در شرایط بحرانی باید سریع و قاطع تصمیم گرفت - مهسان بلاگ

شیوع کرونا باعث شده تا کسبوکارهای آنلاین با مجموعه مسائلی خاص خودشان دستوپنجه نرم نمایند. با توجه به جایگاهی که دیجیکالا در بازار دارد و اینکه امکان رصد قسمت عمدهای از بازار را هم دارید به نظر شما چه مدت زمانی طول خواهد کشید تا فضای کسبوکار آنلاین با این بحران روبهرو شوند و چه چیز یاری خواهد نمود تا در این دوران آنها بر مسائل خود در این زمینه فائق آیند. از سوی دیگر در این میان چه کسبوکارهایی به کار خود ادامه خواهند داد و چه کسبوکارهایی ریزش خواهند کرد؟

سعید محمدی: کسب وکارها به دلیل زمینه فعالیت و جنس فعالیت شان مانند اینکه بعضی از کسب وکارها فقط متکی به بخش عملیات خود هستند یا متکی به نیروهای متخصص و … از شیوع ویروس کرونا به نحوی تاثیر گرفته اند. این تاثیر هم منفی بوده و هم مثبت و حتی بعضی کسب وکارها در این زمینه تاثیری نگرفته اند. برای نمونه کسب وکارهای فعال آنلاین در حوزه گردشگری یا ثبت سفارش بلیط تئاتر و سینما به شدت از شیوع این ویروس آسیب دیده اند و به نظرم نمی آید که در بازه کمتر از 3 تا 4 ماه بتوانند روی پای خودشان بایستند. در مقابل کسب وکارهایی که در بخش احتیاجمندی های آنلاین یا پلتفرم های ارائه اپلیکشن هستند به نظر می رسد بدون کمترین تاثیر در حال فعالیت هستند. از سمت دیگر کسب وکارهای فعال در حوزه حمل ونقل نیز با تاثیرات نسبتا منفی روبه رو شده اند. در همین زمینه کسب وکارهای فعال در بخش تجارت الکترونیکی با افزایش تقاضا از سمت کاربران روبه روبوده اند که این اتفاق هم به خاطر افزایش ثبت سفارش به معنای رونق برای آنهاست و هم از سمت دیگر می تواند به خاطر محدودیت ظرفیت و برخورد مشکل در سیستم لجستیک با مشکل روبه رو شوند. مخصوصا اینکه کسب وکارهای فعال در حوزه تجارت الکترونیکی به شدت وابسته به بخش های عملیاتی خود هستند و افزایش ظرفیت در بخش های عملیاتی هم به این صورت نیست که با اضافه کردن چند سرور یا زیرساخت های این چنینی مشکلشان حل گردد. این بخش احتیاج به سرمایه گذاری بالا و طولانی مدت دارد. این اتفاقی است که در چند ماه گذشته از شیوع کرونا حداقل ما با آن روبرو بودیم. بازه تحویل کالا ما طولانی تر شده بود و حتی بعضی از روزها امکان ثبت سفارش را نداشتیم.

آیا این تحلیل درستی است که بعضی اعلام مینمایند با شیوع کرونا حداقل دوره رشد و بزم کسبوکارهای سفارش آنلاین رقم خورده است؟

سعید محمدی: اگر اشاره شما مستقیم به کسب وکارهای تجارت الکترونیکی و آنلاین ریتیل باشد، برای این گروه تغییر از جنس افزایش تقاضا است که از منظر کسب وکار اتفاق خوبی است؛ اما همزمان این افزایش تقاضا با خودش مجموعه بحران ها و پیچیدگی ها هم برای این دست کسب وکارها به همراه آورده است. تاثیر این اتفاق با توجه به نحوه بیزنس مدل پلتفرم تجارت الکترونیکی، نحوه مدیریت بحران و بسته به میزان آمادگی کسب وکار می تواند متفاوت باشد. برای مثال کسب وکار Ocado به عنوان یک سوپرمارکت آنلاین انگلیسی در این شرایط دچار آنچنان بحران جدی می گردد که چندین روز برای مدیریت بهتر کارها کسب وکارش را تعطیل می نماید. از سمت دیگر کسب وکاری مانند آمازون به عنوان عظیمترین خرده فروشی آنلاین دچار مسائل عملیاتی می گردد. شعبه آمازون در ایتالیا برای برآمدن از مسائل ایجاد شده به دنبال شیوع کرونا، فقط سفارش های ضروری را قبول می کرد. همه این اتفاقات بازگو نماینده این موضوع است که کسب وکارهای ما هم در ایران از این بابت تاثیرات متفاوتی را گرفته اند. برای نمونه کسب وکارهایی که صددرصد فعالیتشان ریتیل است با آن دسته کسب کارهایی که صددرصد تمرکزشان روی مارکت پلیس است با کسب وکارهایی که تلفیقی از ریتیل و مارکت پلیس است تاثیرات متفاوتی از شیوع کرونا را متحمل شده اند. در خبرنگاران که تلفیق این دو مدل کسب وکار داشتیم از یک طرف با افزایش تقاضا روبه رو بودیم و از یک طرف دیگر چون وابسته به بخش عملیاتمان هستیم در این زمینه هم مسائلی پیدا کردیم.

در این زمان چقدر با افزایش تقاضا روبهرو شدید؟

سعید محمدی: قبل شرایط کرونا ما ظرفیت خاصی برنامه ریزی نموده بودیم که در کنار این ایجاد ظرفیت 20 درصد هم ظرفیت اضافه داشتیم. در خبرنگاران ظرفیت به لحاظ پردازش سفارش با آیتم های سفارش (تعداد کالا) سنجیده می گردد. در همین زمینه پیش از اسفند ماه ظرفیت ثبت سفارش ما حدود 200 هزار آیتم (تعداد کالا) در روز بود. در ابتدای اسفند ماه و با توجه به آغاز شیوع کرونا ظرفیت را بالا و به نزدیک 250 هزار آیتم در روز رساندیم. با گسترش کرونا و افزایش تقاضا ما هم پروتکل های سختگیرانه ای برای پیشگیری از بیماری در بین نیروهای انسانی خود را انجام دادیم و پروتکل های ویژه بهداشتی را هم پیاده سازی کردیم. در کنار این اقدامات شیفت های کاری را کوتاه و آن دسته از نیروهایی که مشکوک به بیماری بودند را نیز به مرخصی فرستادیم ، به دنبال این اتفاقات هم تعداد نیروی انسانی ما کاهش پیدا کرد و طبیعتا میزان ظرفیت ما برای ثبت سفارش با کاهش روبه رو شد. اما سریعا بابهبود فرایند ها و اضافه کردن به سیستم های سخت افزاری آغاز به افزایش ظرفیت هایمان کردیم. در همین زمینه هم ما اطلاعیه برای استخدام 2هزار نیروانسانی جدید دادیم که تا کنون 700نفر جذب و آغاز به کار نموده اند. با مجموعه این عملیات توانستیم ظرفیت را به بالای 300 هزار آیتم در روز برسانیم. البته برنامه این افزایش ظرفیت ادامه دارد و تا چند هفته آینده در این زمینه ظرفیت های خبرنگاران به ثبت سفارش 400 و در قدم بعدی 500 هزار آیتم در روز خواهیم رسید.

پس موضوعی که در این میان نادیده گرفته میگردد این است که افزایش تقاضا لزوما به معنی افزایش درآمد کسبوکار نیست.

سعید محمدی: دقیقا همینطور است؛ چرا که افزایش ظرفیت مخصوصا در شرایط بحران هزینه مضاعفی را متحمل کسب وکار می نماید. از سمت دیگر شما مجبور این هستید که در این شرایط بحرانی به سمت کنترل تقاضا هم بروید. در واقع در این شرایط میزان تقاضاها دو تا سه برابر شده و شما مجبور هستید با توجه به شرایط 20 تا 30 درصد این تقاضاها را پذیرش کنید، آنهم در شرایطی که بازره تحویل طولانی می گردد و حتی در یک مقاطعی مجبور هستید که سفارش هایی را قبول نکنید چرا که ممکن است کالایی درخواستی در بازار وجود نداشته باشد.

حمید محمدی: در این زمینه یک هزینه مخفی هم وجود دارد. در چنین شرایط بحرانی هزینه عملیات یک واحد معمولا با افزایش روبه رو است. چرا که نیروی انسانی که در این حوزه ها کار می نماید باید زمان شیفت حضورش کاهش پیدا کند. قبل کرونا شیفت نیروهای انسانی واحد عملیات 12 ساعت معین شده بود که به سادگی پرسنل می توانستند این میزان ساعت کاری را با اضافه کاری پر نمایند و ما 24 ساعته و با دو شیفت فعال بودیم؛ اما با شیوع کرونا پیاده سازی همان پروتکل ها امکان گذیر نیست و درست هم نیست که یک نفر شیف 12 ساعته را در محیط عملیات سر کار باشد. در نهایت باید شیفت این افراد کوتاه تر باشد. از سمت دیگر ما با هزینه های سرباری هم به خاطر پیاده سازی پروتکل های بهداشتی، نظیر فراهم کردن مواد ضدعفونی، ماسک و دستکش برای نیروهای عملیاتی روبه رو هستیم. ماشین های ارسال ما یک بار قبل ارسال و یک بار بعد از برگشت به محیط ضد عفونی می شوند و همه اینکارها به معنی افزایش هزینه های اضافه برای ما است. در این زمینه همچنین باید هزینه نامحسوس صدماتی که به برند و اعتماد مشتری به خاطر این شرایط حساس وارد می گردد را هم در نظر گرفت.

گرچه پیشبینی تعیین برای توقف گسترش کرونا در کشور وجود ندارد اما در نهایت خیلی خوشبینانه نگاه کنیم ممکن است تا یک ماه دیگر شیوع این ویروس در کشور فرایند نزولی به خود بگیرد. با این حساب این افزایش ظرفیت لزوما میتواند به نفع دیجیکالا هم نباشد. چقدر این تحلیل را قبول دارید؟

سعید محمدی: نکته کاملا درستی است. ما افزایش ظرفیت تا ثبت 500هزار آیتم در روز را برای سرانجام سال 1399 در نظر گرفته بودیم. در واقع این رشد ارگانیکی بود که برای آن برنامه ریزی و بودجه در نظر گرفته بودیم. در مقابل وقتی افزایش ظرفیت را بنا به احتیاج ناگهانی به خاطر یک بحران انجام می دهید، علاوه بر اینکه گران تر آن افزایش ظرفیت را ایجاد می کنید، ظرفیت ایجاد شده پایدار هم نخواهد بود. در واقع ظرفیت را شما در 2 ماه برای 500هزار تقاضا که وجود دارد ساخته اید اما هیچ تضمینی نیست که این ظرفیت در ماه های پیش رو هم باقی بماند.

حمید محمدی: بحث کلی در این گونه کسب وکارها این است که با فرایند افزایش تقاضا روبه رو خواهند بود به ویژه کسب وکاری مانند خرده فروشی آنلاین که در کشور ما حتی به سقف خود هم نزدیک نشده و تنها ا تا 1.5 درصد کل خرده فروشی کشور آنلاین شده است. بنابراین رشد و افزایش ظرفیت در این حوزه وجود خواهد داشت منتها به دلیل بحران به وجود آمده ما ظرفیت را زودتر گسترش دادیم. در نهایت برای اینکه متحمل ضرر به خاطر این افزایش ظرفیت ناگهانی نشویم سعی کردیم در توسعه زیرساخت ها و یا استخدام نیروی انسانی بسیار دست به عصا عمل کنیم و خیلی هیجانی حرکت نداشته باشیم. برای نمونه در استخدام 2هزار نیرو در اطلاعیه هم تاکید کردیم که این استخدام دو هدف دنبال می نماید اول اینکه با این استخدام احتیاجهای خبرنگاران رفع گردد و دوم اینکه سهمی برای یاری به نیروی کسب وکارهایی که موقتا بیکار شده اند بازی کنیم. برای نمونه یک مغازه دار مجبور شده مغازه خود را موقتا تعطیل کند پس در این زمان می تواند به ما یاری کند و بعد از سرانجام این بحران و بهتر شدن شرایط هم به کار خود بازگردد.

امیر پاشا: البته این که افزایش ظرفیت ایجاد شده به دنبال این بحران با از بین رفتن این ویروس هم قابل استفاده است یا خیر را آینده تعیین می نماید؛ اما چیزی که احتمال دارد این موضوع است که شیوع این ویروس و افزایش تقاضا برای خرید آنلاین در آینده دیگر به یک عادت رفتاری مردم تبدیل شده و در واقع آن سدی که همواره یک مقاومت در گروهی برای خرید آنلاین وجود داشته شکسته شده است.

در این دوران چقدر کاربران جدید به دیجیکالا اضافه شده است؟ آیا در کنار افزایش میزان خرید شما با افزایش میزان کاربران جدید هم روبرو بودید؟

امیر پاشا: زمستان از جمله فصل های است که میزان خرید در هر کسب وکاری با افزایش روبه رو می گردد. با توجه به بحران هایی که به دنبال شیوع کرونا ایجاد شد، ما کمپین های تبلیغاتی خود را نیز متوقف کردیم چرا که رشد ارگانیک در بازار وجود داشت. پس می توانم بگویم که در اسفند ماه، خیلی بیشتر از چیزی که در ذهن ما بود مشتری جدید وارد خبرنگاران نشد. یعنی افرادی که پیش از این هم از خبرنگاران استفاده می کردند باز هم به خریدشان ادامه دادند و در واقع سبد خرید آنها عظیمتر شد. البته در خصوص فروردین ماه داستان کمی متفاوت تر رقم خورد به این علت که در برنامه ریزی که سه ماه قبل از فروردین انجام داده بودیم فرضمان بر این بود که نوروزی وجود دارد و افراد به مسافرت می فرایند و در نتیجه مشتریان قدیمی و یا جدید کمتر هم خواهد شد ولی این اتفاق رخ نداد. با توجه به محدودیت های رفت وآمد، در فرودین ماه تعداد مشتریان جدید خیلی بیشتر از تعدادی بود که فکر می کردیم.

حمید محمدی: افزایش مبلغ فروش نسبت به هدف فرودین و افزایش فروش نسبت به فرودین سال گذشته به این شکل است که نسبت به هدف در حدود 70 درصد بالاتر از هدف از پیش معین شده فروردین (قبل از کرونا برنامه ریزی شده) بوده ایم؛ چرا که همواره فروردین برای کسب وکارهای فعال در حوزه تجارت الکترونیکی ماه کم سفارشی است. از سمت دیگر از فرودین سال گذشته (98) تا فرودین سال جاری حدود 2 نیم برابر از لحاظ حجم فروش افزایش داشتیم. البته حدود صددرصد رشد طبیعی دیجی ککالاست و آن 70 درصد اشاره شده حجم فروش اضافه شده بر برنامه ریزی است که انجام داده ایم.

امیر پاشا: در بخش تعداد مشتریان جدید ، روزانه و براساس برنامه ای که داشتیم میانگین 12 هزار مشتری جدید برای اسفندماه و 6 هزار مشتری جدید در روز را برای فروردین در نظر گرفته بودیم؛ که این عددها نزدیک به 12 هزار مشتری جدید در روز برای اسفند ماه ثبت شده و برای فروردین هم بیشتر از پیش بینی های صورت گرفته خبرنگاران 10 هزار مشتری جدید در روز برای ماه فروردین داشته است. یعنی در فروردین هم با افزایش نزدیک به 70 درصدی تعدادرمشتریان جدید روبه رو بودیم.

در سالهای گذشته دیجیکالا هم تجربه افزایش سریع نیروی انسانی را داشتهو هم در برهه زمانی تصمیم به تعدیل بخشی از نیروهای خود گرفته است. با توجه به یک شرایط بحرانی فکر میکنید چقدر اینکه کسبوکاری به سمت تعدیل نیروی خود گام بردارد تا با بحران به وجود آمده کنار بیآید راهحل درستی است؟ تعدیل نیرو باید اولین انتخاب در زمان بحران باشد یا آخرین راهحل؟

سعید محمدی: یک کسب وکار قبل از روبرو با تصمیمات و اقداماتی که احتیاج است برای عبور از بحران بگیرد، باید در ابتدا سناریوهای لازم را در نظر بگیرد و این سناریو هم برای هر کسب وکاری مختلف است و قابل استفاده برای همه کسب وکارها نیست. در گام بعدی باید اثرات هر سناریو بر کسب وکارمان را بسنجیم و برای سناریو هم عکس العمل مناسب با آن را در نظر بگیریم. در واقع باید گام به گام اقدامات را تعریف و مناسب با سناریو محتمل حرکت کرد. هزینه نیروی انسانی در کسب وکارهایی مانند کسب وکار ما که همچون بیشتر کسب وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال سود آور به حساب نمی آیند، بسیار بالا و در بخش سرفصل هزینه عظیم و شاید عظیمترین واقع شده است. این نوع هزینه را حتی اگر هزینه سایر بخش ها را صفر کنید ولی هزینه نیروی انسانی سرجایش باشد می تواند در بیشتر مواقع یک کسب وکار را دچار ورشکستگی کند. اینکه چقدر تعدیل نیرو احتیاج است، چه زمانی احتیاج به این تعدیل نیرو وجود دارد به سناریویی بستگی دارد که شما در نظر گرفته اید. یک موضوع دیگر که مهم است و ما هم در حدود دو سال پیش با آن روبرو شدیم تصمیم گیری سریع است. البته در این زمینه منظور من تصمیم عجولانه همراه با لطمه شدید به اعتماد سرمایه انسانی یا بازار نیست. تصمیم سریع یعنی قاطع، جایی که محاسبات شما، واقعیت ها و سناریو هایی که در نظر گرفته اید نشان می دهد که با این شرایط نمی توانید زنده بمانید و معجزه ای هم در کار نیست، پس باید اقدام کنید. همواره هم تصمیم به این شکل است که برای مثال xدرصد را می خواهم تعدیل کنم تا بتوانم yدرصد که عظیمتر هم است را زنده نگه دارم. در واقع تعدیل 10 درصد برای حفظ 90 درصد کسب وکار. درست است که فکرهای مختلف در خصوص اینکه این تصمیم درست یا اخلاقی است، مردم چه خواهند گفت، سرمایه انسانی من چگونه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و … وجود دارد ولی پاسخ این است که هیچ وقت یک شرایط ایده آل وجود ندارد و باید تصمیم سخت گرفت. این تصمیم سخت هم قرار است زندگی تعداد بیشتری آدم را حداقل نجات دهد و اجازه دهد که معیشت خود را دنبال نمایند. در چنین شرایطی خیلی مهم است که سریع تصمیم بگیرید. چرا که تصمیم سریع به شما، جریان نقدینگی و منابع مالیتان اجاز می دهد بیشتر و موثرتر دوام بیاورد تا بعد از یک بازه زمانی کوتاهی با یک تصمیم صد برابر سخت تر روبرو نشوید. چنین تصمیمی را هم معمولا کسب وکارها دیر می گیرند.

چون به نظر میرسد به لحاظ انسانی هم تصمیم سختی باشد.

سعید محمدی: هم به لحاظ انسانی تصمیم سختی است و هم به لحاظ احساسی چنین تصمیم برای یک بنیان گذار یا مدیر کسب وکار بسیار سخت است. چرا که یک مدیر به بیزنس خود یک درگیری احساسی دارد و اعلام چنین تصمیمی را برای خود به عنوان اعلام شکست یا پذیرش شکست تلقی می نماید. تصمیم به تعدیل نیرو سخت است اما ندریافت این تصمیم یا دیر تصمیم دریافت در این مورد شما را صدبرابر با یک تصمیم سخت تر روبرو می نماید.

دوسال پیش یعنی شهریور سال 1397 که تصمیم به تعدیل نیرو گرفتید دلیل اصلی این تصمیم را بحران مالی کشور و نابسامانی در تصمیمگیریها در این زمینه اعلام کردید. تا چه حد تعدیل نیرو 175 نفری دیجیکالا به شما یاری کرد که از پس مدیریت هزینهها و پشت سر گذاشتن آن بحران با موفقیت بیرون بیایید؟

حمید محمدی: در خصوص ما و در آن تاریخ شرایط دچار یک بحران جدی مالی شده بود و ثبت سفارش برای کسب وکارهای فعال در حوزه تجارت الکترونیکی که شاهرگ حیاتی چنین بیزنس هایی است کاملا فروپاشیده بود. همزمانی این اتفاق روبه رو شده بود با اتفاقات دیگری در بازار موبایل مانند رجیستری یا توقف این کالا در انبارها و این درحالی بود که موبایل سهم نسبتا جدی در گروه محصولی خبرنگاران داشت. از سوی دیگر ارزش ریال به شدت افت نموده بود و هیچ چشم اندازی برای بهبود سریع شرایط ظرف چند ماه آینده دیده نمی شد.

سعید محمدی: یک نکته مهم تر این است که الان به پشت سر نگاه می کنیم تعیین است که در جریان بحران کرونا چه سناریویی رخ داده و ما کجا ایستاده ایم؛ ولی سال 97 در فضای مه آلودی قرار داشتم که یک متر جلوتر از خودتان را هم نمی توانستید ببینید. برای نمونه آن موقع صحبت این بود که تا 6 ماه دیگر بانک های کشور دچار ورشکستگی خواهند شد یا دولت احتمالا اعلام ورشکستگی خواهد نمود. بحران از خرداد 97 آغاز شده بود و در 3 یا 4 ماهی که ما این بحران را تحمل کردیم گزارشها نشان می داد که در ثبت رکوردهای خود اعداد در حال کاهش هستند. با توجه به آن شرایط موجود و تحلیل بعضی اقتصا دان ها می دیدیم که اگر امروز نتوانیم هزینه های خود را کنترل کنیم با بحران جدی تری روبه رو خواهیم شد.

چقدر تعدیل نیرو در مدیریت آن بحران به شما یاری کرد؟

سعید محمدی: در آن سال تعداد نیروهای کاری ما نزدیک به 2هزار نفر بود. تمام هزینه ها با تعدیل نیروی انسانی کنترل نمی گردد. آن تعدیل نیروی 7 درصدی، تقریبا در کل کاهش هزینه های ما سهم 20 تا 30 درصدی داشت، 70 تا 80 درصد هزینه ها از محل توقف مخارج بازاریابی و توقف مخارجی که مربوط به پروژه های توسعه ای بود کاهش پیدا کرد. در نهایت آن تعدیل نیرو نقش پررنگی داشت برای اینکه گارنتی کند که اگر شرکت وارد فضای خیلی تاریک شد مجبور به تعدیل مجدد تعداد بیشتر بین 500 تا هزار نفر نگردد. آن تعدیل در واقع یک اقدام پیش گیرانه برای کم هزینه تر کردن بحران های بعدی بود که پیش بینی می شد در کشور رخ دهد.

حمید محمدی: این نکته را هم باید بگویم که قبل تعدیل ما تمام اقدام های موثرتر یا کم دردتر را انجام داده بودیم که خیلی جنس رسانه ای هم نداشتند. از سمت دیگر در شرایط این تصمیم را گرفتیم که چشم انداز تعیینی از ادامه فعالیت خود در بازار نداشتیم. اگر بخواهم ساده تر بگویم الان که برمی گردم و مسیری که مه آن کنار زده شده را نگاه می کنم شاید می توانستیم این تصمیم تعدیل را هم نگیریم.

