دلیل حضور آتش و آجیل در یلدای باستانی

به گزارش مهسان بلاگ، جشن شب یلدا یا چله جزء آیین های باستانی ایرانیان است؛ جشنی که امروزه با انار و هندوانه، حافظ و شاهنامه خوانی گره خورده است. ایرانیان کهن یلدا را با خوردن آجیل و برپا داشتن آتش های بزرگ جشن می گرفتند.

دلیل حضور آتش و آجیل در یلدای باستانی

ایسنا: برپایی آتش جزء جدایی ناپذیر مراسم های ایرانی به ویژه مراسم شب یلدا بوده که در زمستان برگزار می شد. گفته می شود در شب یلدا ایرانیان آتش های بزرگ برپا می داشتند. بنا به گفته پیغام سلطانی - پژوهشگر حوزه فرهنگ و زبان های باستانی -، در اساطیر ایرانی، آتش از اهمیت بسزایی برخوردار است. آتش مقدس است و بی احترامی بدان مستوجب عقوبتی سهمگین است. اهمیت آتش تا بدان جاست که یک اَمشاسْپَنْد و یک ایزد متولی پاسداشت آن در دنیا شده اند.

همچنین ایرانیان قدیم در شب یلدا آجیلی با نام لورک می خوردند. لورک شامل هفت نوع خوراکی مثل هفت نوع خشکبار یا هفت نوع سبزی است که در بیشتر آیین های ایرانی مورد استفاده قرار می گرفت.

سلطانی به اشاره به این که ریشه خوردن آجیل در شب یلدا به دین زرتشتی، سلسله مراتب خدایان و انجمن هفت گانه اَمشاسْپَنْدان برمی شود، این طور شرح می دهد که هریک از خدایان در دنیا های مادی و معنوی نماینده عنصر و پدیده خاصی هستند. اولین و بالاترین خدا و امشاسپند در دین زرتشتی، اهورامزدا آفریننده همه دنیا است که در عالم مادی، نماد انسان و در عالم مینوی به عنوان نماد خرد شناخته می شود.

بعد از اهورامزدا، شش امشاسپند دیگر داریم. دومین اَمشاسْپَنْد دین زرتشت، بهمن نام دارد که در دنیا مادی، نماد حیوانات سودمند و در دنیا معنوی، نماد اندیشه نیک است. همچنین سومین امشاسپند، اردیبهشت، در عالم مادی نماد آتش و در دنیا انتزاعی نماد راستی است. شهریور چهارمین امشاسپند دین زرتشتی، در دنیا مادی نماد فلز و در عالم مینوی نماد تحقق شهریاری اهورایی یا آرمان شهری است.

سپندارمذ یا اسفند که خدای زن است به عنوان پنجمین امشاسپند، در دنیای خاکی نماد زمین و در عالم معنوی نماد خوبی و بخشندگی است. امرداد دیگر امشاسپند زرتشتیان، در دنیا مادی نماد گیاهان و در عالم مینوی نماد بی مرگی است. آخرین امشاسپند خرداد است که در دنیا مادی نماد عنصر آب و در عالم معنوی نماد کمال شناخته می شود.

تقدس عدد 7 در فرهنگ ایران باستان

این کارشناس حوزه فرهنگ و زبان های باستانی با اشاره به این نکته که عدد هفت تقدسش را از انجمن هفت گانه امشاسپندان یا خدایان ایران باستان گرفته است، می گوید: عدد هفت وارد خوراکی های آیینی ایرانیان شده و آجیل لورک از همین خدایان هفت گانه ایرانیان باستان ریشه می گیرد. در حال حاضر هم زرتشتی ها آجیلی دارند که از مغز هفت خشکبار تشکیل شده که در جشن ها از آن استفاده می نمایند.

به گفته سلطانی، از آن جا که آیین ها در طول زمان تغییر می نمایند، امروزه در جشن شب یلدا، سنت هفت تایی بودن آجیل ها یا خوردنی ها وجود ندارد، اما به طور کلی بر اساس همین سنت قدیمی ایرانی، خوردن آجیل در شب یلدا هنوز هم رایج است.

او در بخش پایانی گفت وگو با اشاره به این که درباره نحوه برگزاری شب یلدا در ایران کهن هیچ اثری در متون کهن قبل اسلام وجود ندارد، تصریح می نماید که پژوهندگان و اسطوره شناس ها برای شناسایی مراسم هایی چون شب یلدا از روش مهندسی معکوس استفاده می نمایند؛ بدین ترتیب که بر اساس تئوری های اسطوره شناسی و رابطه بین اسطوره و آیین، ریشه و سرمنشأ آیین ها بازسازی می شود.

سلطانی می افزاید: از آن جایی که در خصوص جشن شب چله یا یلدا اطلاعاتی در متون کلاسیک زرتشتی یعنی اَوِستا و متون پهلوی وجود ندارد، بایستی بر اساس روح حاکم بر فرهنگ ایرانی و کلیات دنیا اساطیری زرتشتی، به علل برگزاری این جشن برسیم. تئوری های اسطوره شناسی اساطیر، نقش الگوسازی را برای رفتار مردمان دارند، به این معنا که هر عمل در دوران باستان، چه اعمال معمولی، چه نحوه مواجهه با خطرات، بایستی منطبق بر یک الگو و تکرار عمل یک موجود ماورایی یعنی خدایان یا نیمه خدایان باشد، بنابراین توسل به ایزد خورشید برای مقابله با دیو سرما، به عنوان الگوی ایرانیان باستان در دنیای اساطیری شان شناخته می شود.

یلدا؛ نبرد ایزد خورشید با دیو سرما

به گفته او، با این تفاسیر، جشن یلدا قطعا آیینی متناظر با ایزد خورشید و نبردش با سرما بوده است. به عبارت دیگر بر اساس همین تئوری الگو در اساطیر و شناخت ایزد خورشید و دیو سرما، نتیجه می گیریم که آیین شب یلدا پیروی از الگوی اسطوره ای نبرد ایزد خورشید با سیاهی شب و سرمای زمستان برای باورمندان اسطوره های ایرانی بوده است. بدین ترتیب روشن کردن آتش در شب یلدا قابل تفسیر می شود.

تورهای دور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور لحظه آخری، تور ارزان، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه

منبع: توریسم آنلاین
انتشار: 28 اردیبهشت 1401 بروزرسانی: 28 اردیبهشت 1401 گردآورنده: mahsanblog.ir شناسه مطلب: 30118

به "دلیل حضور آتش و آجیل در یلدای باستانی" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "دلیل حضور آتش و آجیل در یلدای باستانی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید