اجلاس سران شورای همکاری در ریاض؛ خاتمه یا ادامه اختلافات؟ - مهسان بلاگ

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، چهلمین اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس، روز سه شنبه دهم دسامبر (19 آذر) در ریاض برگزار گردید.

قرار بود این اجلاس در امارات (ابوظبی) باشد اما به درخواست عربستان، در ریاض برگزار گردید. آنطور که در گزارش های خبری آمده است، علت این مسئله، بحران در روابط ریاض با دوحه است که عربستان این روزها کوشش می نماید آن را مهار کند.

چارچوب اجلاس تفاوتی با اجلاس های گذشته نداشت. باز هم در حین اجلاس و در بیانیه انتهای اجلاس ایران هدف انتقاد و اتهام نهاده شد و تنها تفاوت این اجلاس با دفعات قبل، استقبال گرم از نماینده قطر بود.

از زمان بحرانی شدن روابط عربستان، امارات، بحرین و مصر با قطر در ژوئن 2017 تا اجلاس دیروز، دو اجلاس سران شورا برگزار گردیده است. در اجلاس اول که همان سال بحران (2017) در کویت برگزار گردید، تمیم بن حمد امیر قطر در اجلاس حاضر شد اما سران عربستان، بحرین و امارات غیبت کردند. در حقیقت آنها اجلاس را تحریم کردند تا قطر مجازات و منزوی گردد. در اجلاس بعدی (2018) که در عربستان برگزار گردید، قطر در سطح وزیر مشاور در امور خارجه (سلطان بن سعد المریخی) حاضر شد. همان اجلاسی که مریخی در آن گفت، ایران کشوری شریف است و رسانه های سعودی اماراتی و مصری از آن پس به کنایه به قطر می گویند کشور شریف.

اجلاس کنونی به عربستان منتقل شد تا نشانه ای باشد از کوشش های ریاض و دوحه برای حل اختلاف. قبل از این اجلاس هم عربستان و امارات و بحرین به تیم های ملی فوتبالشان اجازه دادند تا در جام خلیج-2019 که در قطر برگزار گردید، حاضر شوند. این اقدام نشانه ای از روبه حل بودن بحران تعبیر شد.

سران سعودی میزبان اجلاس چهلم

در اجلاس سال جاری، قطر سطح مشارکت را از وزیر مشاور به نخست وزیر ارتقا داد. شاه سعودی هم از عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی با لبخند هایی تو چشم برو، استقبالی گرم به عمل آورد. مجری تلویزیون سعودی نیز هنگام پخش زنده استقبال شاه از میهمانان گفت خوش آمد به اهل قطر در کشور دوم شان. عربستان که تا چند ماه پیش (تا قبل از حمله یمن به آرامکو) نه از صلح در یمن سخن می گفت نه از رفع بحران با قطر و پیشتر برای ازسرگیری روابط با قطر، سیزده شرط (به شکل غیررسمی) از جمله کاهش روابط با ایران و ترکیه و بیرون کردن نظامیان ترکیه از قطر و اصلاح سیاست شبکه الجزیره مطرح نموده بود، اکنون بعد از مسائل بی شمار و پنجمین کسری بودجه سالانه متوالی، کوشش می نماید با عقب نشینی از مواضع گذشته، خواسته آمریکا برای اتحاد مقابل ایران را عملی کند و بحران روابط با قطر را کنار بگذارد.

تا اینجا همه چیز نشان از بهبود روابط عربستان و قطر داشت. اما ساعاتی بعد از برگزاری اجلاس، خلیفه بن حمد برادر امیر قطر در توییتی که خشم سعودی ها را برانگیخت، شعری به زبان عامیانه نوشت و بالای عکسی از شاه سعودی و نخست وزیر قطر نوشت، نوشت اگر ازشان راضی گردد، راضی می شویم و اگر دلخور گردد، دلخور می شویم که معنایش این بود که اگر امیر قطر راضی گردد، مردم کشورش هم از عربستان راضی می شوند.

سعودی ها و اماراتی ها از این واکنش بسیار خشمگین شدند و گفتند، اختلافات نه تنها حل نشده بلکه بحران ادامه دارد. انور قرقاش وزیر مشاور دولت امارات در امور خارجه نیز پرده از پشت پرده این لبخندها و استقبال ها برداشت و در توییتی نوشت، اختلافات هنوز ادامه دارد و بحران حل نشده است. قرقاش نوشت: به نظر من، بحران [روابط با] قطر ادامه دارد هر چند که معتقدم هر بحرانی انتهای دارد. غیبت شیخ تمیم در اجلاس سران در ریاض، به دلیل ارزیابی اشتباه مشاورانش از شرایط دارد....

ترکی الحمد از تحلیلگران نزدیک به آل سعود نیز نوشت: به گمان من، شیخ تمیم امیر قطر می توانست گام اول را در بازگشت قطر به محیط پیرامون عربی و خلیجی خود بردارد، اگر در رأس هیأت کشورش به ریاض می آمد. او ترجیح داد به یک کشور آفریقایی سفر کند که اگر نمی رفت هم اتفاقی نمی افتاد. این اقدام، نوعی اهانت به اجلاس بود.

عضوان الاحمری سردبیر روزنامه ایندیپندنت عربی و نزدیک به آل سعود نیز که قبل از اجلاس در توییترش نوشته بود آیا امیر قطر به اجلاس ریاض می آید؟ بعد از اجلاس پاسخ خودش را داد و در توییتی دیگر نوشت، امیر قطر نیامد. او در توییتی دیگر با اشاره به توییت برادر امیر قطر بعد از اجلاس ریاض که آن را پاک کرد، نوشت: خلیفه بن حمد [برادر تمیم] توییتش را پاک کرد. توییتش نماینده مکتب پدرش حمد بن خلیفه و رفتار متکبرانه و بی احترامی به استقبال امروز عربستان سعودی و کوشش های آشتی جویانه به رهبری امیر کویت بود.

چهره خالی از لبخند نخست وزیر قطر هنگام استقبال شاه سعودی

انتها اختلافات یا ادامه اختلافات؟

هر چند امروز -یک روز پس از اجلاس- بعضی مطبوعات و رسانه های سعودی اماراتی کوشش کردند اجلاس را پیروز نشان بدهند، اما غیبت امیر قطر در کنار سرِ دو کشور دیگر (عمان و به نوعی امارات) به خودی خود نشان دهنده وجود اختلافات است. جابر الحرمی روزنامه نگار و تحلیلگر قطری در گفت و گو با شبکه الجزیره، به چرایی غیبت امیر قطر پرداخت و گفت: بعضی درباره علت غیبت امیر قطر در نشست اخیر سؤال می نمایند. امیر قطر نماینده مردمش است؛ چگونه می تواند در این نشست شرکت کند؛ در حالی که مردمش هنوز در محاصره هستند. مقصود الحرمی از محاصره، بسته بودن مرزهای زمینی و هوایی عربستان، بحرین و امارات روی قطر است.

روزنامه الریاض چاپ ریاض در سرمقاله امروز خود با تیتر پیغام قدرتمند نوشت، نقش شورا [ی همکاری] در حفاظت از امنیت منطقه که ایران هر از گاهی آن را به لرزه در می آورد.. و کوشش میکند منطقه را به ناکجاآباد منتقل کند محوری است اما درایت و فهم سران کشورهای شورای همکاری همه طرح های ایران را نقش بر آب کرد و ایران را کشوری مطرود... نموده است.

روشن نیست روزنامه الریاض از چه سخن می گوید. این شورا از رفع کردن بحران روابط با قطر در مانده و در عوض به جای پرداختن به این موضوع، اتهام زنی به ایران را مطرح نموده است. این روزنامه اجلاس روز گذشته شورای همکاری را پیغامی قدرتمند نه فقط در سطح منطقه بلکه در سطح بین الملل تفسیر کرد و نوشت، شورا سبب ثبات امنیت در منطقه شده است؛ شورایی که در حل بحران چند سال، ناکام است.

همچنین وبگاه خبری 24 امارات در گزارشی با تیتر اجلاس سران خلیج؛ شورا بحران های منطقه را پشت سر گذاشت، آنچه در اجلاس چهلم گذشت، روایت کرد اما شرح نداد که شورا، بحران های منطقه را پشت سر گذاشت، به چه معناست؟. بحران روابط با قطر که از بین نرفت، بحران یمن که با پر جاست و روابط [ریاض] با ایران نیز هنوز قطع است.

به نظر می رسد بن سلمان، (اول) به دلیل افزایش فشار آمریکا برای پیشبرد سیاست فشار حداکثری که نیازمند اتحاد کشورهای حاشیه خلیج فارس است، و (دوم) به دلیل افزایش مسائل داخلی و کسری شدید بودجه (حدود 50 میلیارد دلار) از شروط سیزده گانه مقابل قطر و شروط قبلی مقابل صنعاء کوتاه آمده تا بحران را مهار کند؛ اما او دنبال مهار بی هزینه است. بن سلمان نه در یمن تا الان امتیازی داده نه در بحران قطر. اگه امور به همین شکل پیش برود، ریاض نه تنها بحران هایش را مهار نخواهد کرد، بلکه روز به روز بر عمق آن می افزاید. واکنش قطری ها بعد از اجلاس دیروز که با آن همه لبخند و تشریفات از نخست وزیر قطر استقبال کردند، گواهی روشن از عمق بحران است.

بن سلمان در اجلاس چهلم سران شورای همکاری

ص