و خلیج همیشگی فارس... - مهسان بلاگ

روز ملی خلیج فارس در تقویم ما ایرانیان فقط یک نام نیست بلکه هویتی چند هزار ساله است. این نام گذاری نتیجه کوشش های بی وفقه ایران دوستان دلسوز و فرهیخته ای است که در برهه ای از زمان که برخی از کشورهای عربی، مصمم بودند نام خلیج عربی را به جای خلیج فارس به کار گیرند، این افراد در اثبات هویت فارسی این پهنه آبی مهم و استراتژیک، گام های استواری برداشتند که یکی از این دستاوردها نام گذاری روز 10 اردیبهشت به نام روز ملی خلیج فارس است.

اگر جستجویی در رابطه با مقالات و کتاب های مربوط به خلیج فارس و چرایی نام خلیج فارس داشته باشیم، یکی از نام هایی که زیاد با آن روبه رو خواهیم شد، نام دکتر محمد عجم است که بسیاری از مقالات او به زبان های انگلیسی و عربی هم منتشر شده است.

دکتر محمد عجم که زاده زیبد گناباد است، دکترای حقوق بین الملل دارد و در حوزه حقوق بین الملل فعالیت های پژوهشی زیادی انجام داده است. این نویسنده و پژوهشگر گنابادی از پایه گذاران موسسه مطالعات خلیج فارس بوده و علاوه بر انتشار ده ها مقاله، یکی از ماندگارترین و ارزنده ترین اقداماتش جمع آوری اسناد هویت فارسی خلیج فارس است که ماحصل این کوشش ها در کتابی با اسم اسناد نام خلیج فارس میراثی کهن و جاودان گردآوری شده و در حال حاضر این کتاب به یکی از مهمترین منابع اطلاعاتی و پژوهشی برای پژوهشگران تبدیل شده است.

در ادامه گفت وگویی داشتیم با این پژوهشگر و جهت پر فراز و نشیبی که برای تحقیق و پژوهش در جهت اثبات هویت فارسی خلیج فارس پیموده است.

محمد عجم در رابطه با پیشینه نام خلیج فارس در گفت وگو با خبرنگاران اسم کرد: خلیج فارس جزو معدود نام هایی است که از دوره ای که می توان به نقشه ها و سفرنامه ها استناد کرد، به همین نام بوده و از آن دوره تا به امروز به اتفاق، در همه کشورها نام خلیج فارس و یا معادل آن برای این دریا به کار برده شده است.

وی اظهار کرد: از دوره فیثاغورس و بطلمیوس و از سفرنامه پریپلوس اریترا کتاب هایی داریم که می توانیم بگوییم نقاط جغرافیایی را تا حدودی قابل انطباق بیان نموده اند. قبل از آن هم نام هایی برای خلیج فارس هست اما این نام ها بیشتر اسطوره ای و افسانه ای است و نمی توان آن را نام جغرافیایی نامید اما به طور مسلم از دوره داریوش عظیم و دوره ای که علم جغرافیا ظهور کرد، به خصوص از دوره بطلمیوس، نام خلیج فارس در همه نوشته ها با همین نام و یا معادل آن در سایر زبان ها وجود دارد.

وی گفت: این دریا یکی از دریاهای مهم آن دوره و یکی از هفت دریای شناخته شده آن موقع بوده است. بنابراین خلیج فارس یکی از قدیمی ترین نام های جغرافیایی است و هیچ نام جغرافیایی دیگری نداریم که قدیمی تر از این نام باشد به طوری که در قدیمی ترین نوشته ها و قدیمی ترین نقشه ها که از دوران قدیم به جای مانده، این دریا به همین نام بوده است.

کشورهای عربی گمان کردند به خاطر قومیت حق دارند این دریا را خلیج عربی بنامند

این پژوهشگر در پاسخ به این سوال که حساسیت ها نسبت به تغییر نام خلیج فارس از چه زمانی آغاز شد، بیان نمود: تا دوره جمال عبدالناصر(دومین رئیس جمهور مصر) تمام کشورهای عربی و به طور کلی در همه زبان های دنیا، خلیج فارس را با همین نام و یا معادل آن در سایر زبان ها به کار می بردند اما از زمان جمال عبدالناصر و نهضت پان عربیسم، یک تغییر و بدعت هایی در کویت و در مصر آغاز شد که نام خلیج فارس را به خاطر اغراض سیاسی زیر سوال بردند و گمان کردند به خاطر قومیت عربی حق دارند این دریا را خلیج عربی بنامند.