سعید محمدی: شاید هم نه قطعا می توانستیم این تصمیم را نگیریم ولی هیچ تضمینی هم نبود که شرایط بحرانی تر نگردد. به نظر من هم این یک نکته مهم مدیریتی در شرایط بحران است که بیزنس ها علاوه بر اینکه در شرایط بحران باید سریع عمل می نمایند اما در نهایت نباید واکنش خیلی هیجانی و شدیدی داشته باشند تا بتوانند Big Picture را ببینند.

دوسال بعد از آن تعدیل، در بحران امروز کشور، شما در اطلاعیهای اعلام میکنید که احتیاجمند دو هزار نیروی جدید هستید و همانطور که گفتید تا به امروز هم 700 نیرو را استخدام نمودهاید. اما در این زمینه دغدغهای هم وجود دارد. از جمله اینکه شرایط فعالیت دیجیکالا کاملا وابسته به شرایط مالی کشور است و اگر فضای فراوری و واردات بیشتر از گذشته به دلیل این بحران دچار مشکل گردد طبیعتا میزان دسترسی به کالا به وسیله شما هم کاهش پیدا میکند و مجددا این اتفاق دیجیکالا را به مرز تصمیمات سخت میکشاند. چقدر این سناریو احتمال دارد که در صورت این اتفاق مجدا این نیروهای استخدامی جدید در خطر تعدیل قرار بگیرند؟

سعید محمدی: مسائل در بخش تامین کالا یک مشکل زنده ای است که هر روز هم بیشتر می گردد. این مشکل از دوسال پیش با شدیدتر شدن تحریم ها و خروج برند های خارجی از ایران شدت بیشتری هم به خود گرفت. اما عکس العمل ما به این شرایط این بوده که قبل از این اتفاق با پیش بینی هایی که انجام دادیم دست به ایجاد مارکت پلیس و باز کردن درهای خبرنگاران به روی فروشندگان دیگر زدیم. این کار از 3 سال پیش آغاز شد و طی 2سال گذشته این پروژه سرعت گرفته و حالا با 40هزار کسب وکار که روی پلتفرم خبرنگاران کار می نمایند همکار هستیم. راستش را بخواهید دیگر ما با آن خبرنگارانی سابقی که واحد بازرگانی داشته باشد تا کالا معامله کند، در انبار قرار دهد، قیمت گذاری کند و در نهایت هم به فروش برساند روبرو نیستیم. در واقع این 40هزار کسب وکار هستند که چرخه پلتفرم مارکت پلیس را می چرخانند. در شرایط که مسائل مالی یا بحرانی به وجود می آید بازار مصرف صفر نمی گردد. 80 میلیون جمعیت در این کشور زندگی می نماید و به هر حال باید کالاهای مورد احتیاج آنها تامین گردد. اگر این تامین به یاری کالای خارجی نشد می تواند به یاری کالای داخلی تامین گردد. کالای ارزان جایگزین کالای گران گردد و … . بنابراین زنجیره تامین کالا و به عبارتی خرده فروشی نمی تواند قطع گردد؛ اما بازیگران آن عوض می شوند. برای ما حالا بازیگران همان 40هزار کسب وکار هستند که اتفاقا خیلی بهتر از ما می توانند کار تامین کالا را انجام دهند و حتی قسمت عظیمی از این 40هزارتا فراورینمایند کالایی هستند که به وسیله خبرنگاران به فروش می رسانند.

