال های دبستان و ...
خط فقر نیز بسته به اینکه در تعریف فقر مفهوم مطلق یا نسبی در نظر گرفته گردد، آستانه ای تعریف می گردد که مرز بین فقیران و سایر افراد جامعه را معین می نماید؛ این آستانه همان خط فقر است. برای محاسبه خط فقر نیز روش های گوناگونی وجود دارد که یکی از آن ها بر اساس احتیاج کالری است. این روش بر پایه مفهوم فقر مطلق و حداقل احتیاج های اساسی (احتیاج های تغذیه ای) پایدار است. مرکز پژوهش ها پیش تر در گزارشی به آنالیز سبد غذایی ایرانیان و سبد معرف خط فقر پرداخته بود. در آن گزارش نشان داده شده بود که سبد مطلوب غذایی (که از سوی وزارت بهداشت ارائه شده) نمی تواند معرف سبد فقر باشد، چراکه کالری سبد مطلوب (2573 کالری) تنها در سه دهک بالای درآمدی قابل تحقق است و با این معیار بیش از 60 درصد جامعه زیر خط فقر غذایی و خط فقر مطلق قرار می گیرند. در گزارش مذکور، محققان مرکز پژوهش ها بر اساس داده های هزینه-درآمد خانوار در سال 97 به محاسبه مصرف روزانه دهک های درآمدی سوم، دهم و میانگین سه دهک بالا پرداخته بودند. می توان میزان مصرف دهک سوم را به عنوان مرز خط فقر در نظر گرفت.
میزان مصرف دهک سوم در سال 97 معادل 1934 کالری در روز بوده که همچنان از معیار خط فقر پایین تر است. این هفته مرکز آمار ایران نیز آخرین قیمت اقلام خوراکی برای تیر ماه امسال را بیان کرد. از این رو می توان هزینه لازم برای تامین حداقل های خوراکی در دهک های پایین هزینه ای و همچنین منطبق بر سبد مطلوب وزارت بهداشت را تخمین زد. البته در این محاسبات ملاحظاتی هم مطرح است، نخست آنکه از نظر بعضی صاحب نظران محاسبه خط فقر از داده های بودجه خانوار دارای یک نقیصه مهم است و آن اینکه در این محاسبات، میزان مصرف خانوار در دسترس نیست و آنچه که مبنای محاسبات قرار می گیرد، صرفا میزان خرید اقلام است.
همچنین داده هایی که از خط فقر بر مبنای کالری غذایی به دست می آید، ممکن است دارای بازه گسترده ای باشد که اعتبار آن را زیر سوال می برد. با این حال می توان بر اساس سبد مصرف دهک سوم و تخمین هزینه آن در زمان حاضر، به تقریبی از کف معیشت خانوار ها رسید.
محاسبات فقر
در این محاسبات، قیمت تمام اقلام خوراکی مورد احتیاج از داده های تیر ماه مرکز آمار اخذ شده است. در خصوص دو قلم خوراکی نان و ماکارونی نیز قیمت های مصوب معیار محاسبه قرار گرفته است. اگر قرار باشد سبد مطلوب وزارت بهداشت معیار محاسبه باشد، خط فقر غذایی برای هر نفر معادل 550 هزار تومان در ماه است.
این عدد نمی تواند معیار فقر باشد، چراکه میانگین سبد مصرف دهک های بالا را نشان می دهد و نه دهک های پایین. نکته ای که گزارش مرکز پژوهش ها با عنوان میانگین کالری مورد احتیاج خانوار های ایرانی نیز به همین موضوع پرداخته بود. از این رو سبد مصرف دهک سوم می تواند معیار مناسب تری برای تقریب فقر باشد.
دهک سوم روزانه 1934 کالری مصرف می نماید. هر فرد برای تامین 1934 کالری در روز در تیر ماه 99، احتیاج به هزینه 350 هزار تومان داشته است. با توجه به اینکه متوسط بعد خانوار در هر دهک متفاوت از دهک دیگر است، در نتیجه میانگین هزینه مورد احتیاج هر خانوار برای حداقل های خوراکی متفاوت است. با این حال مطابق داده های مرکز آمار، میانگین بعد خانوار های کل کشور در محدوده 3. 3 نفر واقع شده است.
بر این اساس هر خانوار کشور به طور میانگین احتیاج به یک میلیون و 155 هزار تومان برای تامین حداقل های غذایی در ماه گذشته داشته است.
برای تبدیل خط فقر غذایی به خط فقر مطلق، می توان از ضریب انگل یاری گرفت؛ به طوری که معکوس سهم هزینه های خوراکی از کل هزینه خانوار های کشور، در عدد فقر غذایی ضرب گردد. در سال 98، هزینه های خوراکی در حدود 25 درصد کل هزینه های خانوار شهری را تشکیل داده است.
از این رو سهم کل هزینه ها چهار برابر خوراکی ها می تواند باشد. اگر این عدد را معیار قرار دهیم، حداقل هزینه زندگی در تیر 99 برای یک خانوار در حدود 4 میلیون و 610 هزار تومان است. با این حال سهم خوراکی ها در دهک های پایین هزینه ای (که معرف خانوار های فقیر است) بیشتر از میانگین کشوری است. با توجه به اینکه هنوز داده های تفصیلی بودجه خانوار در سال 98، منتشر نشده در این باره به داده های سال 97 ارجاع شده است.
داده های سال 97 نشان می دهد که سهم خوراکی ها در هزینه های دهک سوم معادل 8. 31 درصد بوده است. اگر این عدد را معکوس کنیم به ضریب 14. 3 می رسیم. حاصل ضرب این عدد در خط فقر غذایی، خط فقر مطلق را در حدود 3 میلیون و 640 هزار تومان در تیر 99 نشان می دهد. البته که خط فقر با توجه به منطقه جغرافیایی متفاوت است و این عدد صرفا یک تخمین ساده از حداقل معیشت است.
در شهری مانند تهران که هزینه ها بالاتر است، خط فقر نیز عدد بالاتری را هدف می گیرد. اخیرا گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس منتشر نموده نشان می دهد که خط فقر خانوار های چهار نفره در تهران به 5/ 4 میلیون تومان رسیده است. اگر بر اساس محاسبات گزارش حاضر، خط فقر خانوار چهار نفره در تهران محاسبه گردد، معادل 4 میلیون و 410 هزار تومان خواهد بود.
این اعداد و ارقام یکی از مسائلی است که شرح می دهد چرا قرنطینه در ایام کرونا در ایران، نمی توانست عملی گردد؛ چراکه بسیاری از شاغلان غیررسمی که در دهک های پایین هزینه ای قرار دارند، پس اندازی ندارند که قادر به تامین مایحتاج اولیه زندگی باشند.
منبع: فرارودور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه