هنرمندانی که فرش قزوین را زنده می نمایند
به گزارش مهسان بلاگ، خبرنگاران- گروه استان ها: در زمان صفویه و در مقطعی که قزوین به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد فرش بافی در این شهر رواج پیدا کرد تا اینکه در سال 1309 هجری شمسی مرحوم سید مجتبی نبوی قزوینی و حاج مهدی معتمد با همکاری چند تن از سرمایه داران این شهر، کارخانه فرش بافی بزرگی به نام شرکت اعتماد تأسیس کردند.
این کارخانه در کاروانسرای آقا معصوم برپا شد و گروه بسیاری از هنروران و صنعتگران فرش باف قزوینی، آذربایجانی و کاشانی در آن مشغول کار شدند.
ازآنجاکه محصول کارگاه های شرکت اعتماد ازنظر نوع خامه، نقشه و بافت و رنگ، بسیار زیبا و مرغوب بود، به زودی شهرت دنیای پیدا کرد و خریداران آن در داخل و خارج کشور روز به روز بیشتر شد و تعداد کارگران این کارگاه ها به دو هزار نفر رسید و تعداد دستگاه های فرش بافی نیز از 450 دستگاه تجاوز کرد.
گفته می گردد کارشناسان بزرگ خارجی هنگام بازدید فرش های این کارخانه به صاحبان آن گفتند از انگشتان این صنعتگران گوهر می بارد، قدرشان را بدانی، به هرحال این کارخانه نزدیک به یازده سال همچنان به کار خود ادامه داد ولی متأسفانه با بروز جنگ دنیای دوم و رویدادهای ناگوار شهریور شوم سال 1320 به بعد به علت درهم ریختگی اوضاع و نا مناسب بودن شرایط اقتصادی و متوقف شدن صدور فرش به آلمان و دیگر کشورهای دنیا کارگاه ها یکی پس از دیگری تعطیل شدند و چنین کارخانه ای که محصولش با بزرگ ترین کارخانه های فرش بافی دنیا رقابت می کردازمیان رفت. گرچه دیری نپایید که به همت شادروان سید مجتبی نبوی شرکت دیگری بنام سلامت تأسیس شد ولی آن هم در اثر هرج و مرج و نابسامانی کشور بساطش برچیده شد و از بین رفت.
گذشته از این دو کارخانه بزرگ، کارخانه ها، کارگاه ها و واحدهای فرش بافی دیگری نیز از سالهای 1309 به بعد در قزوین دایر شده بود.
برخی از پژوهشگران ازجمله آقای تورج ژولِ سابقه فرش بافی در قزوین را بیش از 400 سال دانسته و حتی نمونه دارهایی به نام دارکوب که مربوط به شروع دوره نوسنگی و یکجا نشینی است در برخی از روستاهای استان مانند روستای اورنه (شهرستان تاکستان، ضیاءآباد) مشاهده شده است.
سید محمد فارسی باف، استاد خلیل رفوگر، مشهدی ابراهیم ببینات فروش، محمد پلیور، استاد محمد کاشی، آقا رضا قزوینی، استادان اصغر ساری، شهباز، صادق کرمانی، محمد یزدانی ازجمله کسانی هستند که از دنیا هستی رخت بربسته اند.
یکی از آثار دیزانی، زیارت نامه ایی است که به خط سید محمد مصلایی از قالی بافته شده که اکنون در مخزن شاهزاده حسین (ع) نگهداری می گردد از باقی ماندگان این استادان که گذشت روزگار چهره برخی از آن ها را شکسته و توان جوانی را از آن ها گرفته است معدودی بیش نیستند که ازجمله حاج سید هادی حسینی معروف به همدانی که در سال های 1320 الی 1322 مشغول بکاربرده و خود ایشان هم زمانی سرکارگر کارخانه اعتماد قزوین بوده که در سال 1364 دارفانی را وداع گفته و هم اکنون اسماعیل خندان که به علت کهولت سن نیروی کار کردن ندارد باقی مانده و هم این طور سید علی رفیعی دبیر خط مدارس قزوین ازجمله استادان بنام قالیباف این شهر است که درزمینهٔ فرش فعالی داشته اند.
غلامرضا اسکندرخانی و سه برادر دیگرش، در حال حاضر در قیصریه به فرش فروشی مشغولند که این چهار برادر ازجمله رفوگران کارخانه اعتماد و سلامت به شمارمیرفتند که در حال حاضر در قید حیات هستند و عباسقلی نبوی کارمند فعلی سازمان برق قزوین، از دیگر فرش بافانی است که سالها در کارخانه اعتماد کارنموده است.
از بین زنان فرش باف این شهر نامهای محبوبه بیگم ـ مرضیه بیگم رضوی نبوی دختران سید مجتبی نبوی زبانزد عام و خاص است و بدین ترتیب فرش بافی استان قزوین به طور پراکنده تا سال های 57 و 58 برپا بود که برخی از این واحدها به یاری بانک کشاورزی تشکیل شده بود ولی بافتن جاجیم و گلیم در بیشتر روستاها رواج داشت و تعداد هفت واحد شعربافی در گوشه و کنار این شهر دایر بود.
در سال های اخیر شنیده شد که قالی های شرکت اعتماد قزوین را برخی از کارشناسان اروپایی شاهکار صنعت بر شمرده اند.
فیض اللهی: مرکز ملی فرش ایران از احیاء فرش قزوین حمایت می نماید
مجتبی فیض اللهی معاون امور بازاریابی مرکز ملی فرش ایران که برای افتتاح نمایشگاه فرش دستباف به قزوین سفر نموده بودریال درزمینهٔ برنامه های حمایتی از بافندگان فرش به خبرنگاران گفت: برای حمایت از بافندگان موضوع بیمه فعالان این صنعت در دستور کار است که از دو سال قبل این بودجه قطع شده است که برای سال آینده اعتباری معادل یک هزار و 74 میلیارد تومان به مجلس پیشنهاد شده که در صورت تصویب جمع بیشتری از قالیبافان تحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت.
تسهیلات 10 و 20 میلیون تومانی برای رونق خریدوفروش فرش
فیض اللهی توضیح داد: برای ترویج خرید کالای ایرانی و به ویژه فرش، لایحه ای توسط مرکز ملی فرش تقدیم خواهد شد که تا سقف 20 میلیون تومان تسهیلات برای خرید فرش دستباف پرداخت خواهد شد.
وی گفت: در بخش برون مرزی هم برنامه هایی پیش بینی شده که برگزاری نمایشگاه های بین المللی در دستور کار قرار گرفته است تا بتوانیم صندلی خود را در بازارهای دنیای حفظ نموده و تقویت کنیم.
معاون امور بازاریابی مرکز ملی فرش ایران گفت: به دنبال آن هستیم تا در شرایط پساتحریم و بسا برجام در بازار آمریکا حضور یابیم و فرش خود را در این عرصه که مدتی است از دست داده ایم دوباره به دست آوریم لذا احیاء این بازار در اولویت قرار گرفته است.
از برند فرش قزوین حمایت می کنیم
وی افزود: تبلیغات و کمپینگ تبلیغاتی در بازارهای جدید را باید جدی بگیریم و به بازارهای بالقوه دست یابیم و در این راستا در آینده نزدیک برای تعامل بیشتر با تجار آمریکایی و اروپایی در نمایشگاه فرش آلمان شرکت خواهیم کرد.
فیض اللهی گفت: همچنین برگزاری نمایشگاه فرش در کیش، اعزام تجار و فراورینمایندگان به نمایشگاه های خارجی، برگزاری نمایشگاه فرش در داخل، حمایت از برند سازی در استان ها از دیگر برنامه های حمایتی مرکز ملی فرش در امسال است.
وی گفت: حمایت از برندسازی در استان ها را جدی خواهیم گرفت که در این راستا از فرش قزوین که قدمتی کهن دارد حمایت می کنیم تا این برند نیز احیاء گردد.
فرش قزوین احیاء می گردد
در این میان چند سالی است که به همت مسئولان استانی گام های اولیه برای احیاء فرش قزوین برداشته شده و با همکاری سازمان ملی فرش ایران زمینه آموزش علاقه مندان، تأمین مواد اولیه، تهیه نقشه و طرح فرش قزوین فراهم شده تا بتوان این فرش اصیل را احیاء کرد.
علی اکبر کبیری معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت دراین باره به خبرنگاران می گوید: به دلیل نبود اتحادیه فرش دستباف ضمن هماهنگی با انجمن طراحان و بافندگان فعال استان نسبت به شناسایی بافندگان اقدام شد تا بتوان برای احیاء فرش قزوین برنامه ریزی کرد.
کبیری اعلام کرد: در حال حاضر 8200 بافنده فرش در شهرها و روستاهای استان شناسایی شده اند که فعال اند و تعداد 5000 نفر آن ها تحت پوشش بیمه قرار دارند و با راه اندازی اتحادیه استانی در قزوین بستر خوبی برای حمایت از فرش بافان استان فراهم خواهد شد.
وی توضیح داد: در هماهنگی اجرا شده با مرکز ملی فرش ایران در امسال برای برگزاری پنج دوره آموزشی اقدام کردیم که درزمینهٔ های به بافی، نقشه خوانی، طراحی به روز با نقشه قزوین با استفاده از استادان به نام آموزش علاقه مندان اجرا شده است.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت گفت: در هر دوره آموزشی سه ماهه 250 نفر شرکت می نمایند که کلاس ها به طور رایگان است تا همه افراد بتوانند به راحتی بافرش بافی و موضوعات مربوط به آن آشنا شوند.
وی افزود: با امضاء تفاهم نامه با بانک امید ایرانیان (مهر ایران) برای هر کارگاه قالیبافی که حداقل 15 بافنده داشته باشد 50 میلیون تا 100 تومان تسهیلات کم بهره پرداخت می گردد که این کار به توسعه فعالیت ها یاری خواهد نمود.
بگفته کبیری در حال حاضر 32 کارگاه متمرکز و غیرمتمرکز فرش بافی در استان قزوین فعالیت می نماید.
بافنده فرش: قالیبافی بهترین شغل برای بانوان است
مریم نوری ستوده از بافندگان باسابقه شهرستان آبیک با بیش از 35 سال بافندگی امروز از شرایط خود راضی است و فرش بافی را از مشاغل بسیار خوب و اقتصادی می داند و به خبرنگاران می گوید: به نظرم فرش بافی بهترین راه کسب درآمد برای همه مردم به ویژه بانوان است زیرا شما می توانید حتی در خانه خود درآمد کسب کنید.
نوری ستوده اعلام کرد: حمایت های خانه فرش قزوین از بافندگان بسیار خوب و تأثیرگذار بوده به طوری که با تأمین مواد اولیه و دار قالی بستر خوبی فراهم نموده تا هرکسی بتواند با کمترین هزینه در این هنر وارد گردد و استعداد خود را نشان دهد.
این قالیباف باسابقه توضیح داد: روزی 12 ساعت کار می کنم و به طور میانگین ماهانه دو میلیون تومان درآمد دارم و امیدوارم این حمایت ها همچنان ادامه پیدا کند.
وی گفت: فرش قزوین یک برند خوب است که قادریم طرح و نقشه این فرش را احیاء و آن را به ایران و دنیا معرفی کنیم اما این کار نیازمند حمایت است.
نوری ستوده مهم ترین مسائل بافندگان را بیمه می داند و معتقد است: بیمه شدن فرش بافان، تأمین مواد اولیه مرغوب، تهیه تجهیزات دار قالی و فروش و بازاریابی از نیازهای دیگر قالیبافان است که باید مسئولان در این زمینه حمایت لازم را انجام دهند.
قالیباف آبیکی یادآور شد: برپایی نمایشگاه فرصت بسیار خوبی است تا قالیبافان ناشناس و ضعیف هم بتوانند هنر خود را عرضه نمایند و با دیگر کارها هم آشنا شوند و البته بازاریابی خوبی هم برای فرش های بافته شده است.
نوری ستوده پیشنهاد خوبی هم عنوان نمود و گفت: به جای دادن وام به بافندگان که شاید همه آن ها توان اقتصادی زیادی برای بازپرداخت نداشته باشند بهتر است این تسهیلات به فراورینمایندگان و صاحبان کارگاه به صورت کلان داده گردد تا آن ها بتوانند افراد بیشتری را به شغل قالیبافی مشغول نمایند و این راه بهترین نوع حمایت است.
بهزاد چیت ساز از فروشندگان فرش قزوین با 35 سال سابقه در این حرفه به خبرنگاران گفت: درگذشته کمیته امداد و جهاد کشاورزی از بافندگان فرش حمایت می کردند اما این موضوع رها شد و اگر ادامه پیدا می کرد شرایط بهتری داشتیم.
وی افزود: فرش های خوبی توسط بافندگان قزوین بافته می گردد و درمجموع علاقه مندان زیادی داریم و اگر مسئولان به جای شعار در عمل از فعالان فرش دستباف حمایت نمایند می توان شاهد رونق این صنعت بود.
چیت ساز می گوید: اگر بخواهیم فرش رونق بگیرید دولت باید در کنار تأمین مواد اولیه مرغوب، ایجاد دار قالی، تأمین تجهیزات و پرداخت یارانه، تسهیلات ارزان قیمت هم به فعالان بدهد تا شرایط بهتر گردد.