در این فضایی که به واسطه شیوع یک ویروس پدید آمده چقدر حاکمیت میتواند موثر باشد؟ فکر میکنید در اوضاع کنونی تعریف بستههای حمایتی از سمت دولت ایده درستی است و اگر درست است، این بستههای حمایتی باید چه ویژگیهایی داشته باشند؟

سعید محمدی: قبل از پاسخ به این سوال که بهترین کاری که دولت می تواند در این شرایط بحرانی انجام دهد چیست، دوست دارم به این نکته اشاره کنم که کارکرد دولت قبل از روبرو و عکس العمل نشان دان به این نوع بحران ها این است که برنامه ریزی داشته باشد و آمادگی کسب کند، از سوی دیگر توانایی پیش بینی بحران ها را داشته باشد و زیرساخت های لازم ر ایجاد کند و از سوی سرمایه گذاری لازم را انجام دهد تا حداقل در بحران ها ابزاری برای نشان دادن عکس العمل داشته باشد. برای نمونه وقتی ما در خصوص کسب وکارهای آنلاین صحبت می کنیم در سال های گذشته بارها و بارها گفته شده که ایران با این جمعیت احتیاجمند سرمایه گذاری های خیلی بیشتر از این میزان فعلی در حوزه تجارت الکترونیکی است. به همین خاطر بهتر است دولت به صورت فعال قبل از ورود به بحران زیرساخت های لازم فعالیت کسب وکارها را فراهم کند و با حمایت های قانونی لازم فضا برای ورود سرمایه گذار را ایجاد کند تا اگر بحرانی هم رخ داد شرایطی برای استفاده داشته باشد. اما در شرایط بحران به نظرم اولین قدم این است که دولت و در کل حاکمیت برنامه ریزی متمرکز و منسجم داشته باشد. در حال حاضر به نظر می رسد انسجامی در تحلیل ها و تصمیمات وجود ندارد که این برخورد بدترین اتفاق در زمان بحران است.

حمید محمدی: از سویی باید این نکته را در نظر گرفت که دولت با توجه به تحریم ها و مسائل دیگر به نظر نمی آید در شرایطی باشد که مانند کشورهای دیگر بسته های حمایتی میلیارد دلاری تهیه و در اختیار کسب وکارها بگذارد. بیشترین انتظار ما از دولت این است که کاری نکند تا به فعالیتی که بخش خصوصی می تواند انجام دهد لطمه وارد گردد. برای نمونه ما در اواخر بهمن ماه و اسفند به صورت داوطلبانه و در راستای مسئولیت اجتماعی و البته با حاشیه سود صفر نامه ای به وزارت بهداشت، صمت، ارتباطات و اتحادیه کسب وکارهای مجازی زدیم که می توانیم کالاها را در امن ترین شرایط بهداشتی به دست دورافتاده ترین نقاط کشور برسانیم. این کار ما هم باتوجه به بحران های قدیمی بود. برای نمونه در یک دوره زمانی ما با بحران کمبود پوشاک روبه رو بودیم یا در یک زمان دیگر با کمبود بحران موبایل، ماکرونی و … . اما بدون حاشیه سودی توانستیم به دولت در رفع کردن این بحران ها یاری کنیم. این کار ما هم یک لطف نبوده و وظیفه بوده است. در نتیجه در بحران اخیر هم با تعامل و اطلاع به نهادهای مربوطه کوشش به رساندن کالاهای ضروری به نقاط مختلف کشور کردیم اما در نهایت متهم به احتکار و اینجور مسائل شدیم. در این اتفاق نه تنها داستان تامین ماسک و ملزومات کرونا منتفی شد بلکه نزدیک به یک هفته در روزهای اوج ترافیک سفارش ها مجبور شدیم تقریبا کسب وکارمان را تعطیل کنیم. بنابراین یکی دیگر از کارهایی که دولت می تواند انجام دهد این است که با کسب وکارهای مختلف از فراوری گرفته تا کسب وکارهای اینترنتی صحبت کند تا شرایط شان را درک کند و در نهایت بدون تحلیل و شناخت درست برای آنها تصمیم نگیرد.

مجله کامپیوتر: از کامپیوتر و IT کلی مقاله و ترفند جالب اینجا داریم

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری

پریها: مجله خبری، موفقیت، تفریحی، فناوری و گردشگری