وی ادامه داد: یکی از اقدامات دیگری که باعث نگرانی و واکنش ایران دوستان شد، ذکر نام خلیج عربی در اطلس نشنال جئوگرافیک بود؛ در واقع نشنال جئوگرافیک معتبرترین اطلس جغرافیایی است که از سال 1881 میلادی که منتشر شد، همواره نام خلیج فارس را به کار می برد اما در سال 1383 این اطلس نام نو خلیج عربی را هم در کنار نام خلیج فارس و داخل پرانتز افزود.

عجم شرح داد: در ابتدا در ایران خیلی عکس العملی به این نام نو نشان ندادند تا اینکه این بحث و موضوع این تغییر نام به رسانه ها و نقشه ها هم کشیده شد و در این رسانه ها به کرات از نام جعلی و نو خلیج عربی استفاده می شد که این عمل در آن دوره با واکنش ایران در چند نوبت روبه رو شد اما این موضوع همزمان شد با شکل گیری انقلاب اسلامی و با توجه به اینکه ایران در آن روزها با مسائل زیادی درگیر بود و موضوعات و مسائل زیاد دیگری بودند که در اولویت قرار داشت، اصولا موضوع تغییر نام به فراموشی سپرده شد.

وی توضیح داد: بعد از گذشت مدتی که تلویزیون ها و رادیوها فراگیرتر شدند و تلویزیون های عربی هم به وسیله ماهواره ها وارد خانه های مردم شد، مردم متوجه شدند که به طور گسترده از نام خلیج عربی به جای خلیج فارس استفاده می گردد و حتی در رسانه های انگلیسی زبان کشورهای عربی هم دیگر نام خلیج فارس به کار برده نمی گردد. در نتیجه مقداری حساسیت ایجاد شد.

تا قبل از این تحقیقات، مدرک متقنی برای دفاع در برابر تحریف گران وجود نداشت و تنها به توصیه نامه های سازمان ملل اکتفا می کردند

عجم که خود از موسسان مرکز مطالعات خلیج فارس هم هست، در رابطه با انگیزه اش از آغاز تحقیقات گسترده در زمینه خلیج فارس بیان نمود: به اسم کسی که عضو هیأت علمی و مدرس دانشگاه بودم، از همان ابتدای کار، یعنی در سال 1367 علاوه بر تدریس، به کار روزنامه نگاری هم مشغول بودم و مطالبی را از رسانه های عربی ترجمه می کردم. بنابراین به اسم یک مترجم و مدرس دانشگاه، برایم مهم بود که بدانم خلیج فارس درست است یا خلیج عربی.

وی اظهار داشت: من از قبل هم به این موضوع حساس بودم اما رفته رفته این حساسیت ها زیاد و زیادتر شد. همچین می دیدم که در سیستم اداری ما وقتی می خواستند پاسخی به تحریف گران نام خلیج فارس بدهند، یک دفاعیه محکم، متقن و مستدل ارائه نمی نمایند و برای پاسخ فقط به توصیه نامه های سازمان ملل اشاره می کردند و تصور می شد تنها با ارائه همین مدرک، ادای دین نموده اند اما من به این قانع نبودم و همین باعث شد تحقیقات گسترده ای را در این زمینه آغاز کنم.

این پژوهشگر گنابادی به تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده است اشاره نمود و افزود: نتیجه ماه ها کوششم، نوشتن گزارش ها و مقالات فارسی و انگلیسی متعددی شد که بارها و بارها و در سایت های مختلف منتشر شد، از جمله گزارشی که در رابطه با این بود که رسانه های عربی درباره خلیج فارس چگونه عمل می نمایند که بر اساس تحقیقات، متوجه شدیم که همه رسانه های عربی و حتی روزنامه الاهرام و مجموعه رسانه هایی که زیرمجموعه آن بودند و حتی روزنامه های انگلیسی زبان آن ها اصلا از نام خلیج فارس استفاده نمی نمایند.

وی ادامه داد: در زمینه این تغییر نام، یک مقاله هشدارآمیز نوشتم و برای خیلی از افراد فرستادم و در آن دوره که وبلاگ و وبلاگ نویسی تازه رایج شده بود و وبلاگ نویسی فقط انگلیسی بود، مقاله ای در رابطه با توطئه تغییر نام خلیج فارس به زبان انگلیسی منتشر کردم و بعد از آن هم روزنامه همشهری نسخه فارسی این مقاله را در سال 81 در 16 شماره چاپ کرد.

عجم گفت: این مقاله یک بخش نتیجه گیری مهم هم داشت و این بود که حال که کشورهای عربی مصمم هستند نام خلیج فارس را به کار نبرند، چه باید کرد که در این قسمت پیشنهادات زیادی ارائه کردم و یکی از آن ها پیشنهاد نام گذاری روز ملی خلیج فارس بود.

وی یادآور شد: در آن موقع گروهی از اساتید دانشگاه وبسایتی را راه اندازی نموده بودند با اسم Persian Gulf Online. من مقاله را برای آن ها هم فرستادم که در سال 1381 به انگلیسی هم منتشر شد و انتشار این مقاله بازخوردهای بسیار خوبی داشت.

کتاب اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان حاوی اسنادی است که از جامعه عرب گردآوری شده است

یکی از مهمترین دستاوردهای پژوهشی عجم، انتشار کتاب اسناد نام خلیج فارس میراثی کهن و جاودان است؛ وی در رابطه با این کتاب عنوان نمود: کتاب اسناد نام خلیج فارس که جزو اولین کتاب هایی بود که قبل از چاپ، به صورت آنلاین هم منتشر شد، در سال 1388 در 3000 جلد چاپ شده و به صورت رایگان بین مقامات و مسئولان توزیع شد که با استقبال خوب مسئولان همراه بود.

عجم افزود: این کتاب حاوی اسنادی است که وجه تمایز آن با سایر کتاب های مشابه این است که این اسناد بیشترا از درون دنیا عرب استخراج شده در صورتی که کتاب های مشابه بیشتر بر مبنای اطلس ها و نقشه ها بود.

این نویسنده با تأکید بر اینکه بیشتر اسناد این کتاب مربوط به اسنادی است که از درون خود جامعه عرب گردآوری شده است، گفت: از جمله این اسناد، صحبت های مستند شده 5 نفر از فرهیختگان دنیا عرب بود که اعتراف کردند تا دوره جمال عبدالناصر هیچ سند و مکتوبی وجود ندارد که در زبان عربی به خلیج فارس خلیج عربی گفته می شده که این اعترافات بسیار مهم بود و در کتاب آورده شده است. یا تصویری از یکی از خیابان های قاهره که به نام خلیج فارس نامگذاری شده است، بعلاوه در یکی از احادیث پیامبر اسلام معروف به حدیث جساسه دو بار نام بحر فارسی به کار رفته که تمامی این مطالب را به علاوه کپی قدیمی ترین نسخ خطی تفسیرهای قدیمی و در مجموع 120 نقشه و سند و دست نوشته از درون جامعه عربی ضمیمه این کتاب کردم.

عجم توضیح داد: وقتی که قرار شد کتاب را چاپ کنم، متوجه شدم که اگر قرار باشد این اسناد را در کتاب بیاورم، باید 180 صفحه به کتاب اضافه کنم که در آن موقع هزینه بسیار سرسام آوری داشت و چون از مقدار استقبال مردم از کتاب اطلاعی نداشتم، نتوانستم خطر کنم و به توصیه دوستان، نقشه ها و سندها را حذف کردیم چون در خود متن کتاب به صورت تیتروار به آن اشاره شده بود اما من این سندها و نقشه ها را به صورت CD و DVD ضمیمه کتاب نموده و در اختیار پژوهشگران و علاقه مندان قرار دادم؛ البته همواره افسوس می خورم که کاش امکانش بود که این اسناد هم در خود کتاب چاپ می شد.

وی در رابطه با نحوه گردآوری مطالب هم شرح داد: با توجه به حساسیتی که به موضوع داشتم در مرحله گردآوری مطالب، همه مطالب را خودم فیش برداری کردم و شخصا آن را تایپ کردم و با توجه به اینکه این تحقیق احتیاج به دسترسی به منابع کتابخانه ای در کشورهای مختلف عربی داشت این منابع در اختیارم نهاده شد از جمله 50 کتاب در کتابخانه قاهره و یا قسمتی از بخش نامه های سازمان ملل که دوستان لطف کردند و اسکن آن را برای من فرستادند.

وی اظهار کرد: من تمام نتایج تحقیقاتم را برای دسترسی آسان تر پژوهشگران و بعلاوه دسترسی آسان نسل امروز که حوصله تحقیقات کتابخانه ای را ندارند، به صورت فایل وورد منتشر کردم اما متاسفانه بسیاری از افراد از این فایل ها سوء استفاده نموده و بارها و بارها مطالب را کپی پیس کردند بدون اینکه نام و منبع را ذکر نمایند.

زنده ماندن هویت ایرانی در افکار عمومی هدف این نامگذاری بود

عجم در رابطه با هدف از نام گذاری روز 10 اردیبهشت ماه به نام روز ملی خلیج فارس گفت: روز ملی خلیج فارس عملا در 21 تیرماه سال 1384 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و مهمترین هدف این نام گذاری مطلع کردن مردم ایران بود و اینکه نسبت به پیشینه این نام مطلعی پیدا نمایند.

