ناصرالدین شاه در برابر انگلستان ایستاد؟ - مهسان بلاگ

محمد دروگر، پژوهشگر مسائل تاریخی با اشاره به سابقه ادعای مالکیت انگلیسی ها نسبت به جزایر خلیج فارس گفت: انگلیسی ها بر این پایه از اواسط حکومت ناصرالدین شاه آغاز به مطرح کردن ادعا هایی کردند.

این ادعا ها بر سه محور بود: آن ها می خواستند ثابت نمایند این جزایر دیگر متعلق به ایران نیست و بر سه محور اظهارنظر های عجیبی داشتند. اول اینکه گفته شد ایران از حاکمیت خود بر جزایر اعراض نموده است و برای جزایر حاکم تعیین ننموده و بر این جزایر حاکمیتی ندارد. البته که این ادعا دروغ بود و بحثی مفصل دارد.

وی گفت: دوم اینکه گفته شد بر پایه نامه های رد و بدل شده بین حکام ایران و شیخ نشین های شارجه، این جزایر دیگر متعلق به ایران نیستند و خلیج فارس از نظر حاکمیتی به ایران تعلق ندارد و ما می توانیم آنجا را تصرف کنیم.

وی اضافه نمود: نکته سوم این بود که حاکمیت ایران بر جزایر خلیج فارس مشمول مرور زمان شده است و ایران دیگر حاکمیتی بر این منطقه ندارد. مرور زمان باعث می شود این حاکمیت از دست رفته تلقی شود. در این بین بحث حاکمیت خاندان قاسمی به میان می آید و این گفته ای جداگانه است که بحث دیگری دارد.

این نویسنده و پژوهشگر تاریخی در مورد پیشنهاد انگلستان به شخص شاه به منظور تملک جزایر خلیج فارس گفت:، اما قبل از این ادعا ها دو پیشنهاد برای شخص ناصرالدین شاه قاجار مطرح شد که پیشنهاداتی بسیار مهم است.

ابتدا به شاه پیشنهاد شد که در قبال مبلغ بسیار بالایی جزایر ایرانی خلیج فارس را به انگلستان بفروشد. ولی شاه به هیچ وجه زیر بار نمی رود و می گوید ما خاک خود را به اجنبی نمی فروشیم. خصوصا که انگلستان باشد.

وی در ادامه گفت: در اتفاق بعدی به شاه پیشنهاد می دهند که جزایر ایرانی خلیج فارس را به صورت صد ساله اجاره نمایند. همان کاری که با هنگ کنگ کردند و دولت چین پذیرفت. ولی ناصرالدین شاه قاجار قبول نکرد و لذا ادعا کردند این جزایر به ایران تعلق ندارد و جزایری کاملا بین المللی است و می توانند آنجا را به تصرف خود در بیاورند.

ولی شاه تا جایی که می تواند مقاومت می نماید و انگلیسی ها با قوای دریایی خود می آیند و جزایر را اشغال می نمایند و از اینجا به بعد جز اعتراض کار دیگری از دست ایران بر نمی آید. ولی شاه قاجار تا جایی که زور او می رسید مقاومت می نماید. ولی از جایی به بعد دیگر زور شاه ایران به قوای انگلیسی نمی رسد.

محمد دروگر در مورد نقش ناصرالدین شاه و توطئه انگلیسی ها در مورد مالکیت جزایر خلیج فارس گفت: در این بین اتفاق جالبی رخ می دهد؛ و آن ماجرای یک نقشه بسیار معروف است که در تاریخ دیپلماسی بین المللی ماجرایی بدیع دارد و تقریبا می توان گفت: نمونه ای از آن رخ نداده است.

وی گفت: ماجرا به سال 1888 میلادی برمی شود. زمانی که حدودا ده سال از دعوای سیاسی بر سر مالکیت جزایر ایرانی خلیج فارس می گذشت و برای جلب رضایت ناصرالدین شاه قاجار سر ادموند ولف وزیر مختار وقت انگلیس در تهران، به لرد سالیسبری وزیر امور خارجه وقت انگلستان پیشنهاد می دهد برای جلب رضایت شاه هدیه ای گران بها به ایران اهدا شود.

وی اضافه نمود: طبق مکاتباتی که اجرا شده تعیین می شود که اهدای این هدیه همچون رسمی رایج بوده است. یک نقشه عظیم که در شش قطعه مجزا است تهیه می شود. این نقشه ایران توسط طراحان انگلیسی کشیده شده است.

این کار در آن دوره کاری هنری و بسیار هزینه بر بوده است. بر اساس منابع تاریخی این نقشه شش قطعه با ارزش که توسط دولت انگلستان ترسیم شده بود، به شاه ایران هدیه داده می شود. ظاهرا یک کپی از این کار برای وزیر مختار آمریکا نیز فرستاده می شود.

وی در مورد واکنش شاه قاجار ادامه داد: شاه وقتی نقشه را می بیند متوجه نکته ای می شود که جزایر خلیج فارس را با رنگ خاک ایران رنگ نموده بودند. در اصول نقشه نگاری مناطق متعلق به یک کشور به رنگ خاک همان کشور رنگ آمیزی می شود. شاه با دیدن این تصویر نقشه را بر سر لرد سالیسبری و انگلیسی ها پتک می نماید و می گوید خود شما با این نقشه اعتراف نموده اید که تمام این جزایر متعلق به ایران است.

دروگر گفت: با اهدای این نقشه تمامی آنچه که انگلیسی ها طی ده سال برای اثبات عدم مالکیت این جزایر توسط ایران رشته بودند، پنبه می شود و در نهایت مجبور به اشغال جزایر با نیروی نظامی می شوند. نکته جالب این است که این ناکامی و شکست کار را تا به جایی بالا می برد که لرد سالیسبری در مقام وزارت خارجه وقت دستور می دهد از این به بعد اهدای نقشه از سوی مقام های انگلیسی به دولت های خارجی متوقف شود؛ بنابراین دیگر چنین کاری نمی نمایند و به هیچ حاکمی نقشه هدیه نمی شود.

این پژوهشگر تاریخی ادامه داد: این نقشه در سال های 1891 و شاید سال 1898 تجدید چاپ شده است. اهمیت این نقشه این است که توسط دولت انگلستان ترسیم شده و با یادداشت رسمی به دولت وقت ایران تحویل داده شده است و نام خلیج فارس با واژه Persian Gulf نوشته شده و به نام خلیج فارس توجه نموده اند.

وی اضافه نمود: نکته تاسف بر انگیز این است که این نقشه شش قطعه بود و متاسفانه این شش قطعه از هم جدا شده بود و در آرشیو وزارت امور خارجه ایران گم شده بود و تا مدت ها فکر می شد این نقشه هم مثل بسیاری از اسناد تاریخی مهم ما گم شده و دیگر در دسترس نیست.

مثل سند فرمان مشروطه که هیچ کس امروز نمی داند اصل این سند کجاست. بنا بر اتفاقی یک پژوهشگر یکی از قطعات این نقشه را پیدا می نماید و به طور اتفاقی این شش قطعه را از جا های مختلفی پیدا می نماید و در کنار هم قرار می دهد و متوجه می شوند که این همان نقشه اهدایی معروف لرد سالیسبری به شاه قاجار است. خوشبختانه امروز نقشه ترمیم شده و در مرکز اسناد وزارت امور خارجه نگاه داری می شود.

karnikan.ir: مجله کارنیکان: وبلاگ خبری و تحلیلی

kashia.ir: کاشیا | مجله گردشگری و مسافرتی