تجربه ناموفق خصوصی سازی کشور را با چالش اجتماعی روبرو نموده است
به گزارش مهسان بلاگ، بحران کرونا تا به امروز جان هزاران نفر را گرفته، میلیون ها نفر را بیکار نموده و معیشت میلیاردها نفر را تحت تأثیر قرار داده است؛ ترس از احتمال تکرار چرخه سقوط قیمت ها، مانند آنچه در جریان رکود عظیم دهه 1930 رخ داد، بر سیاست گذاران سایه افکنده است و بعضی اقتصاددانان و فعالان اقتصادی این سؤال را مطرح می نمایند که آیا امکان وقوع پدیده ای متفاوت از آنچه سیاست گذاران فکر می نمایند، بر روی ویرانه های اقتصاد دنیای وجود دارد یا خیر؟ آن ها نگران اند که مبادا اتخاذ سیاست های پولی و اقتصادی به شدت انبساطی از سوی بانک های مرکزی و دولت ها در سراسر دنیا و نیز با در نظر دریافت کاهش شدید فراوری کالاهای خام، از بین رفتن انسجام در زنجیره های تأمین دنیای و توقف فرآیند دنیای شدن، راه را برای جهش تورم مصرف نماینده فراهم کند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، آن گاه نهادهای پولی با فشار مضاعفی روبرو خواهند شد زیرا از یک سو باید نرخ بهره را پایین نگاه دارند تا هزینه اقتصادی دولت ها بیش ازحد افزایش نیابد و از سوی دیگر برای مهار تورم دست به کار شوند. این بحران دامن اقتصاد ایران را هم گرفته است؛ تحریم ها و سقوط قیمت نفت و از سوی دیگر شیوع بیماری کرونا سبب شده اقتصاد ایران روزهای سختی را سپری کند؛ طوری که بعضی از کسری شدید بودجه دولت برای سال 1399 می گویند که حتی با حذف عامل کرونا هم دامن گیر اقتصاد کشور می شد.
سعید اسلامی بیدگلی، عضو شورای عالی بورس در گفت وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می گوید: امروز نمی توانیم تنها از بحران ناشی از کرونا حرف بزنیم، به دلیل اینکه بحران در اقتصاد ایران سال هاست که ریشه دوانیده است. از ابتدا سیاست های نادرست مالی سبب شده که اقتصاد ایران با مسائل متعددی روبرو گردد. همچنین اقتصاد ایران به دلیل تحریم ها از بازارهای نفت به نوعی خارج شده و بعد از شیوع کرونا قیمت نفت هم به قدری کاهش یافته که اقتصاد نفتی ایران با مسائل زیادی روبرو شده است.
اسلامی بیدگلی می گوید: دولت با کسری جدی بودجه روبرو است؛ این اتفاق هم پارسال افتاد و هم سال جاری تکرار خواهد شد. از طرفی درآمدهای مالیاتی پیش بینی شده محقق نشده و درآمدهای نفتی دولت به شدت کاهش یافته است. البته خیلی از کسب وکارها هم به حمایت دولت نیازمند شده اند.
او ادامه می دهد: در چنین شرایطی یکی از راه حلهایی که دولت می تواند کسری بودجه خود را جبران کند انتشار اوراق بدهی است؛ این روش در سال های گذشته از سوی خیلی از دولت ها به کار گرفته شده و آن ها به منابع بانک مرکزی دست اندازی نموده اند که تبعات این روش به صورت تورم مزمن در چهار دهه خود را نشان داده است.
عضو شورای عالی بورس تصریح می نماید: انتشار اوراق بدهی مشخصات خاص خود را دارد؛ دولت ها باید به تعهدات خود عمل نمایند. البته رونق بازار سرمایه بر فروش اوراق مشارکت که برای جبران کسری بودجه به آن تأکید می شد، اثر گذاشته است. در این بازار انتظار سرمایه گذاران برآورده نمی گردد و فروش اوراق هم سخت شده است.
او به واگذاری سهام دولتی اشاره می نماید: در این شرایط فروش سهام دولتی در بازار سرمایه راه حلی است که دولت در پیش گرفته است. دولت تصمیم گرفته سهام بعضی از شرکت های دولتی را واگذار کند، بخشی از دلیل اصلی یا محرک اصلی این واگذاری مسئله کسری بودجه و عدم دسترسی به منابع کافی برای هزینه های جاری است.