وی اظهار داشت: نسل ما، فکر می کردیم که هر دو نام یعنی هم خلیج فارس و هم خلیج عربی در طول تاریخ بوده و هر دو درست است و مهم نیست کدام به کار برده گردد در حقیقت هدف این بود که اطلاع رسانی بگردد و در راستای آن تحقیقاتی صورت گرفته و این تحقیقات به گوش مردم و رسانه ها رسید تا بدانند که نام خلیج فارس دارای نام های رقیب نبوده و در دنیا یک نام جغرافیایی کاملا منحصر به فرد است.

وی یادآور شد: بسیاری از پهنه های آبی دیگر که در دنیا وجود دارند دارای نام های متعددی هستند مثلا برای دریای خزر حدود 45 نام در قسمت های مختلف دنیا ذکر شده است اما دریای خلیج فارس از همان ابتدا به واژه ایران و فارس و دریای عجم و دریای ایران منسوب بوده و منظور از فارس یک قوم نیست بلکه منظور سرزمین ایران است بنابراین هدف از این نام گذاری این بود که این نام به اسم یک هویت ایرانی بیشتر در فکر افکار عمومی زنده بماند و حفظ گردد.

10 اردیبهشت روز مهمی در تاریخ منطقه و خلیج فارس است

این پژوهشگر در پاسخ به این سوال که چرا روز 10 اردیبهشت برای این نامگذاری انتخاب شده است، شرح داد: 10 اردیبهشت روز مهمی در تاریخ منطقه و خلیج فارس است. در این تاریخ دست امپراطوری استعمارگر پرتغال از خلیج فارس و تنگه هرمز کوتاه شد.

عجم در شرح این واقعه مهم که در خلیج فارس رخ داد، گفت: پرتغال اولین کشور استعمارگر دنیا بوده که در آن موقع با اسپانیا یکی بود و امپراطوری پرتغال اسپانیا یکی از بدترین نوع استعمار بودند چون این کشورها از 500 سال قبل که آغاز به دریانوردی به اقصی نقاط عالم کردند هدف آن ها بیشتر به تملک درآوردن، برده گرفتن، تغییر مذهب و بهره برداری و بهره کشی بوده و تمام دنیا را دور زده بودند و هیچ امپراطوری عظیم تر از امپراطوری پرتغال اسپانیا نبود.

وی ادامه داد: پرتغالی ها در خلیج فارس زورگویی هایی کردند و دست به حرکاتی زدند که موجب نارضایتی مردم شد. در آن دوره شاه عباس به فرمانده اش دستور داد که پرتغالی ها را مجازات و تنبیه کند. امام قلی خان، این سردار عظیم فارس در سال 1031 قمری و یا 1623 میلادی در ماه آوریل که معادل اردیبهشت است 4 کشتی از انگلیسی ها به خدمت گرفت و به مقر و پادگان انگلیسی ها که در تنگه هرمز بود حمله کرد و این منطقه بسیار استراتژیک را تصرف کرد و پرتغالی ها به طور کامل از خلیج فارس و تنگه هرمز اخراج شدند.

وی اسم کرد: برای نام گذاری روز ملی خلیج فارس علاوه بر 10 اردیبهشت، دو تاریخ دیگر از جمله 29 اسفند روز ملی شدن صنعت نفت و 9 آذر مصادف با برگشت جزایر سه گانه، از جمله تاریخ های پیشنهادی بودند اما در نهایت روز 10 اردیبهشت به تصویب رسید و در مجموع از این تاریخ استقبال شد.

این فعال حوزه حقوق بین الملل یکی از مهمترین تاثیرات این نام گذاری را علاوه بر مطلعی بخشی، ایجاد یک همبستگی و اتحاد در بین مردم دانست و گفت: این نام گذاری موجب انسجام ملی شد و اگر چه برخی افراد تاریخ های دیگری را پیشنهاد داده بودند اما در نهایت با این مصوبه موافقت کردند.

دکتر عجم علاوه بر فعالیت و پژوهش در حوزه مسائل بین المللی، در حوزه میراث فرهنگی و احیای هویت تاریخی شهرستان گناباد و روستای زیبد هم پژوهش ها و مقالات زیادی منتشر نموده است که مهمترین آن ها انتشار مقالاتی در رابطه با جنگ 12 رخ است که با استناد به شاهنامه فردوسی محل وقوع این جنگ تاریخی دشت گناباد و روستای زیبد بوده است بعلاوه بنا بر تحقیقات صورت گرفته محل کشته شدن یزدگرد ساسانی هم در این منطقه تاریخی اتفاق افتاده است.

canadaro.ir: تور کانادا | مجله گردشگری و مسافرتی تور کانادا

chinaro.ir: تور چین ارزان قیمت، تور پکن، هانگزو، شانگهای، تور نوروز چین همگی را در این وبسایت بیابید.