وی اعلام کرد: در صادرات هم فعلاً شرایط خوبی نداریم و در بخش داخلی هم قیمت فرش چون گران تمام می گردد برای خریدار سنگین است که باید شرایط خرید قسطی فراهم گردد.
بافت اولین نمونه فرش اصیل قزوین/ برند فرش قزوین احیا می گردد
در نمایشگاه فرش دستباف قزوین فرصتی پیدا کردیم تا با حسن دباغ ها مدیرعامل خانه فرش قزوین در خصوص احیاء فرش قزوین مصاحبه کنیم.
وی دراین باره گفت: تحقیقات اولیه در خصوص فرش قزوین را با شناسایی یک قالیچه قدیمی شروع کردیم که طرح، نقشه و ابعاد این فرش آنالیز شد.
دباغ ها افزود: پس ازآن مواد اولیه مرغوبی را تهیه کردیم و پشم سنتی، رنگ رزی گیاهی و طبیعی بکار بردیم و طراحی هم توسط یک کارشناس خبره و ارشد فرش انجام و نقشه فرش تهیه شد.
دباغ ها اعلام کرد: پس از تهیه مواد اولیه، این فرش توسط یک بافنده 40 ساله در ابعاد 120 سانتیمتر در دو متر بافته شد که مورد تائید کارشناسان خبره قرارگرفته و کاملاً مطابق و مشابه فرش اصیل قزوین است.
مدیرعامل خانه فرش قزوین یادآور شد: فرش فراوریشده کیفیت بسیار بالایی دارد و محور فراوری فرش های آینده خواهد بود و اگر بازاریابی گردد فروش خوبی خواهد داشت.
وی گفت: یک نقشه جدید هم بانام آتش نشان بر مبنای گبه های مدرن طراحی شده که مخلوط پشم دست ریسی و ابریشم است و در اندازه قالیچه در دست فراوری قرار گرفته است که این کار ارزشمند می تواند برند قزوین را احیاء کند.
آموزش 700 بافنده در خانه فرش قزوین
دباغ ها اعلام کرد: تا به امروز در خانه فرش قزوین بیش از 700 نفر بافنده آموزش دیده اند که زمینه اشتغال به کار آن ها هم فراهم شده است و اگر بازاریابی مناسبی انجام گردد قادریم فراوریات را به قیمت مناسب عرضه کنیم و به فروش برسانیم تا درآمد بافندگان هم بالا برود.
وی گفت: دوره های طراحی هم از سال 92 در خانه فرش شروعشده و آمادگی کامل داریم به کسانی که درزمینهٔ فرش سرمایه گذاری نمایند برای تجهیز کارگاه یاری کنیم.
فرش را جایگزین نفت کنیم
آنالیز مسائل و مسائل مربوط به بیمه تأمین اجتماعی قالیبافان، تسهیلات مشاغل خانگی و سود تسهیلات بانکی، رکود بازار فرش و بحران اقتصادی موجود و آنالیز مسائل گمرکی فرش دستباف و تمدید مجوزهای کسب وکار خانگی درزمینهٔ اقتصادیات، تأمین مواد اولیه توسط خانه فرش و آموزش بافندگان ماهر، راه اندازی نمایشگاه های فرش دستباف در اماکن تاریخی و گردشگری از اموری است که با حل آن ها و ایجاد مدیریت متمرکز می توان به رونق فرش بافی در قزوین امیدوار بود.
فرش دستباف قزوین می تواند با احیاء صندلی خود ضمن ایجاد اشتغال برای دختران و پسران جوان به شکوفایی اقتصاد استان و کشور هم یاری کند و به تدریج در کنار سایر فرش های برندی مانند آذربایجان (تبریز، اردبیل، مراغه)، اصفهان (نائین، جوشقان) خراسان (مشهد، بیرجند، سبزوار، بجنورد، فردوس، تربت، قائنات)، کرمان، همدان، کاشان، کرمانشاه، اراک، ملایر، سیستان و بلوچستان، فارس و ده ها بافت متنوع دیگر جایگزین نفت گردد و ما را از وابستگی رها کند.
حبرنگار: محمدرضا جباری
منبع: خبرگزاری مهرanti6.ir: آخرین خبر | اخبار و مقالات روز دنیا را اینجا بخوانید
aradbld.ir: مجله آراد | مجله تفریحی، سرگرمی و مسافرتی