اسلامی بیدگلی تأکید می نماید: این تصمیم دولت ممکن است زمینه ساز عملیاتی شدن شعار چندین ساله دولت ها مبنی بر کوچک سازی و چابک سازی هم بگردد. از طرفی حجم نقدینگی در کشور با نرخ 25 درصد رشد می کرد و این نرخ در سال گذشته به 30 درصد رسیده بود. ورود این نقدینگی به هر بازاری می توانست تورم بالایی به همراه داشته باشد.
به گفته عضو شورای عالی بورس درنهایت دولت تشخیص داد که بازار سرمایه می تواند ضربه گیر اصلی اقتصاد ایران باشد. البته اگر در بلندمدت فکری به حال نرخ رشد نقدینگی نگردد، این نقدینگی بالاخره گریبان یکی از بازارهای ایران را خواهد گرفت. دولت با واگذاری بخشی از سهام شرکت های خود هم نقدینگی را جذب نموده و هم مشکل کسری بودجه خود را حل نموده است.
آیا همه اقتصاد ایران آماده واگذاری های جدید را دارد؟ اسلامی بیدگلی پاسخ می دهد: اقتصاد ایران در بسیاری از بخش ها، آمادگی واگذاری را ندارد؛ خود دولت هم آمادگی واگذاری بنگاه داری را ندارد. تجربه خصوصی سازی هم در ایران تجربه موفقی نبوده است؛ تجربه ناموفق خصوصی سازی کشور را با چالش اجتماعی روبرو نموده است.
او ادامه می دهد: دولت به دنبال راه حلی است که مدیریت اقتصاد را از دست ندهد؛ اما این در درازمدت به ناچار اتفاق خواهد افتاد؛ واگذاری سهام بدون واگذاری مدیریت منجر به افزایش بهره وری نمی گردد.
او معتقد است: درمان اقتصاد ایران بدون تحمل درد امکان ناپذیر است. ما نباید از درد مالی فرار کنیم؛ دولت ضمن واگذاری مستقیم سهام با راه حلی مثل ETF باید سعی کند خود را برای خروج کامل از بنگاهداری آماده کند.
بعضی از تبعات فروش سهام دولتی می گویند، این تبعات چقدر جدی است؟ اسلامی بیدگلی پاسخ می دهد: ما مسائل را تا زمانی که به بحران تبدیل نگردد، حل نمی کنیم. در زمان بحران ممکن است راه حلهایی در نظر گرفته گردد که به درد زمان آرامش نخورد. دولت نمی تواند صبر کند تا دستورالعمل دقیقی را منتشر کند که مسائل زیرساختی و قانونی اقتصاد را حل نماید؛ نظام تصمیم گیری با چالش جدی روبرو است. تصمیم گیری در شرایط فوریت کیفیت تصمیم گیری در زمان فراغت را ندارد.
به گفته عضو شورای عالی بورس سازوکارهای ما برای اقتصاد ابداعی است و ما فرصت مطالعه کافی روی راه حلها را نداریم و حتی نمی توانیم از تجارب قبلی خود استفاده کنیم. ساختار مالی، سیاست گذاری و تصمیم گیری هم با تغییر ننموده است مثلاً از عدم دخالت در بورس می گوییم ولی از طرفی با دخالت در قیمت گذاری روبرو هستیم. ما همه قطعات پازل را باهم در نظر نمی گیریم، اصلاحات مالی تکه تکه و جدا از هم است.
او تأکید می نماید: مشکل دیگر این است که نهاد دولت و قوه مجریه کوچک می گردد و دولت ابزار تصمیم گیری خود را از دست می دهد ولی نهادهای دیگر دخیل در اقتصاد روزبه روز عظیم تر می شوند؛ این برای دولت های آینده چالش جدی خواهد بود. دولت در مقابل بقیه نهادها کوچک شده، درحالی که باید کوچک سازی برای همه نهادها اتفاق بیفتد؛ راه حل امروز کوچک سازی دولت، چالش جدی آینده دولت هاست.
منبع: اتاق بازرگانی ایران